C VİTAMİNİ (ASKORBİK ASİT)
Vitaminler arasında en duyarlı vitamin olduğundan ısı, ışık, uzun süre bekletme, pastörizasyon gibi durumlarla karşı karşıya kaldığında çabuk yitirilir. Metallerle ve oksijenle temas ettiğinde de kayıp olur. Sebzeler ayıklandıktan, doğrandıktan ve pişirildikten sonra bekletilirse vitamin değerinde kayıplar meydana gelir. Bunun için daha çok çiğ olarak ve yıkanıp doğrandıktan sonra hemen yenmelidir. Sebzeler az suda veya susuz olarak ağzı kapalı bir kapta pişirilmeli, suları kesinlikle atılmamalıdır. Besinlerdeki C vitamininin % 90’ı işlem görürken ve bekletilirken kaybolur. C vitamini vücutta yapılamaz, dışarıdan besinlerle alınması gerekir.
C Vitamininin (Askorbik Asit) Görevleri
• Kollajen (bağ dokusunun) sentezinde görev alır.
• Bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Kan damarlarının daha kuvvetli olmasını sağlar.
• Amino asit metabolizması için gereklidir.
• Kanın pıhtılaşmasında görev alır.
• Demir, kalsiyum ve folik asitin vücutta daha etkin kullanılmasını sağlar.
• Antioksidan özelliğinden dolayı birçok kanser türünü ve kalp hastalığını önleyici etkisi vardır.
• Yaraların çabuk iyileşmesini sağlar.
• Strese karşı hormonların yapımında yer alır.
• Astım krizlerinin sıklığını azaltır.
• Karaciğerden toksinlerin atılmasına yardımcı olur.
• Kurşun ve cıvaya bağlanıp zararlı etkilerini ortadan kaldırır.
C Vitamini (Askorbik Asit) Kaynakları
Daha çok bitkisel kaynaklı besinlerde bulunur. En zengin kaynakları, kuşburnu, kırmızıbiber, yeşil biber, koyu yeşil yapraklı sebzeler, turunçgiller (limon, portakal, mandalina), çilek, kivi, domates ve patatestir.
C vitamini kaynağı olan bu besinler öğün aralarında değil, yemeklerle birlikte alınırsa, vücudun bitkisel demirden daha iyi yararlanmasını sağlar.
C vitamini yetersizliğine, uzun süreli tahıla dayalı beslenenlerde rastlanmaktadır. Yemek alışkanlıklarına biraz sebze ve meyve ilave edilirse yetersizlik ortadan kolayca kaldırılabilir.
C Vitamini (Askorbik Asit) İhtiyacı
Yeti şkin için günlük ortalama vitamin ihtiyacı 75 mg kadardır. Anne sütündeki C vitamini miktarı, annenin beslenmesine göre değişmektedir. Anne yeteri kadar C vitamini aldığında bebek için de yeterli olmaktadır. Büyüyen çocuklarda, gebelerde, emziklilerde, yaşlılarda, alkoliklerde, sigara içenlerde, aşırı strese maruz kalanlarda ihtiyaç artmaktadır. Ateşli hastalıklarda günlük C vitamini ihtiyacı 5-10 kat artmaktadır.
C Vitamininin (Askorbik Asit) Yetersizlik Belirtileri
C vitamini yetersizliğinde ortaya çıkan en önemli hastalık skorbüttür. Hastalık kendisini; diş etlerinde kanama, morarma, dişlerde dökülme, eklemlerde şişlik ve ağrı, deride toplu iğne başı şeklinde kılcal damar kanamaları ve burun kanaması gibi belirtilerle gösterir.
Ayrıca bağışıklık sisteminin zayıflamasından dolayı sık hastalanma, sık sık nezle, grip olma, hâlsizlik, yorgunluk, kansızlık, yaraların geç iyileşmesi, kemiklerin kolay kırılması gibi yetersizlik belirtileri de görülür.
