Yetkinlikler: Satır Aralarını Okumak
çalışanlarda aranan yetkinlikler çalışanlarda aranacak yetkinlikler nelerdir aranacak yetkinliklerden nelerdir
İş ilanlarında, pozisyonun gerektirdiği kişisel özellikler ya da aranan nitelikler kısmında, eğitim ve deneyimden daha fazlasının sıralandığı dikkatinizi çekmiştir. Buralarda belirtilen nitelikler, çoğu insan kaynakları uygulamalarının temeli olan bir yaklaşımı yansıtmaktadır.
Esnek iş organizasyonunun ve kalıpları belirsiz işlerin artık şirket yapısının merkezinde yer almaya başladığı günümüzde, şirketler geleneksel iş analizlerinin yerine yetkinlik bazlı yaklaşımları tercih ediyorlar. Yetkinlik bazlı yaklaşım kısaca, bir işte başarılı olmak için çalışanların ihtiyaç duyduğu özelliklerin tanımlanması ve bu özelliklerin insan kaynakları uygulamalarında kullanılması olarak açıklanabilir.
Buna bağlı olarak, iş analizi ve buna dayanan, seçme, eğitim, performans yönetimi gibi uygulamalar yetkinlik temelli bir hale geliyor. Çoğu organizasyon artık bir işi tanımlarken işin gerektirdiği temel yetkinlikleri analiz etmeyi tercih ediyor. İşi yapabilmek için gerekli yetkinlikler, eleman seçimi için kullanılacaksa bu yetkinlikleri kapsayan seçme metotları tercih ediliyor ya da kullanılan metotlar yetkinlikleri kapsayacak şekilde düzenleniyor. Örneğin, bir mağaza satış görevlisi için iletişim becerilerinin kuvvetli olması kaçınılmazdır.
Bu durumda seçme metotları, iletişim becerilerinin kolaylıkla ölçülebileceği görüşmeler üzerine yoğunlaşacaktır. Yetkinlik kavramı, var olan çalışanların eğitimi için de çok önemlidir. Bir işin gerektirdiği yetkinliklerin çıkarılmasıyla, performans değerlendirmeleri de ele alınarak, çalışanların hangi konuda eğitime ihtiyaç duyduğu kolayca görülebilir.
Bu durumda bir iş görüşmesine, başvurduğunuz pozisyonun gerektirdiği yetkinliklerin ne olduğunu bilerek gitmeniz ve bunların nasıl ölçülebileceği hakkında bilgili olmanız size avantaj sağlayacaktır. Peki, yetkinlik derken ne kastediliyor ve daha da önemlisi seçme için nasıl değerlendiriliyor?
YETKİNLİK KAVRAMI
Yetkinliği, insanların yüksek performanslarını belirleyen iç kapasiteler olarak tanımlayabiliriz. Bunlar, insanların işte başarılı olmak için ihtiyaç duydukları eğilim, kişisel özellikler, beceriler ve bilgiyi kapsar. Kısacası iş analizine yetkinlik yaklaşımı, odağı işten bireye ve bireyin yetkinliklerine çevirmektedir. Bu durumda, yetkinliklerin şirket bazında belirli işlere göre olduğu gibi, şirketin bütününde de tanımlanabileceği düşünülebilir. Bu da demek oluyor ki şirketler, çalışanlarının genelinde bazı yetkinliklerin var olmasına dikkat edebilir ve seçme-yerleştirme ya da eğitim için prosedürlerini buna göre belirleyebilir.
Detaylı bir analizle elde edilmiş olan işle ilgili yetkinlikler, davranış bazlı ya da yetkinlik bazlı görüşmelerle ölçülebilir. Bu tür görüşmeler, soruların önceden belirli olduğu yapılandırılmış görüşmelerdir ve geçmiş davranışların gelecek davranışı belirlemede en etkili yol gösterici olduğu görüşü üzerine kurulmuştur. Yetkinlik bazlı görüşmeleri diğer iş görüşmelerinden ayıran özellik de budur, üzerinde durulan özellikler eğitim ya da deneyim gibi özgeçmişinizde yazan bilgilerden ötesinde, davranışsal örneklerdir. Buna bağlı olarak, görüşmeciler işin gerektirdiği yetkinlikleri ölçmek için belirli durumları içeren sorular sormaktadırlar. Başarılı bir görüşmede önemli olan, geçmiş davranışlar ve performans, geçmiş hatalardan ders alma, gelecekteki pozisyona uyum sağlayabilmenin yanı sıra pozisyonun gerektirdiği bilgi ve anlayışın da yansıtılmasıdır. Bu tür görüşmelerin iyi yanı, adayların cevaplarını gerçek yaşam deneyimlerine dayandırmalarına olanak sağlamasıdır.
GÖRÜŞMEYE HAZIRLANIRKEN
Böyle bir görüşmeye hazırlanmak için öncelikle iş tanımını dikkatlice gözden geçirmek gerekmektedir. İlandaki iş tanımından da çıkarılabileceği gibi, açık olarak yazılmış olan yetkinliklerin önceden belirlenmesi önemlidir. Bundan sonra yapmanız gereken, işin gerektirdiği yetkinliklerle ilgili olarak daha önce yaşadığınız durumları ve bu durumlarda neler yaptığınızı düşünmektir.
Görüşmelerde kullanabileceğiniz ipuçları:
• Durumun gerektirdiği görev ve sorunun çözümü için düşündükleriniz
• Sorunu çözmek için yaptıklarınız
• Ulaştığınız sonuçlar
Bu tür mülakatlarda önemi olan pozisyonun gerektirdiği yetkinliklerin sizde bulunup bulunmadığını ölçmesidir. Bu nedenle sonuçların olumlu ya da olumsuz olmasından çok, yetkinliğin gerektiği duruma nasıl yaklaştığınız, durumdan neler öğrendiğiniz ve öğrendiklerinizi sonrasında nasıl kullandığınız önemlidir.
YETKİNLİK ÖRNEKLERİ
Peki, iş ilanlarında belirtilen yetkinliklerle ne kast ediliyor ve bu yetkinlikler görüşmede nasıl ölçülebilir? Aşağıda, mesleki uzmanlık ve deneyimin yanı sıra şirketler tarafından çoğunlukla değinilen yetkinlik örnekleri ve bunların hangi sorularla ölçülebileceğine dair örnekler bulabilirsiniz:
*Çatışan önceliklerinizin olduğu bir durumu ve bu durumu nasıl çözdüğünüzü anlatınız.
*Diğerlerinin çözülemez gördüğü bir soruna çözüm bulduğunuz bir durumu anlatınız. Ne yaptınız ve sonuç ne oldu?
*Geçen yıllarda yaşadığınız önemli sorunları ve bunlarla nasıl baş ettiğinizi anlatınız.
*Başka birinin fikrini değiştirdiğiniz bir durumu anlatınız.
*Kişisel gelişiminizde etkili olan bir insan ya da olaydan bahseder misiniz?
Bu tür sorularla karşılaştığınızda, ikna edilmesi zor bir kişiyi ikna etmeyi başardığınız bir durumu anlatabilirsiniz. Önemli olan onu ikna etmek için nasıl bir yol izlediğinizdir. Yukarıdaki örnek sorulara ek olarak, sizden görüşme yapanları bir konu üzerinde ikna etmeniz de istenebilir.
*Çalıştığınız proje başka birisine verilse ya da tamamen kaldırılsa nasıl tepki verirdiniz?
*Kendinizi baskı altında hissettiğiniz bir olayı anlatınız. Neler yaşadınız, olay nasıl sonuçlandı?
Böyle bir soruda, bulunduğunuz durumun tüm olumsuzluklarına rağmen hedefinize ulaşmak için nasıl çaba gösterdiğinizi anlatabilirsiniz.
*Geçmişte sinirli ya da kızgın bir müşteriyle ilgilendiğiniz bir örnek verebilir misiniz? Durum neydi? Neden oluştu? Siz ne yaptınız? Sorun nasıl çözüldü?
*Birlikte çalıştığınız ekipte ortaya çıkan bir problemi anlatınız.
Bu soruya verilebilecek cevaplarda, öğrenci kulüpleri gibi takım çalışmasının ön planda olduğu durumlardan örnekler seçebilirsiniz.
*İnisiyatif gösterdiğiniz bir durumu anlatınız.
*Kendinizi nasıl tanımlarsınız?
*Arkadaşlarınız sizi bize nasıl anlatır?
*Güçlü/Zayıf yönleriniz nelerdir?
*Geçen yıl içinde performansınızla ilgili memnun olmadığınız bir durumu anlatır mısınız?
*Kendi zamanınızı ve hedeflerinizi nasıl yönetirsiniz? Önceliklerinizi nasıl belirlersiniz?
*Kısa sürede bitirmek zorunda olduğunuz bir işi anlatınız.
İş görüşmelerine hazırlanırken kullanılabilecek ve işe yarayacağı kesin tek bir yol bulunmamaktadır. Fakat yetkinlik bazlı görüşmelere hazırlanırken yukarıdaki noktalara dikkat etmek ve geçmişteki benzer durumlarda neler yaptığınız üzerine düşünmek, yapacağınız görüşmeler için avantaj sağlayacaktır.
Referanslar: Markus, L.H., Cooper-Thomas, H.D ve Alpress, K.N. (2005). Confounded by Competencies? An Evaluation of the Evaluation and Use of Competencies. New Zealand Journal of Psychology, Vol.34(2), 117-126.
Nybo, G. (2004). Personnel development for dissolving jobs: towards a competency based approach? International Journal of Human Resource Management, 15(3), 549-564.
Preparing for a competency-based, Learning From Experience (LFE), interview. Behavioral/Competency-based Interviews. VUW Career Development and Employment.
UNIDO Competencies.
www.workforce.com
http://www.allaboutmedicalsales.com/competency.html
insankaynaklari.com ekibi
İş ilanlarında, pozisyonun gerektirdiği kişisel özellikler ya da aranan nitelikler kısmında, eğitim ve deneyimden daha fazlasının sıralandığı dikkatinizi çekmiştir. Buralarda belirtilen nitelikler, çoğu insan kaynakları uygulamalarının temeli olan bir yaklaşımı yansıtmaktadır.
Buna bağlı olarak, iş analizi ve buna dayanan, seçme, eğitim, performans yönetimi gibi uygulamalar yetkinlik temelli bir hale geliyor. Çoğu organizasyon artık bir işi tanımlarken işin gerektirdiği temel yetkinlikleri analiz etmeyi tercih ediyor. İşi yapabilmek için gerekli yetkinlikler, eleman seçimi için kullanılacaksa bu yetkinlikleri kapsayan seçme metotları tercih ediliyor ya da kullanılan metotlar yetkinlikleri kapsayacak şekilde düzenleniyor. Örneğin, bir mağaza satış görevlisi için iletişim becerilerinin kuvvetli olması kaçınılmazdır.
Bu durumda seçme metotları, iletişim becerilerinin kolaylıkla ölçülebileceği görüşmeler üzerine yoğunlaşacaktır. Yetkinlik kavramı, var olan çalışanların eğitimi için de çok önemlidir. Bir işin gerektirdiği yetkinliklerin çıkarılmasıyla, performans değerlendirmeleri de ele alınarak, çalışanların hangi konuda eğitime ihtiyaç duyduğu kolayca görülebilir.
Bu durumda bir iş görüşmesine, başvurduğunuz pozisyonun gerektirdiği yetkinliklerin ne olduğunu bilerek gitmeniz ve bunların nasıl ölçülebileceği hakkında bilgili olmanız size avantaj sağlayacaktır. Peki, yetkinlik derken ne kastediliyor ve daha da önemlisi seçme için nasıl değerlendiriliyor?
YETKİNLİK KAVRAMI
Yetkinliği, insanların yüksek performanslarını belirleyen iç kapasiteler olarak tanımlayabiliriz. Bunlar, insanların işte başarılı olmak için ihtiyaç duydukları eğilim, kişisel özellikler, beceriler ve bilgiyi kapsar. Kısacası iş analizine yetkinlik yaklaşımı, odağı işten bireye ve bireyin yetkinliklerine çevirmektedir. Bu durumda, yetkinliklerin şirket bazında belirli işlere göre olduğu gibi, şirketin bütününde de tanımlanabileceği düşünülebilir. Bu da demek oluyor ki şirketler, çalışanlarının genelinde bazı yetkinliklerin var olmasına dikkat edebilir ve seçme-yerleştirme ya da eğitim için prosedürlerini buna göre belirleyebilir.
GÖRÜŞMEYE HAZIRLANIRKEN
Böyle bir görüşmeye hazırlanmak için öncelikle iş tanımını dikkatlice gözden geçirmek gerekmektedir. İlandaki iş tanımından da çıkarılabileceği gibi, açık olarak yazılmış olan yetkinliklerin önceden belirlenmesi önemlidir. Bundan sonra yapmanız gereken, işin gerektirdiği yetkinliklerle ilgili olarak daha önce yaşadığınız durumları ve bu durumlarda neler yaptığınızı düşünmektir.
Görüşmelerde kullanabileceğiniz ipuçları:
- Vermeniz istenen cevaplar, sorulan durumlarda tam ve kesin olarak ne yaptığınızdır. Sizden istenen, sorulan davranışları, ne zaman ve hangi ortamda sergilediğinizi gösteren belirli örneklerdir. Bu yüzden genel cevaplardan kaçının. Cevabınız, kişisel olarak yaptıklarınızla ilgili olmalıdır. Cevabınızın, durumdaki rolünüzü, varsa karşılaştığınız güçlükleri, nasıl üstesinden geldiğinizi, alternatif davranış biçimlerini ve bu durumda öğrendiğiniz şeyleri içermesi beklenir.
- Görüşmeyi yapan kişi detayları duymak isteyeceğinden, cevabınızı üsteleyen sorular sorabilir. Sorulara vereceğiniz, yetkinliklere dayalı, iyi yapılandırılmış cevaplar sizi görüşmelerde avantajlı duruma getirecektir. Yapılandırılmış cevaplarınızın şunları içermesine dikkat edin:
• Durumun gerektirdiği görev ve sorunun çözümü için düşündükleriniz
• Sorunu çözmek için yaptıklarınız
• Ulaştığınız sonuçlar
Bu tür mülakatlarda önemi olan pozisyonun gerektirdiği yetkinliklerin sizde bulunup bulunmadığını ölçmesidir. Bu nedenle sonuçların olumlu ya da olumsuz olmasından çok, yetkinliğin gerektiği duruma nasıl yaklaştığınız, durumdan neler öğrendiğiniz ve öğrendiklerinizi sonrasında nasıl kullandığınız önemlidir.
YETKİNLİK ÖRNEKLERİ
Peki, iş ilanlarında belirtilen yetkinliklerle ne kast ediliyor ve bu yetkinlikler görüşmede nasıl ölçülebilir? Aşağıda, mesleki uzmanlık ve deneyimin yanı sıra şirketler tarafından çoğunlukla değinilen yetkinlik örnekleri ve bunların hangi sorularla ölçülebileceğine dair örnekler bulabilirsiniz:
- Analitik düşünme: Bir problemi mantıksal, sistematik bir yaklaşımla ele alabilme yeteneğidir. Bu yetkinlik bir problemle karşılaşıldığında, alternatifler arasında kıyaslama yapma, verilen bilgilerdeki tutarsızlıkları yakalama, bir problemi parçalarına ayırarak ve her parçayı detayıyla ele alarak yaklaşma, karar verirken olası zarar, risk ve başarı şanslarına dikkat etme ve yapılacakların önceliğini belirleme gibi yaklaşımlara sahip olmayı içerir.
- Problem çözme ve karar alabilme: Bu yetkinlik, sorunlarla karşılaştığınızda onları en aza indirmek için çalışmayı mı yoksa onlardan kaçınmayı mı tercih ettiğinizle ilgilidir.
*Çatışan önceliklerinizin olduğu bir durumu ve bu durumu nasıl çözdüğünüzü anlatınız.
*Diğerlerinin çözülemez gördüğü bir soruna çözüm bulduğunuz bir durumu anlatınız. Ne yaptınız ve sonuç ne oldu?
*Geçen yıllarda yaşadığınız önemli sorunları ve bunlarla nasıl baş ettiğinizi anlatınız.
- Güçlü iletişim ve etkileme: Dinleyiciler üzerinde etki bırakabilecek ve ikna edici yazılı ve sözlü iletişim planlama ve iletişim kurabilme yeteneğidir. Diğerleri üzerinde güçlü bir etki bırakacak bilgileri belirlemek ve sunmak, dinleyenlerin seviyesine göre iletişim aracı seçmek, önemli noktaları vurgulamak için hikaye, benzetme ya da örnekler bulmak, iletişimi daha etkili kılabilmek için görsel bilgilere başvurmak ve savunulan konuyla ilgili değişik iddialar sunmak önemli noktalarıdır.
*Başka birinin fikrini değiştirdiğiniz bir durumu anlatınız.
*Kişisel gelişiminizde etkili olan bir insan ya da olaydan bahseder misiniz?
Bu tür sorularla karşılaştığınızda, ikna edilmesi zor bir kişiyi ikna etmeyi başardığınız bir durumu anlatabilirsiniz. Önemli olan onu ikna etmek için nasıl bir yol izlediğinizdir. Yukarıdaki örnek sorulara ek olarak, sizden görüşme yapanları bir konu üzerinde ikna etmeniz de istenebilir.
- Esneklik, değişim odaklılık ve gelişime açıklık: İş yerindeki, rollerdeki ve iş çevresindeki değişimlere uyum sağlamadaki başarıyı, bir kimsenin kendini değiştirmek için isteğini belirtir. Kendi fikri dışındaki fikirlere verilen önem, yeni organizasyonel yapılara, prosedürlere ve tekniklere açıklık gösterme, biri başarısız olursa başka bir stratejiye geçme gibi noktaları içerir.
*Çalıştığınız proje başka birisine verilse ya da tamamen kaldırılsa nasıl tepki verirdiniz?
- Stres altında çalışabilme: Stresli ve muhalif durumlarla etkili bir şekilde başa çıkma, bu tür durumlarda iyi kararlar verebilme, sakin ve doğru çalışabilme ve diğerlerini sakinleştirme özelliğidir.
*Kendinizi baskı altında hissettiğiniz bir olayı anlatınız. Neler yaşadınız, olay nasıl sonuçlandı?
- Sonuç odaklılık: Bireyin hedeflerine ulaşma konusundaki motivasyon ve kapasitesiyle ilgilidir. Zorlayıcı ama başarılabilir hedefler koymak, engeller ve hayal kırıklıkları karşısında hedeflerine bağlı kalmak, problem çözme ve işleri yapmada aciliyet bilincine sahip olmak vurgulanabilecek noktalardır. Başa çıkılmaz engeller karşısında vazgeçmeyi mi yoksa onlarla başa çıkmayı mı tercih ettiğinizi, her zaman ısrar etmenizi sağlayacak kararlılıkta olup olmadığınızı ölçmek için aşağıdaki sorular sorulabilir;
Böyle bir soruda, bulunduğunuz durumun tüm olumsuzluklarına rağmen hedefinize ulaşmak için nasıl çaba gösterdiğinizi anlatabilirsiniz.
- Müşteri odaklılık: Müşterileri dinlemeyi ve anlamayı, müşterilerin ihtiyaçlarını karşılayarak tatmin sağlamayı içerir. Müşteri odaklı çalışan, onalrın ihtiyaçlarına en yüksek önemi verir, müşterilerle profesyonel ve kibar olarak, empati ile ilgilenir.
*Geçmişte sinirli ya da kızgın bir müşteriyle ilgilendiğiniz bir örnek verebilir misiniz? Durum neydi? Neden oluştu? Siz ne yaptınız? Sorun nasıl çözüldü?
- Takım çalışması: Takım çalışması, birlikte çalıştığınız insanları, kişiliklerini, ihtiyaçlarını ve motivasyonlarını anlamayı gerektirir. Çalışma arkadaşlarınızın duygusal, kişisel ve profesyonel gelişimine katkıda bulunup bulunmadığınız, ortak kararlara katılıp katılmadığınız, takımın ortamına nasıl katkıda bulunduğunuz gibi noktaların cevabınızda bulunmasına dikkat etmelisiniz.
*Birlikte çalıştığınız ekipte ortaya çıkan bir problemi anlatınız.
Bu soruya verilebilecek cevaplarda, öğrenci kulüpleri gibi takım çalışmasının ön planda olduğu durumlardan örnekler seçebilirsiniz.
- Kendini tanıma: Bu özellik, güçlü ve zayıf yanlarınızı değerlendirmede objektif ve eleştirel olup olmadığınızla ilgilidir.
*İnisiyatif gösterdiğiniz bir durumu anlatınız.
*Kendinizi nasıl tanımlarsınız?
*Arkadaşlarınız sizi bize nasıl anlatır?
*Güçlü/Zayıf yönleriniz nelerdir?
*Geçen yıl içinde performansınızla ilgili memnun olmadığınız bir durumu anlatır mısınız?
- Etkili dinleme: Diğerlerinin söylediklerine dikkat etmeyi, söylenenleri anlamak için çaba göstermeyi, uygun sorular sormayı ve söylenenleri kesmemeyi içerir.
- Zaman yönetimi, planlama ve organizasyon: Stratejik hedeflere uygun olarak kapsamlı ve gerçekçi planlar yapmayı, riskler için hazırlıklı olmayı, iş için gerekli kaynakları belirleyip zamanlı bir şekilde organize etmeyi, günlük işleri dengelemeyi ve zamanı etkili kullanmayı içerir.
*Kendi zamanınızı ve hedeflerinizi nasıl yönetirsiniz? Önceliklerinizi nasıl belirlersiniz?
*Kısa sürede bitirmek zorunda olduğunuz bir işi anlatınız.
İş görüşmelerine hazırlanırken kullanılabilecek ve işe yarayacağı kesin tek bir yol bulunmamaktadır. Fakat yetkinlik bazlı görüşmelere hazırlanırken yukarıdaki noktalara dikkat etmek ve geçmişteki benzer durumlarda neler yaptığınız üzerine düşünmek, yapacağınız görüşmeler için avantaj sağlayacaktır.
Referanslar: Markus, L.H., Cooper-Thomas, H.D ve Alpress, K.N. (2005). Confounded by Competencies? An Evaluation of the Evaluation and Use of Competencies. New Zealand Journal of Psychology, Vol.34(2), 117-126.
Nybo, G. (2004). Personnel development for dissolving jobs: towards a competency based approach? International Journal of Human Resource Management, 15(3), 549-564.
Preparing for a competency-based, Learning From Experience (LFE), interview. Behavioral/Competency-based Interviews. VUW Career Development and Employment.
UNIDO Competencies.
Workforce Management Software News, Blog, and Resources
The latest news and commentary on workplace and employment. Find free resources on labor insights, working conditions, and people management software labor efficiency and helping your teams achieve success.
www.workforce.com
insankaynaklari.com ekibi
