*MeleK*
♥Ben Aşık Olduğum Adamın Aşık Olduğu Kadınım♥
Van Halk Oyunları
van oyun halayları bablekan oyunu van halayları vanhalayları halaylar
Van Halk Oyunları bakımından en zengin yörelerden biridir. Çeşitli kültürlerin etkisi ve çok yönlü insanları ile yöre konuları ile çok özellik teşkil etmektedir. Yörenin oyunları kuzey ve güneyde ayrı ayrı karekter gösterebilmektedir. Örneğin kuzey tarafı Erzurum ve Ağrı'dan esinlenmiş olacak ki burda bazen bar oyunlarına rastlanmaktadır.
Güneyde ise daha çok Hakkâri, Siirt, Bitlis gibi illerle benzerlik gösterir.
Ve bu yörelerde oyunlar HALAY- GÜVENK- GOVENT adlarını alırlar. Doğumdan ölüme kadar Halk Oyunları ile iç içe olan yöre insanı yaratıcılığınada buna katarak çok güzel ürünler elde etmişlerdir. Oyunlarda genellikle bir nedensellik ilkesi aranmış ve ortaya bu ilişki ile örnekler sunulmuştur. Bu bazen bir hayvan taklidi, bazen insan taklidi, bazen gök, bazen toprak, bazen tabiat vs. olmuştur. Tabi kaynağın asıl yeri insan aklı ve çabası olmuştur.
Vandaki folklor zenginliği içindeki Halk Oyunları, geçmişteki çevre ülkeleri kültürü, çevre illerdeki kültür ve yöresel kültürle bütünleşmiş ortaya güzel ürünler vermiştir. Hele çok medeniyet geçirmiş olan bir il olan Van'ın Osmanlılardan-Araplara, Iran-Irak-Suriye den,Ermenilere kadar büyük bir topluluğa hizmet vermiş bir il oluşu tüm bunların kalışları, yerleşmeleri, geçişleri bu yöreye çeşitli kültürlerle birlikte geniş folklorik kaynaklarda bırakmışlardır.
Van'da oynanan oyunlar Kızlı-Erkekli olduğu gibi yalnız erkek ve yalnız kız oyunlarıda vardır. Kızlı erkekli oyunlarda el ele tutulduğu zaman akrabalık ilişkileri aranır. Govent tutulacağı zaman ekip başında oynacak kişi ya çok tecrübeli, ya çok büyük yada çok iyi oyuncu olması gerekir. Çünkü ekip başında oynayacak insana meziyet lazımdır.
Ekip başında oynayan kişiye GÜVENK BAŞI, veya GOVENT BAŞI denir. Ekip sonunda oynayacak kişide yine iyi oyuncu olmalıdır. Bunada POÇİK denir.
Ekip başı ve sonunda oynayan Govent başı ve Poçik'in ellerinde mendil olur ve bu mendil sallandığı zaman göbek altına veya belin arkasına gitmemelidir. Buda bir saygınlık ifadesidir.
Oyun esnasında oyunculara ŞABAŞ verilir ve bu parada davulcuya gider, davul-zurnacılar genellikle yörede MITRIP veya MUTRIP diye bilinen yerli kişilerdir. Eğlence ve düğünler Davul-Zurna yegane çalgıdır.Ancak zamanla bunlara ZİLLİ DEF, DABRUKA, MEY, KAVAL'da eklenmiştir.Günümüzde ise yöre oyuncularına diğer müzik aletleride katılmaya başlanmıştır. Van Halk Oyunlarına ait söylenecek çok şey vardır ancak kısaca söylenmesi gereken şeyler bunlardır.
Yörede bilinen ve oynanan 105 oyunun mevcudiyetinden bahsedilir.
Bunlardan halen günümüzde oynananlar ise şunlardır…
Altın yüzük hoş bilezik
Bizim eller
Bablekan
Baran
Dokuzlu
Devzer
Dello
Dingo
Edremit
Edle
Ezirgane(Bezirgan) Palanço(palango,palyoça)
Findo
Gazgaz
Ğırğır(halay,şirvan)
Güngülü
Gaşang
Sarhoş barı
Lorke Süleymane
Mirobori
Gülizar
Şer'ane
Mendo
Gule
Sore(Sübeyna)
Meyroke
Havasör
Serevan
Meymoke
Hımhımme
Temirağa
Nare
Teşruke
Toycular
Nure
Laçin Larılle
VAN YÖRESİ FOLKLORU - MAHALLİ ERKEK GİYSİLERİ
Van'ın bu yöresine has şalvar giyer, bellerine şal bağlar , üst kısmına cepken benzeri yelek giyerdiler.Bunun altınada yakasız, kolları uzun, bilekten düğmeli gömlekler kullanırlardı.Başlarına FES ve fesin etrafınada AHMEDİYE bağlarlardı. Kıyafetin tümü üzerine de kışın kadife SAKKO (polto) giyer,gümüş saatli köstek takarlardı.Bellerindeki şalın arasınada gene aksesuar olarak gümüş kaplı ve işlemeli hançer takarlardı. Gümüş tabakalık, gümüş ağızlık vs. de şal kuşağın arasında idi. Çoraplar yerli yünden ve çeşitli desenlerde olurlardı.Ayağa ise GALOŞ-POTİN giyerlerdi
VAN YÖRESİ FOLKLORU - MAHALLİ KADIN GİYSİLERİ
Simle işlenmiş yün kumaştan yapılan KADİFE CANFES ENTARİ bu entari kiloş ve etekleri bol biçilir eteklerine yine simle işleme yapılırdı. Bele çok değerli işlemeli gümüş kemer bağlanırdı. Aksesuar olarak gümüş köstek, kolyeler, gümüş bilezik ve beşibiryerde altın takarlardı.
Elbisenin üzerine yine simle işlenmiş yelek ve hırkalar giyerlerdi.Başlarına fötür şapkaya benzer püsküllü AĞVA denilen bir nevi şapka ve bunun üzerine yazma bağlarlardı.Çoraplar yerli yünden ve daha çok beyaz yün çoraptı. Ayakkabıları ise boğazlı GALOŞ
-POTİN ve MES benzeri papuçlardı.İç çamaşırları pamuklu içlik ve kısa şalvar veya dondu. Bu şalvarlar genellikle dize kadardı.
Kadınlar gezmeğe, siyah ipekliden sim işlemeli çarşaflarla giderlerdi.
Diğer bir giysi çeşidi de halkın büyük çoğunluğunun giydiği ve özellikle de güney yöresinin kıyafetleridir
ALINTI
Van Halk Oyunları bakımından en zengin yörelerden biridir. Çeşitli kültürlerin etkisi ve çok yönlü insanları ile yöre konuları ile çok özellik teşkil etmektedir. Yörenin oyunları kuzey ve güneyde ayrı ayrı karekter gösterebilmektedir. Örneğin kuzey tarafı Erzurum ve Ağrı'dan esinlenmiş olacak ki burda bazen bar oyunlarına rastlanmaktadır.
Güneyde ise daha çok Hakkâri, Siirt, Bitlis gibi illerle benzerlik gösterir.
Ve bu yörelerde oyunlar HALAY- GÜVENK- GOVENT adlarını alırlar. Doğumdan ölüme kadar Halk Oyunları ile iç içe olan yöre insanı yaratıcılığınada buna katarak çok güzel ürünler elde etmişlerdir. Oyunlarda genellikle bir nedensellik ilkesi aranmış ve ortaya bu ilişki ile örnekler sunulmuştur. Bu bazen bir hayvan taklidi, bazen insan taklidi, bazen gök, bazen toprak, bazen tabiat vs. olmuştur. Tabi kaynağın asıl yeri insan aklı ve çabası olmuştur.
Vandaki folklor zenginliği içindeki Halk Oyunları, geçmişteki çevre ülkeleri kültürü, çevre illerdeki kültür ve yöresel kültürle bütünleşmiş ortaya güzel ürünler vermiştir. Hele çok medeniyet geçirmiş olan bir il olan Van'ın Osmanlılardan-Araplara, Iran-Irak-Suriye den,Ermenilere kadar büyük bir topluluğa hizmet vermiş bir il oluşu tüm bunların kalışları, yerleşmeleri, geçişleri bu yöreye çeşitli kültürlerle birlikte geniş folklorik kaynaklarda bırakmışlardır.
Van'da oynanan oyunlar Kızlı-Erkekli olduğu gibi yalnız erkek ve yalnız kız oyunlarıda vardır. Kızlı erkekli oyunlarda el ele tutulduğu zaman akrabalık ilişkileri aranır. Govent tutulacağı zaman ekip başında oynacak kişi ya çok tecrübeli, ya çok büyük yada çok iyi oyuncu olması gerekir. Çünkü ekip başında oynayacak insana meziyet lazımdır.
Ekip başında oynayan kişiye GÜVENK BAŞI, veya GOVENT BAŞI denir. Ekip sonunda oynayacak kişide yine iyi oyuncu olmalıdır. Bunada POÇİK denir.
Ekip başı ve sonunda oynayan Govent başı ve Poçik'in ellerinde mendil olur ve bu mendil sallandığı zaman göbek altına veya belin arkasına gitmemelidir. Buda bir saygınlık ifadesidir.
Oyun esnasında oyunculara ŞABAŞ verilir ve bu parada davulcuya gider, davul-zurnacılar genellikle yörede MITRIP veya MUTRIP diye bilinen yerli kişilerdir. Eğlence ve düğünler Davul-Zurna yegane çalgıdır.Ancak zamanla bunlara ZİLLİ DEF, DABRUKA, MEY, KAVAL'da eklenmiştir.Günümüzde ise yöre oyuncularına diğer müzik aletleride katılmaya başlanmıştır. Van Halk Oyunlarına ait söylenecek çok şey vardır ancak kısaca söylenmesi gereken şeyler bunlardır.
Yörede bilinen ve oynanan 105 oyunun mevcudiyetinden bahsedilir.
Bunlardan halen günümüzde oynananlar ise şunlardır…
Altın yüzük hoş bilezik
Bizim eller
Bablekan
Baran
Dokuzlu
Devzer
Dello
Dingo
Edremit
Edle
Ezirgane(Bezirgan) Palanço(palango,palyoça)
Findo
Gazgaz
Ğırğır(halay,şirvan)
Güngülü
Gaşang
Sarhoş barı
Lorke Süleymane
Mirobori
Gülizar
Şer'ane
Mendo
Gule
Sore(Sübeyna)
Meyroke
Havasör
Serevan
Meymoke
Hımhımme
Temirağa
Nare
Teşruke
Toycular
Nure
Laçin Larılle
VAN YÖRESİ FOLKLORU - MAHALLİ ERKEK GİYSİLERİ
Van'ın bu yöresine has şalvar giyer, bellerine şal bağlar , üst kısmına cepken benzeri yelek giyerdiler.Bunun altınada yakasız, kolları uzun, bilekten düğmeli gömlekler kullanırlardı.Başlarına FES ve fesin etrafınada AHMEDİYE bağlarlardı. Kıyafetin tümü üzerine de kışın kadife SAKKO (polto) giyer,gümüş saatli köstek takarlardı.Bellerindeki şalın arasınada gene aksesuar olarak gümüş kaplı ve işlemeli hançer takarlardı. Gümüş tabakalık, gümüş ağızlık vs. de şal kuşağın arasında idi. Çoraplar yerli yünden ve çeşitli desenlerde olurlardı.Ayağa ise GALOŞ-POTİN giyerlerdi
VAN YÖRESİ FOLKLORU - MAHALLİ KADIN GİYSİLERİ
Simle işlenmiş yün kumaştan yapılan KADİFE CANFES ENTARİ bu entari kiloş ve etekleri bol biçilir eteklerine yine simle işleme yapılırdı. Bele çok değerli işlemeli gümüş kemer bağlanırdı. Aksesuar olarak gümüş köstek, kolyeler, gümüş bilezik ve beşibiryerde altın takarlardı.
Elbisenin üzerine yine simle işlenmiş yelek ve hırkalar giyerlerdi.Başlarına fötür şapkaya benzer püsküllü AĞVA denilen bir nevi şapka ve bunun üzerine yazma bağlarlardı.Çoraplar yerli yünden ve daha çok beyaz yün çoraptı. Ayakkabıları ise boğazlı GALOŞ
-POTİN ve MES benzeri papuçlardı.İç çamaşırları pamuklu içlik ve kısa şalvar veya dondu. Bu şalvarlar genellikle dize kadardı.
Kadınlar gezmeğe, siyah ipekliden sim işlemeli çarşaflarla giderlerdi.
Diğer bir giysi çeşidi de halkın büyük çoğunluğunun giydiği ve özellikle de güney yöresinin kıyafetleridir
ALINTI
