Uzman SühaN
Administrator
Tüp bebek tedavisinde yumurtanın az olması
tüp bebek tedavisinde neden az yumurta gelişir,tüp bebek tedavisinde tek yumurta oluşumu,tüp bebek tedavisinde over yetmezliği,tüp bebek tedavisinde yumurtanın az olması gebelik şansını düşürürmü,tüp bebek tedavisi ve yumurtlama sorunu hakında bilgiler
Tüp bebek tedavisinde başarıyı belirleyen en önemli unsur, hormon tedavisine yumurtalıkların vereceği cevaptır; yeterli sayıda yumurta gelişen kadınlarda gebelik şansı artmaktadır. Uygulanan tedavilerde bazen istenilen sayıda yumurtanın gelişmediğini tespit ediyoruz. Bu durumla karşılaşma sıklığı oldukça yüksek olup, %9-24 oranında görülmektedir ve 2 farklı nedenle oluşabilir:
Azalmış Yumurtalık Rezervi
Klasik dozlarda hormon iğnelerinin uygulanmasına rağmen, tüp bebek tedavisinde bazı kadınlarda az sayıda ‘folikül’ yani içinde yumurtaların bulunduğu sıvı dolu kesecikler gelişmekte, buna paralel olarak kanda östrojen hormonu düzeyleri de düşük olmaktadır. Bu durum ise yumurta toplama işleminde çok az yumurta elde edilmesine yol açarak, tüp bebek tedavisinde gebelik şansını olumsuz etkilemektedir.İleri kadın yaşı, yumurtalıklarla ilgili geçirilmiş ameliyatlar, endometriozis ve diğer nedenlerle karın içinde oluşan yapışıklıklar, kadının boyuna göre kilosunun fazla olması nedenler arasında sayılabilir. Ancak bazı genç kadınlarda tümüyle beklenmedik bir şekilde bu nedenlerin hiçbirinin olmamasına rağmen, azalmış yumurtalık rezervi ile de karşılaşılmaktadır.
Yumurtalık rezervi düşük olan kadınlara birçok farklı ilaç protokolü ve tedavi yöntemleri uygulanmasına rağmen, gebelik oranları düşüktür. Bunun yanısıra bu hastalarda gerek siklus, gerekse de embriyo transfer iptalleri yüksek olmaktadır. Birkaç kez tüp bebek tedavisi uygulanması gerekebilmekte; bu durum psikolojik olarak özellikle kadınlarda büyük bir strese yol açarken, ilaç ve tedavi maliyetleri nedeniyle de ekonomik olarak aileyi zorlamaktadır. Yeterli sayı ve kalitede yumurta elde etme hedefi, çiftin sorunlarına yakından tanık olan doktorları da uzun yıllar boyunca farklı yöntemler araştırmaya yöneltmiştir. Bu amaçla halen birçok farklı tedavi protokolleri ve ilaçlar kullanılmaktadır.
Tüp bebek Tedavisine Yumurtalığın Yetersiz Yanıtı
Yumurtalık rezervi normal olmasına rağmen, hastalarda bazen elde edilen yumurta sayısı beklenenden daha az olabilmektedir. Bu durum tedavide kullanılan protokole, seçilen ilaçlara veya dozlarına bağlı olabilir. Yeni bir uygulamada hastaya uygun tedavi modelinin seçilmesi, yeterli sayı ve kalitede yumurta gelişimini ve gebelik oluşmasını sağlayabilir. Bu nedenle bu grupta yer alan hastalar yumurtalık rezervinin gerçekten az olduğu hastalardan farklı değerlendirilmelidir.Hormon ilaçlarını uygulama şekline göre farklı şekillerde kullandığımız protokollerin tamamen kadın yumurtalıklarının performansına göre belirlenmesi gerekmektedir. Yumurtalıkların performansını ise ultrasonografi ve biokimyasal markerler ile değerlendiriyoruz. Ultrason ile foliküllerin boyutları ve sayıları tespit edilirken; biyokimyasal markerler olarak da FSH, LH, anti- mülleryan hormon (AMH) gibi hormon değerleri kullanılmaktadır.
Yumurtalığın tedavide kullanılacak ilaçlara cevabı, yani elde edilecek yumurta sayısı özellikle 3 parametre kullanılarak henüz tedavi başlamadan önce belirlenebilmektedir:
Kadın yaşı
Yumurtalıklardaki foliküllerin toplam sayısı
AMH (anti-mülleryan hormon) düzeyi.
Tüp bebek tedavisinde 3 boyutlu (3-D) ultrasonografi ile foliküllerin sayısı yanısıra damarlanma yoğunlukları da izlenebilmekte, iyi kanlanması olan foliküllerde oksijen düzeyinin yeterli olduğu varsayılmaktadır. Bu özelliğin bazı kromozomal organizasyon anomalilerine karşı yumurtayı koruduğu düşünüldüğü için, ölçümü özellikle az yumurta gelişen hastalarda yumurta kalitesini belirlemede yararlı olabilir.
Hastanın boy- kilo indeksi, daha önce yaşadığı hastalık ve ameliyatlar ile varsa önceki tüp bebek tedavilerine yanıtı da seçilecek tedavi protokolü ve ilaç dozlarında önem taşır. Bu arada beyinden salgılanan hormonların reseptörlerindeki genlerin çeşitliliği değerlendirilerek tedavide kullanılacak ilaçlar belirlenebilir.
İleri kadın yaşında sadece yumurta sayısı değil, kalitesi de azalmaktadır. Genç yaştaki kadınların ileri yaşa göre gebelik şansının daha yüksek olduğu gözlenmektedir.
Yumurtalıkların olası cevabına ilişkin değerlendirmenin tedaviye başlamadan önce yapılması, çiftlerin tedavide karşılaşabilecekleri riskler ve gebelik şansları hakkında bilgilendirilmelerini ve olası sorunlara karşı psikolojik olarak hazırlanmalarını sağlamaktadır.
AZALMIŞ YUMURTALIK REZERVİNDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Yumurtalık rezervi düşük kadınlarda amacımız ‘hastaya özel’ tedavi protokolü ile siklus iptal oranlarını en az düzeye indirmek, hormonal tedavi sürecinde dozu ve ilaç kullanım süresini azaltmak, mümkün olduğunca yeterli sayıda olgun ve kaliteli yumurta ve nihayet iyi embriyo gelişimi elde ederek gebelik oranlarını iyileştirmektir. Bu nedenle tüp bebek tedavisinin ‘BİREYSELLEŞTİRİLMESİ’, yani tamamen kişiye özel tedavi uygulanması başarıda artık en önemli koşullardan biri olarak kabul edilmektedir.
Tedavi seçenekleri:
Uzun yerine kısa protokol kullanmak
Hormon iğnelerini farklı dozlarda uygulamak
Kısa protokol kullanırken hastaya göre seçim yaparak letrozol, klomifen sitrat gibi ağız yoluyla kullanılan ilaçların eklenerek toplam gonadotropin dozunun azaltılması
Farklı yapıda hormon iğnelerini ayrı ayrı veya birlikte kullanmak (r-FSH, HMG, r-LH)
Planlanan siklusdan önce luteal dönemde östrojeni tek başına veya birkaç gün antagonist ile birlikte kullanarak foliküller arasında uyumu arttırmak
Natürel siklus, yarı- natürel siklus uygulamak
Büyüme hormonunun tedaviye eklenmesi (Farklı dozlarda ve kullanım sıklığında uygulanan büyüme hormonunun yumurta sayısını değil, ama kalitesini arttırarak gebelik ve canlı doğum oranlarını arttırdığı bildirilmektedir.)
Farklı uygulama şekilleri ve çeşitleri ile androjen kullanımı (Testosteron, DHEA)
Embriyo transferinin (ET) yapılacağı günün seçimi: 2.gün/ 3.gün ET’e göre gebelik oranlarının değerlendirilmesi
Yukarıda sayılan tüm seçeneklere rağmen tedavilerin başarıları hala sınırlıdır. Duydukları her yeni tedavi yöntemine karşı çok hassas ve ilgili olan bu çiftlerin yeni tedavi yöntemleri konusunda doğru bilgilendirilmeleri çok önemlidir.
Tüp bebek tedavisinde başarıyı belirleyen en önemli unsur, hormon tedavisine yumurtalıkların vereceği cevaptır; yeterli sayıda yumurta gelişen kadınlarda gebelik şansı artmaktadır. Uygulanan tedavilerde bazen istenilen sayıda yumurtanın gelişmediğini tespit ediyoruz. Bu durumla karşılaşma sıklığı oldukça yüksek olup, %9-24 oranında görülmektedir ve 2 farklı nedenle oluşabilir:
Azalmış Yumurtalık Rezervi
Klasik dozlarda hormon iğnelerinin uygulanmasına rağmen, tüp bebek tedavisinde bazı kadınlarda az sayıda ‘folikül’ yani içinde yumurtaların bulunduğu sıvı dolu kesecikler gelişmekte, buna paralel olarak kanda östrojen hormonu düzeyleri de düşük olmaktadır. Bu durum ise yumurta toplama işleminde çok az yumurta elde edilmesine yol açarak, tüp bebek tedavisinde gebelik şansını olumsuz etkilemektedir.İleri kadın yaşı, yumurtalıklarla ilgili geçirilmiş ameliyatlar, endometriozis ve diğer nedenlerle karın içinde oluşan yapışıklıklar, kadının boyuna göre kilosunun fazla olması nedenler arasında sayılabilir. Ancak bazı genç kadınlarda tümüyle beklenmedik bir şekilde bu nedenlerin hiçbirinin olmamasına rağmen, azalmış yumurtalık rezervi ile de karşılaşılmaktadır.
Yumurtalık rezervi düşük olan kadınlara birçok farklı ilaç protokolü ve tedavi yöntemleri uygulanmasına rağmen, gebelik oranları düşüktür. Bunun yanısıra bu hastalarda gerek siklus, gerekse de embriyo transfer iptalleri yüksek olmaktadır. Birkaç kez tüp bebek tedavisi uygulanması gerekebilmekte; bu durum psikolojik olarak özellikle kadınlarda büyük bir strese yol açarken, ilaç ve tedavi maliyetleri nedeniyle de ekonomik olarak aileyi zorlamaktadır. Yeterli sayı ve kalitede yumurta elde etme hedefi, çiftin sorunlarına yakından tanık olan doktorları da uzun yıllar boyunca farklı yöntemler araştırmaya yöneltmiştir. Bu amaçla halen birçok farklı tedavi protokolleri ve ilaçlar kullanılmaktadır.
Tüp bebek Tedavisine Yumurtalığın Yetersiz Yanıtı
Yumurtalık rezervi normal olmasına rağmen, hastalarda bazen elde edilen yumurta sayısı beklenenden daha az olabilmektedir. Bu durum tedavide kullanılan protokole, seçilen ilaçlara veya dozlarına bağlı olabilir. Yeni bir uygulamada hastaya uygun tedavi modelinin seçilmesi, yeterli sayı ve kalitede yumurta gelişimini ve gebelik oluşmasını sağlayabilir. Bu nedenle bu grupta yer alan hastalar yumurtalık rezervinin gerçekten az olduğu hastalardan farklı değerlendirilmelidir.Hormon ilaçlarını uygulama şekline göre farklı şekillerde kullandığımız protokollerin tamamen kadın yumurtalıklarının performansına göre belirlenmesi gerekmektedir. Yumurtalıkların performansını ise ultrasonografi ve biokimyasal markerler ile değerlendiriyoruz. Ultrason ile foliküllerin boyutları ve sayıları tespit edilirken; biyokimyasal markerler olarak da FSH, LH, anti- mülleryan hormon (AMH) gibi hormon değerleri kullanılmaktadır.
Yumurtalığın tedavide kullanılacak ilaçlara cevabı, yani elde edilecek yumurta sayısı özellikle 3 parametre kullanılarak henüz tedavi başlamadan önce belirlenebilmektedir:
Kadın yaşı
Yumurtalıklardaki foliküllerin toplam sayısı
AMH (anti-mülleryan hormon) düzeyi.
Tüp bebek tedavisinde 3 boyutlu (3-D) ultrasonografi ile foliküllerin sayısı yanısıra damarlanma yoğunlukları da izlenebilmekte, iyi kanlanması olan foliküllerde oksijen düzeyinin yeterli olduğu varsayılmaktadır. Bu özelliğin bazı kromozomal organizasyon anomalilerine karşı yumurtayı koruduğu düşünüldüğü için, ölçümü özellikle az yumurta gelişen hastalarda yumurta kalitesini belirlemede yararlı olabilir.
Hastanın boy- kilo indeksi, daha önce yaşadığı hastalık ve ameliyatlar ile varsa önceki tüp bebek tedavilerine yanıtı da seçilecek tedavi protokolü ve ilaç dozlarında önem taşır. Bu arada beyinden salgılanan hormonların reseptörlerindeki genlerin çeşitliliği değerlendirilerek tedavide kullanılacak ilaçlar belirlenebilir.
İleri kadın yaşında sadece yumurta sayısı değil, kalitesi de azalmaktadır. Genç yaştaki kadınların ileri yaşa göre gebelik şansının daha yüksek olduğu gözlenmektedir.
Yumurtalıkların olası cevabına ilişkin değerlendirmenin tedaviye başlamadan önce yapılması, çiftlerin tedavide karşılaşabilecekleri riskler ve gebelik şansları hakkında bilgilendirilmelerini ve olası sorunlara karşı psikolojik olarak hazırlanmalarını sağlamaktadır.
AZALMIŞ YUMURTALIK REZERVİNDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Yumurtalık rezervi düşük kadınlarda amacımız ‘hastaya özel’ tedavi protokolü ile siklus iptal oranlarını en az düzeye indirmek, hormonal tedavi sürecinde dozu ve ilaç kullanım süresini azaltmak, mümkün olduğunca yeterli sayıda olgun ve kaliteli yumurta ve nihayet iyi embriyo gelişimi elde ederek gebelik oranlarını iyileştirmektir. Bu nedenle tüp bebek tedavisinin ‘BİREYSELLEŞTİRİLMESİ’, yani tamamen kişiye özel tedavi uygulanması başarıda artık en önemli koşullardan biri olarak kabul edilmektedir.
Tedavi seçenekleri:
Uzun yerine kısa protokol kullanmak
Hormon iğnelerini farklı dozlarda uygulamak
Kısa protokol kullanırken hastaya göre seçim yaparak letrozol, klomifen sitrat gibi ağız yoluyla kullanılan ilaçların eklenerek toplam gonadotropin dozunun azaltılması
Farklı yapıda hormon iğnelerini ayrı ayrı veya birlikte kullanmak (r-FSH, HMG, r-LH)
Planlanan siklusdan önce luteal dönemde östrojeni tek başına veya birkaç gün antagonist ile birlikte kullanarak foliküller arasında uyumu arttırmak
Natürel siklus, yarı- natürel siklus uygulamak
Büyüme hormonunun tedaviye eklenmesi (Farklı dozlarda ve kullanım sıklığında uygulanan büyüme hormonunun yumurta sayısını değil, ama kalitesini arttırarak gebelik ve canlı doğum oranlarını arttırdığı bildirilmektedir.)
Farklı uygulama şekilleri ve çeşitleri ile androjen kullanımı (Testosteron, DHEA)
Embriyo transferinin (ET) yapılacağı günün seçimi: 2.gün/ 3.gün ET’e göre gebelik oranlarının değerlendirilmesi
Yukarıda sayılan tüm seçeneklere rağmen tedavilerin başarıları hala sınırlıdır. Duydukları her yeni tedavi yöntemine karşı çok hassas ve ilgili olan bu çiftlerin yeni tedavi yöntemleri konusunda doğru bilgilendirilmeleri çok önemlidir.
