Tevfik Fikret Resimleri

tevfik fikret resimleri tevfik fikretin resimleri fikret fotoğrafları resmi ressam









ESERLERİ






















908’de, II. Meşrutiyet’in ilanıyla, Tevfik Fikret münzevi ruhundan sıyrılacak; yeniden ümitlenecektir. Ancak 1908 tarihli Deniz ve Kayalar, bu ümitleri değil; aksine Fikret’in münzevi yıllarını anımsattığından, bu resmi henüz II. Meşrutiyet ilan edilmeden önce yaptığı düşünülebilir. Fikret’in münzevi ruhunun aynası gibi görünen bu resimde, Besim F. Dellaloğlu’nun Romantik Muamma adlı kitabının girişindeki satırları akla gelir yeniden: “Romantizm ilkellik ve saflıktır; o, gençliktir, yaşamdır; doğal insanın coşkulu yaşama duygusudur. Fakat aynı zamanda, o, solgunluk, ateş, hastalık, dekadans ve “yüzyılın hastalığıdır.” Romantizm ölümdür. O, yaban, grotesk, mistik, doğa ötesi, ay ışığı, büyülü şatolar, devler, akan su, karanlık, karanlığın güçleri, akıldışılık ve söylenemeyendir. O, aynı zamanda, aşinalık, gelenek, günlük doğanın gülen yüzündeki neşedir. O, aynı zamanda, aşinalık, gelenek, günlük doğanın gülen yüzündeki neşedir. O, antik, tarihsel, Gotik katedrallerdir. O, yeniliğin peşinde olmak, devrimci değişim, şimdiyi yaşama tutkusu, bilgiyi reddediş, geçmiş ve gelecek, zamansızlığın bilincidir. O, nostalji, rüya, tatlı ve acı melankoli, yalnızlık, sıla hasreti, yabancılaşma duygusudur.” (Besim F. Dellaloğlu, Romantik Muamma, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 2000, s. 18.)







Tevfik Fikret’in natürmortlarında, kompozisyon kurgusu açısından bir dönem resim dersleri aldığı Şeker Ahmet Paşa’nın etkileri hissedilse de, Fikret’in resim ve şiiri birlikte düşünmesi olgusuyla, onun çoğu natürmortunda olduğu gibi, “Güller”inde de karşılaşılır. “Güller”e eşlik eden “Topu Bir Gül” şiiri Fikret’in resmini daha da renklendirir. (Topu Bir Gül şiiri, Çizgiler ve Renkler Arasında Tevfik Fikret, Galatasaraylılar Derneği Yayını, İstanbul, 2005, s.4’ten alınmıştır.)

Koca, pürfeyz bir gülistandan
Topu bir gülceğiz koparmışsın
Olmasın bunda kinaye sakın?

Ne demek sanki? Gonce-i hüsnün
Topu bir kerecik mi şemm edilir?
Güzelim bir çiçekle yaz mı gelir?







Türbe” resminin de Tevfik Fikret’in buhran yıllarına denk gelen resimleri arasında sayılabilir. Yapıda her ne kadar Beşiktaş’taki Şeyh Zafiri Külliyesi’nin türbesinden izler bulmak mümkünse de, Fikret’in burada önceden yapmış olduğu etüdleri, bu hayali olması kuvvetle muhtemel türbesinde bir araya getirdiği düşünülebilir.













Fikret’in gelecekteki umudunun gençler olduğu ve gençlere misyon yüklemenin Tevfik Fikret’te bir ilk olduğu, sonradan Fikret’in bu görüşünün Atatürk’e yansıdığı, Atatürk tarafından örnek alındığı bilinir. Bu açıdan bakılacak olunduğunda Fikret’in “Çocuklar” resminde de ön planda yer alan bir eliyle yüzünü kapatmış olan çocuğun toplumun Fikret’in yaşadığı yıllardaki karmakarışık durumunu, onu arkadan izleyenlerin ise, geleceği temsil edecek olan çocuklar olduğu düşünülebilir. Belli ki, resim yine Fikret’in münzevi yıllarında gerçekleştirilmiştir ve bu yıllarda yazdığı “Sabah Olursa” şiiri resmi anlaşılır kılacaktır. (Sabah Olursa şiiri, Çizgiler ve Renkler Arasında Tevfik Fikret, Galatasaraylılar Derneği Yayını, İstanbul, 2005, s.14’ten alınmıştır.)

Bu memlekette de bir gün sabâ olursa, Haluk,
Eğer bu memleketin sislenen şu nâsiye-i
Mukadderatı kavî bir elin, kavî, muhyî
Bir ihtizâz-ı temasiyle silkinip şu donuk,
Şu paslıçehre-i millet biraz gülerse… O gün
Ben ölmemiş bile olsam, hayâta pek ölgün
Bir irtibâtım olur şüphesiz; o gün benden
Ümidi kes, beni kötrüm ve boş muhitimde
Merâmetimle umut; çünkü leng ü pejmürde
Nazarların seni mâziye çekmek ister; sen
Bütün hüviyet ü uzviyetinde âtisin;
Terennüm eyliyor el’an kulaklarımda sesin!
Evet sabah olacaktır, sabâh olur, geceler
Tulû-ı haşre kadar sürmez; âkıbet bu semâ,
Bu mai gök size bir gün acır; melul olma
Hayâta neş’e güneştir, melâl içinde beşer
Çürür bizim gibi… Siz, ey fezâ-yı ferdânın
Küçük güneşleri, artık birer birer uyanın!
Ufukların edebi iştiyâkı var nûra.
Tenevvür… Asrımızın işte rûh-i âmâli;
Silin bulutları, silkin zılâl-i ehvâli,
Zîya içinde koşun bir halas-ı meşkura.
Ümidimiz bu; ölürsek de biz, yaşar mutlak
Vatan sizinle şu zindan karanlığından uzak!

Cevap: Tevfik Fikret Resimleri

Tevfik Fikret’in babasıdır Hüseyin Efendi. Fikret’in doğduğu1867 yılında, Şehremâneti (İstanbul Belediyesi) meclis üyeliğiyle Defter-i Hakanî tevkiliğine getirilecek, II. Abdülhamid dönemi jurnalciliğinden nasibini alarak saraya jurnal edilecek; bunun üzerine mutasarrıflıkla Hama’ya sürülecek, İstanbul’a dönemeden Nablus, Akkâ, Urfa, Halep mutasarrıflıklarında bulunacak, Halep’te oturamayıp Antep’i isteyecek ve 1905 yılında orada ölecektir. Babasının oradan oraya sürülmesi gibi, jurnalcilik Fikret’in de peşini bırakmayacak ve onu buhranlara sürükleyecektir. Hüseyin Efendi’den aldığı mirası ise, oğlu Hâluk’a ve Hâluk gibi gençlere devredecektir. Bu ümitlerini de “Haluk’un İnancı” adlı şiirinde dile getirecektir. (Haluk’un İnancı şiiri, Çizgiler ve Renkler Arasında Tevfik Fikret, Galatasaraylılar Derneği Yayını, İstanbul, 2005, s.36’dan alınmıştır.)

Bir yaratıcı güç var, ulu ve akpak
Kutsal ve yüce, ona vicdanla inandım.

Yeryüzü vatanım, insansoyu milletimdir benim,
Ancak böyle düşünenin insan olacağına inandım.

Şeytan da biziz cin de, ne şeytan ne melek var;
Dünya dönecek cennete insanla, inandım.

Yaradılışta evrim hep var, hep olmuş, hep olacak,
Ben buna Tevrat’la, İncil’le, Kuran’la inandım.

Tekmil insanlar kardeşi birbirinin… Bir hayal bu!
Olsun, ben o hayale de bin canla inandım.

İnsan eti yenmez; oh, dedim içimden, ne iyi,
Bir an için dedelerimi unuttum da, inandım.

Kan şiddeti besler, şiddet kanı; bu düşmanlık
Kan ateşidir, sönmeyecek kanla, inandım.

Elbet şu mezar hayatı zifiri karanlığın ardından
Aydınlık bir kıyamet günü gelecek, buna imanla inandım.

Aklın, o büyük sihirbazın hüneri önünde
Yok olacak, gerçek dışı ne varsa, inandım.

Karanlıklar sönecek, yanacak hakkın ışığı,
Patlayan bir volkan gibi bir anda, inandım.

Kollar ve boyunlar çözülüp, bağlanacak bir bir
Yumruklar şangırdayan zincirlerle, inandım.

Bir gün yapacak fen şu kara toprağı altın,
Bilim gücüyle olacak ne olacaksa… İnandım.





Tevfik Fikret, resimleriyle de şiirleriyle de oğlu Haluk’a öğütler vermeye devam eder. “Haluk’un Bayramı” adlı şiirinde olduğu gibi… (Haluk’un Bayramı şiiri, Çizgiler ve Renkler Arasında Tevfik Fikret, Galatasaraylılar Derneği Yayını, İstanbul, 2005, s.32’den alınmıştır.)

Baban diyor ki: Meserret çocukların, yalnız
Çocukların payıdır! Ey güzel çocuk, dinle;
Fakat sevincinle
Neler düşünüyorsun, bilir misin?... Babasız,
Ümitsiz, ne kadar yavrucakların şimdi
Siyah-ı mateme benzer terâne-i îdi!
Çıkar o süsleri artık, sevindiğin yetişir;
Çıkar, biraz da şu öksüz giyinsin, eğlensin;
Biraz güzellensin
Şu ru-yı zerd-i sefalet… Evet meserrettir
Çocukların payı; lâkin sevincinle
Sevinmiyor şu yetim, ağlıyor… Halûk, dinle!




“Yine Haluk” diyor Tevfik Fikret burada da… (Yine Haluk şiiri, Çizgiler ve Renkler Arasında Tevfik Fikret, Galatasaraylılar Derneği Yayını, İstanbul, 2005, s.34’ten alınmıştır.)

Siyah bir gece… Altımda bir kırık tekne,
Başımda bir sıkıntılı, melun hayat yine;
Verip küreklere hala olanca kuvvetimi
Yetişmek istiyorum güven veren bir yere.

Niçin, niçin?.. Buna birçok sebep düşündüm ben:
Hayır, ne miskinliğimden, ne aczim ve üzüntümden;
Bütün bu derdimin sebepleri sende toplanıyor,
Sen, ah ey sarışın ve çelimsiz çocuk, hep sen.




Nazime Hanım, Tevfik Fikret’in 1890’da evlendiği, dayısı Trabzon Valisi’nin kızıdır. Ahmed Muhiddin’in, 1919 yılında yazmış olduğu Modern Kültürde Türklük Hareketi isimli tez çalışmasında, Tevfik Fikret’in arada kalmış konumuna dikkat çekmesi; Fikret’i, eskinin çözülmesi ve Batı’nın girdabı arasında sıkışıp kalmış bir figür olarak tanımlaması boşuna değildir. (Aytaç Yıldız, “Bir Osmanlı Aydınının Gözünden Modernleşme ve Edebiyat: Ahmed Muhiddin’in Düşünce Dünyası”, yayınlanmamış bildiri. Gelenek, Kimlik, Bireşim: Kültürel Kesişmeler ve Sanat, Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Günsel Renda’ya Armağan Sempozyumu, 18 Kasım 2005 günlü bildiriden tutulmuş notlardan.) Bir yandan kadın-erkek eşitliğini savunan, “Kızlarını okutmayan millet, oğullarını manevi öksüzlüğe mahkum etmiş demektir; hüsranına ağlasın. Elbet sefil olursa kadın alçalır beşer.” (Mehmet Bayrak, “Tevfik Fikret’in Düşünce Evreni”, Milliyet Sanat, S.145, 15 Ağustos 1975, s.9’dan.) diyen Tevfik Fikret’in her ne kadar eşiyle, Robert Koleji müdürünün İstanbul’a gelen oğlu onuruna verdiği bir davete katılsa ve bunun üzerine tutuklansa da, oğlu Haluk üzerinden gençlere misyon yüklerken; eşi Nazime Hanım üzerinden kadınlara bir misyon yüklediği görülmez. Nazime Hanım’ın tasvirine de yansır bu durum. Peçesini kaldırmış, buğulu gözlerle poz veren bir kadından öteye gitmez Nazime Hanım’ın portresi...

Bir Tasvir Önünde

Güldün, bu heybet seni güldürdü; o kaşlar;
Bir ok gibi ateşli nazarlarla silahlı
Gözler, o bakırdan göğüs; atlar gibi coşkun
Bir kaplanın vaziyeti kadar tez ve kanatlı
Leventçe tavırlar, o arslan bazularla
Asabını oynattı… Bu soydan ve doğuştan
Yiğitlik sana uzak cedlerin şerefli
Bir armağanı; sen bu cesur ve asil kanı
İnsanlığı canlandırmak için feda edeceksin;

Hak bellediğin yola yalnız gideceksin!







Tevfik Fikret’in Aşiyan’daki evinin bir dönem Mihri (Müşfik) Hanım’ın da çalışma mekanı olduğu bilinir. Fikret, Mihri (Müşfik) Hanım ile ilgili anılarını hayatının son dönemlerinde yanında olan Salih Nigâr Keramet’e şöyle anlatmıştır: “O gün kendi eliyle buzlu şerbet ikram etti. ‘Siz bunları içinceye kadar bana müsaade edin. Yukarıda hanımefendi beklemesin. İzin verirse yaptığı resimleri de getiririm. Fevkalâde şeyler. Sakın gitmeyin.’ dedi. Bastonuna dayanarak çıktı. Yarım saat sonra gene indi. Ressam Mihri Hanım’ın pastelle ve karakalemle yaptığı tasvirleri getirdi. Bir profil var ki, onu hepsinden fazla seviyordu. ‘Bakın bu ne güzel, benim başımı ne harikulade gösteriyor. Şöyle burna doğru incelen bir baş. Şu burnum biraz daha uzasa başım bir fil başı gibi olacak.’ dedi ve güldü.” (Salih Nigâr Keramet, İnkılap Şairi Tevfik Fikret’in İzleri, Kenan Matbaası, İstanbul, 1943, s.109’dan aktaran Seval Şahin, Tevfik Fikret’in Şiirlerinde Renk Belirten Kelimelerin Kullanılması Üzerinde İnceleme ve Değerlendirme, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul, 2002, s.58.) Fikret’in otoportrelerinde de, Mihri (Müşfik) Hanım’ın etkileri görülür.

Fikret’in hastalığının iyice nüksettiği, yaşamının son dönemlerinde yaptığı otoportresine “Güleriz Ağlanacak Halimize” adını verdiği bilinir. “Güleriz Ağlanacak Halimize” adlı resmine ise, “Resim Yaparken” adlı şiiri eşlik eder. (Resim Yaparken adlı şiiri, Çizgiler ve Renkler Arasında Tevfik Fikret, Galatasaraylılar Derneği Yayını, İstanbul, 2005, s.46’dan alınmıştır.)

Fırçam kurumuş bir ağacın hasta bir dalı,
Elimde şikâyetçi heyecanlarla titriyor;
Gûya çiçek diye
Bir yeşil toprağa döktüğü kanlarla titriyor.
On gündür işte uğraşıyor fikrim sanatım
Bir his dalgasını resmetmek için;
Seyreylerim bu levhayı artık sürekli,
Verdim emek diye.
Seyreylerim ve bu sanatın aczine boyun eğerek
Kutsamayı ahmakça bulurum eseriyle ‘kudret’i;
Lâkin zaman olur
Pek ruhsuz bulur da beğenmem tabiatı.
Mutlak o gün beğenmek için hasta, dargın;
Bir başka çehre, gözü yaşlı bir çehre isterim…
Bundandır işte; şiir olacak yerde sözlerim
Bâzen bir inleme olur!