Şive nedir?

Aksan olarak da adlandırılan şive, bir dil veya lehçenin daha az konuşma farkları gösteren ve bölgeden bölgeye veya şehirden şehre değişebilen küçük kollarına denir. Bir dilin kültür düzeylerine göre gösterdiği değişiklik olarak bilinir. Kısaca bir dilin bölgesel söyleniş tarzıdır.



Şiveler arasındaki değişiklikler temelde ses özellikleridir. Buna göre bilinen şiveler, belirli koşullarda ve dilin herhangi bir döneminde ana dilden ayrılarak, dilin geneldeki gelişimiyle birlikte bir de kendi içlerinde özel bir gelişim çizgisi izlemişlerdir. Bunların başlıca ayrımlarını oluşturan ses, ek ve sözcük özellikleri o dönemin dil malzemeleri ile açıklanabilir.











Türk şiveleri:

Güney-Batı (Oğuz) Grubu

Türkiye Türkçesi

Azerbaycan Türkçesi

Türkmen Türkçesi

Gagauz Türkçesi

Kuzey-Batı (Kıpçak) Grubuşive

Kazak Türkçesi

Tatar (Kazan) Türkçesi

Kırgız Türkçesi

Başkurt Türkçesi

Karaçay-Malkar Türkçesi

Karakalpak Türkçesi

Kumuk Türkçesi

Nogay Türkçesi

Altay Türkçesi

Tuva Türkçesi

Hakas Türkçesi

Güney-Doğu Grubu

Uygur Türkçesi

Özbek Türkçesi

Türk dillerinde cümle yapısı:

Türkiye Türkçesi: Çocuklar okulda dilimizi latin alfabesi ile yazıyor.şive nedir

Gagavuzca: Uşaklar şkolada / okulda dilimizi latin alfavitindä yazêr.

Azerice: Uşaqlar mektebde dilimizi latin elifbası ile yazır.

Türkmence: Çagalar mekdepde dilimizi latyn elipbiyi bile(n) yazyar.

Özbekçe: Bolalar maktabda tilimizni latin alifbosi bilan / ila yozadi.

Uygurca: Balilar mektepte tilimizni latin elipbesi bilen yazidu.

Kazakça: Balalar mektepte tilimizdi latin alfavitimen jazadı.

Kırgızca: Baldar mektepte tilibizdi latın alfaviti menen jazat.

Tatarca: Balalar mäktäpdä telebezne latin älifbası bilän / ilä yaza.

Ağız nedir?

Ağız aksan ya da dil bilim terimi olarak, bir şive içinde oluşan, ses ve söyleyiş değişikliklerine dayanan küçük kollara, bir ülkenin çeşitli bölge, il veya ilçelerinin sözcükleri söyleyiş bakımından birbirinden ayrı olan konuşmalarına verilen addır. Standart yazı dili dışında, dünyadaki dillerin ağızları vardır. Bunlar, coğrafya, sosyolojik etki gibi sebeplerle birbirlerinden çeşitli oranlarda farklılaşırlar.

Örneğin; Türkiye’de Ege ağızlarında genellikle yazı dilindeki biliyorum çekim yapısı yerine biliyom kullanılır.

Mesela, ‘gitmek’ eyleminin gelecek zaman çekimli örneğinde;

Karadeniz; cideceğum, İç Anadolu; gidecem, Trakya; gitçem.

Lehçe nedir?

Bir dilin tarihi, bölgesel, siyasi sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan kolu. Ya da bir dilin, tarihi gelişim sürecinde, bilinen dönemlerden önce o dilden ayrılmış ve farklı biçimde gelişmiş kollarıdır.

Lehçelerde, ses, şekil ve kelime ayrılıkları çok büyüktür. Bazı dilbilimciler, büyük ayrılıklarda lehçeyi başka bir dil olarak kabul etmeyi de önerirler.