Uzman SühaN
Administrator
Serebral Palsi Belirtileri
Özellikle aile için ilk dikkat çekici belirti bebeğin motor aktivite yönünden gelişme geriliği olmasıdır. Örneğin normal bir bebek 4 aylıkken rahatlıkla başını tutabilir, 6-7 aylıkken oturabilir, 8-9 aylıkken emekleyebilir. Ancak serebral palsili çocuklar bu aktiviteleri yerine getirmede geç kalırlar. Bir çocuk 6 aylık olmasına rağmen hala başını tutamıyorsa muhakkak bir anormallik vardır. Veya yaşına geldiği halde hala oturamıyorsa bu normal değildir.
Veya bir bebek sağ kolunu ve bacağını hareket ettirebiliyor ancak sol kolunu ve bacağını yeterince kullanamıyorsa bu çok önemli bir durumdur. Kollarını iyi hareket ettirme ve bacaklarını kolları kadar iyi kullanmama durumu da olabilir. Yani bebekte uzuvlar arasında bir hareket dengesizliği varsa bu durum serebral palsi lehinedir. Erken davranabilmek için, aile, bebeklerinin motor gelişimleri hakkında bilgili ve dikkatli olmalıdırlar.
Bazı serebral palsi ‘li çocuklarda istemsiz hareketler bulunur. Çocuk belirli bir pozisyonda sabit olarak durmaz. Genel anlamda, atetoid tip serebral palside, bu istemsiz ve ani başlayıp sonlanan, hedefe yönelik olmayan hareketler vardır. Çocuk heyecanlandığında veya anlamlı bir aktivite yapmak istediğinde (örneğin su içmek, çatal tutmak gibi) bu hareketler daha çok artabilir. Beslenme ve emme güçlükleri
Ağız motor aktivitesi iyi olmayan bir serebral palsili bebek annesini ememiyor olabilir. Bu durum dikkat çekici olmalıdır. Veya genel anlamda beslenme güçlükleri, yutma bozuklukları olabilir. Örneğin biraz su içtiğinde çocuk boğukur gibi öksürmeye başlayabilir. Salya akışı yine ağız-dil hareketlerinin yetersizliğinden meydana gelir.
Konuşma bozuklukları
Serebral palside konuşma bozuklukları bulunur. Ağır tutulumlularda konuşma çıktısı bile olmayabilir. Ağızın motor kontrolünün sağlanamaması ile konuşmada yavaşlama, kelimelerin oluşturulmasında güçlük vardır. Genel olarak serebral palsili çocuklarda dudak hareket bozukluğu, çene hareketlerinin azlığı, dil hareketlerinin kısıtlılığı, çiğneme ve yutma fonksiyonlarında gerilik, ağız içi nefes basıncının düzenli olarak oluşturulmaması sorunları vardır.
Tonus ve denge anormallikleri
Serebral palside hipertonisite (spastik tür) veya hipotonisite görülür. Spastik tipte, çocuğun tutulumuna göre, uzuvlarında kas sertlikleri, kasılmaları bulunur. Hipotoniklerde ise tersine kaslar gevşek durumdadır. Serebral palsinin ilk aylarında hipotonisite görülse de daha sonradan durum hipertonisiteye dönebilir. Denge bozuklukları çocuğun yürümesini ve hatta oturmasını engelleyecek düzeylerde olabilir. Uzaysal konum ve koordinasyon bozuklukları önemli sorunların başında gelir.
Postür bozuklukları
Serebral palsili çocuklarda çok çeşitli postür bozuklukları bulunabilir. Leğen kemiğinin simetrik olmayışı, omurga eğrilikleri, kalça çıkığına bağlı postür bozuklukları önemlidir. Ayrıca uzuvlarda çeşitli duruş bozuklukları vardır. Kalça, diz ve ayak bileği eklemlerinde eğrilikler yürümede sorunlara neden olur. Kollardaki postür bozuklukları günlük yaşam aktivitelerini engeller.
Erken tanı tüm bebek(özellikle riskli olanların) yakından izlenmesi ve serebral palsi ile karşılaşabileceğini gösteren ipuçlarının değerlendirilmesi ile olanaklıdır.
Bebeklerde gelişimsel reflekslerin alınamaması, asimetrik alınması, zamanında kaybolmaması, üç ayı geçtiği halde ellerin yumruk halinde tutulması veya baş parmağın sürekli avuç içinde olması, kol, bacak, vücutta bölgesel veya yaygın sertlik /gevşeklik, kol ve bacaklardan bir veya fazlasında hareket azlığı/yokluğu, gelişim basamaklarına (boyun kontrolü, oturma, emekleme, yürüme) geç ulaşma/ ulaşamama, ağzı devamlı açık tutma, aynı tonda sürekli ağlama, izleyen hekim ve anne baba için uyarı olmalıdır.
Serebral palsi düşünülen her çocuk aynı belirti ve bulgulara yol açabilecek kalıtsal ilerleyici hastalıklardan ayırım ve tedavi düzenlenmesi için değerlendirilmelidir.
Tedavi:
Gereksinime göre fizyoterapi, kas gevşetici ilaçlar (baklofen, diazepam, botulinum toksini v.b.), ortezler ve cerrahi yöntemler uygulanır. Ek sorunların tedavisi veya düzeltilmesi yoluna gidilir.
Veya bir bebek sağ kolunu ve bacağını hareket ettirebiliyor ancak sol kolunu ve bacağını yeterince kullanamıyorsa bu çok önemli bir durumdur. Kollarını iyi hareket ettirme ve bacaklarını kolları kadar iyi kullanmama durumu da olabilir. Yani bebekte uzuvlar arasında bir hareket dengesizliği varsa bu durum serebral palsi lehinedir. Erken davranabilmek için, aile, bebeklerinin motor gelişimleri hakkında bilgili ve dikkatli olmalıdırlar.
Bazı serebral palsi ‘li çocuklarda istemsiz hareketler bulunur. Çocuk belirli bir pozisyonda sabit olarak durmaz. Genel anlamda, atetoid tip serebral palside, bu istemsiz ve ani başlayıp sonlanan, hedefe yönelik olmayan hareketler vardır. Çocuk heyecanlandığında veya anlamlı bir aktivite yapmak istediğinde (örneğin su içmek, çatal tutmak gibi) bu hareketler daha çok artabilir. Beslenme ve emme güçlükleri
Ağız motor aktivitesi iyi olmayan bir serebral palsili bebek annesini ememiyor olabilir. Bu durum dikkat çekici olmalıdır. Veya genel anlamda beslenme güçlükleri, yutma bozuklukları olabilir. Örneğin biraz su içtiğinde çocuk boğukur gibi öksürmeye başlayabilir. Salya akışı yine ağız-dil hareketlerinin yetersizliğinden meydana gelir.
Konuşma bozuklukları
Serebral palside konuşma bozuklukları bulunur. Ağır tutulumlularda konuşma çıktısı bile olmayabilir. Ağızın motor kontrolünün sağlanamaması ile konuşmada yavaşlama, kelimelerin oluşturulmasında güçlük vardır. Genel olarak serebral palsili çocuklarda dudak hareket bozukluğu, çene hareketlerinin azlığı, dil hareketlerinin kısıtlılığı, çiğneme ve yutma fonksiyonlarında gerilik, ağız içi nefes basıncının düzenli olarak oluşturulmaması sorunları vardır.
Tonus ve denge anormallikleri
Serebral palside hipertonisite (spastik tür) veya hipotonisite görülür. Spastik tipte, çocuğun tutulumuna göre, uzuvlarında kas sertlikleri, kasılmaları bulunur. Hipotoniklerde ise tersine kaslar gevşek durumdadır. Serebral palsinin ilk aylarında hipotonisite görülse de daha sonradan durum hipertonisiteye dönebilir. Denge bozuklukları çocuğun yürümesini ve hatta oturmasını engelleyecek düzeylerde olabilir. Uzaysal konum ve koordinasyon bozuklukları önemli sorunların başında gelir.
Postür bozuklukları
Serebral palsili çocuklarda çok çeşitli postür bozuklukları bulunabilir. Leğen kemiğinin simetrik olmayışı, omurga eğrilikleri, kalça çıkığına bağlı postür bozuklukları önemlidir. Ayrıca uzuvlarda çeşitli duruş bozuklukları vardır. Kalça, diz ve ayak bileği eklemlerinde eğrilikler yürümede sorunlara neden olur. Kollardaki postür bozuklukları günlük yaşam aktivitelerini engeller.
Erken tanı tüm bebek(özellikle riskli olanların) yakından izlenmesi ve serebral palsi ile karşılaşabileceğini gösteren ipuçlarının değerlendirilmesi ile olanaklıdır.
Bebeklerde gelişimsel reflekslerin alınamaması, asimetrik alınması, zamanında kaybolmaması, üç ayı geçtiği halde ellerin yumruk halinde tutulması veya baş parmağın sürekli avuç içinde olması, kol, bacak, vücutta bölgesel veya yaygın sertlik /gevşeklik, kol ve bacaklardan bir veya fazlasında hareket azlığı/yokluğu, gelişim basamaklarına (boyun kontrolü, oturma, emekleme, yürüme) geç ulaşma/ ulaşamama, ağzı devamlı açık tutma, aynı tonda sürekli ağlama, izleyen hekim ve anne baba için uyarı olmalıdır.
Serebral palsi düşünülen her çocuk aynı belirti ve bulgulara yol açabilecek kalıtsal ilerleyici hastalıklardan ayırım ve tedavi düzenlenmesi için değerlendirilmelidir.
Tedavi:
Gereksinime göre fizyoterapi, kas gevşetici ilaçlar (baklofen, diazepam, botulinum toksini v.b.), ortezler ve cerrahi yöntemler uygulanır. Ek sorunların tedavisi veya düzeltilmesi yoluna gidilir.
