Renkleri nasıl görürüz
insan gözünün fark edemediği ışınlar
renklerin göz yanılmasını olduğunu söylerlerdi hep bana siz hiç merak ettinizmi renkleri nasıl gördüğümüzü
Dalton, kanın ‘çok koyu yeşil’ ve defne yaparağının kırmızı balmumuyla’ aynı renkte olduğunu söylerdi. Evet, ünlü bir kimyager olan Dalton, renk körlüğü ya da daha doğrusu renk görüşünde bozukluk olan biriydi.
Dalton’a kırmızı, griymiş ve yeşilden pek az farklı bir renkmiş gibi görünürdü.
Dünya Çapında Bir Problem
1980 yılında Londra’daki City Üniversitesinden Dr. Janet Voke İngiltere’de iki milyondan fazla insanın renk görüşünün bozuk olduğu tahmininde bulundu. Bazı yalıtılmış toplumlarda bu problem daha az görülmektedir. Fiji adasında her 120 kişiden biri renk körüdür, oysa Kanada’da ortalama her 9 kişiden biri renkleri normal görmüyor.
Renk görüşü insandan insana değişir.
Çok geniş çapta kabul edilen bir kurama göre, üç ışın -kırmızı, yeşil ve mavi- aynı oranda birleştiğinde normal olarak ayırt edebileceğiniz diğer renkler ortaya çıkar. Bununla beraber gördüğünüz bütün renkler, bu ana renklerden sadece ikisinin karışımıyla meydana geliyor ve üçüncü rengin karışması sizde pek bir fark oluşturmuyorsa, renkleri tam ayırt edemiyorsunuz demektir. Bu iki renklilik, yani dikromatik denilen bir görme bozukluğudur. John Dalton kırmızı körlüğü olan bir dikromattı.
Tek renk görebilen monokromatlarda ise durum daha da ciddidir. Onlar hiçbir rengi ayırt edemezler. Monokromatlar için siyah-beyaz TV ile renkli olanı arasında hiçbir fark yoktur.
Renk körü olanların çoğu üç rengi de normal göremeyen trikromatlardır. Onların gördükleri renkler yine bu üç ana rengin karışımıdır; fakat onlar bu ana renkleri normal koyulukta algılayamazlar. Sizde bu problem varsa, TV’nizin rengini ayarladığınızda renkleri normal gören arkadaşlarınız herhalde “çok kırmızı!” yada “çok yeşil!” diye bağıracaklardır.
The New Encyclopedia Britannica ‘dalga boyu ayırt etme aygıtını’ bunun sebeblerinden biri olarak tanıtır. Gözlerinizin her birinin retinasında (ağtabakasında) 130 milyon kadar ışık reseptörü (dış etkileri alan sinir uçları) bulunur fakat onlardan sadece 7 milyonu size renk görüşü verir. Bu renk reseptörleri konik görünümlerinden dolayı koni diye adlandırılırlar.
Renkleri normal gören insanlarda üç tür koni vardır. Bazı koniler ışığın daha uzun dalga boyunu (kırmızıyı) fark ederler. İkinci grup orta dalga boyuna (yeşile) ve üçüncü grup da en kısa dalga boyuna (maviye) duyarlıdır. Eğer bu gruplardan biri sizde eksikse ya da yeterince duyarlı değilse, bozukluk vardır. Örneğin, eğer kırmızıyı normal olarak fark edemiyorsanız, elmaların yeşilden kırmızıya doğru olgunlaşmalarını anlayamayacaksınız demektir.
Konilerin beyne gönderdikleri mesajları etkileyen görme sinirlerindeki herhangi bir hasar renk körlüğünü başlatabilir. Bazı doğum kontrol haplarının da mavi, yeşil ve sarıyı algılayışı değiştirdiği bildiriliyor. Colour Vision Testing (Renk görüşünü deneme) kitabında Dr. Voke sigara ve alkolü de kırmızı -yeşil körlüğüne sebeb olan faktörler arasında sayıyor.
Yaşlılık da kişinin özellikle mavi ışınlara karşı hassasiyetini bozabilir. Araştırmacı R. Lakowski, renkleri algılama gücünün gençlik yıllarında doruğa ulaştığını ve 35 yaşına kadar devam ettiğini, sonra yavaş yavaş gerilediğini ve özellikle 60 yaşından sonra iyice bozulduğunu açıklamaktadır.
Renkleri normal olarak görmek, Yaratanın bize çok özel bir nimetidir. Eğer konileriniz doğru çalışır ve görme sinirleriniz kodlanmış mesajları beyninize tam olarak iletirse, bütün renkleri görürsünüz. How Animals See (Hayvanlar nasıl ğörür) kitabı, ‘eğitilmiş bir insan gözünün 150 kadar renk tonunu fark edebildiğini’ bildirmektedir. The World Book Encyclopedia, “birçok hayvan renkleri herhalde bizim gördüğümüz gibi görmüyor. Fakat onlar için bu durum normaldir, bir bozukluk değildir” diyor.
Eğer siz renkleri her zaman bozuk görüyorsanız, hiç şüphesiz bu özelliği miras aldınız demektir. Çünkü renk körlüğü ırsî bir hastalıktır.
5-6 yaşındaki çocuğunuzun renkleri tanımakta zorluk çektiğini görüyorsanız; birbirinden farklı renkte çoraplar giyiyorsa ya da kendisinden bir renk istendiğinde doğru renkteki kalemi veremiyorsa onun görme kabiliyetini kontrol ettirmelisiniz.
Renk görme kabiliyetini kontrol etmenin en popüler yollarından biri “İşihara Testi”dir. Testi yapan, çocuğunuza üzerlerinde değişik renkte benekler olan bir takım kartlar gösterir. Benekler arasında renkleri normal görenlerin fark edebilecekleri örnekler ve sayılar vardır. Çocuğunuz gördüğü örneği ve sayıyı söylemelidir. Aynı kartta kırmızı körlüğü olan çocuk ‘6’yı yeşil körlüğü olan çocuk ‘9’u görür. Çocuğunuz ‘96’yı görüyorsa, bu teste göre renkleri normal gören biridir.
Çocukların eğitiminde kullanılan malzemelerde renkler giderek daha fazla kullanıldığına göre, çocuğunuzun renkleri bozuk görüp görmediğini bilmeniz önemlidir. Fakat miras alınan renk körlüğü bugün tedavi edilemediğine ve düzeltilemediğine göre, acaba bu konuda bir şey yapabilir misiniz?
Alınacak Önlemler
Colour kitabının yazarı olan Hazel Rossotti, önce erken teşhisi, sonra da “renk körlüğü olan kişinin karışıklıklara neden olabilecek durumlardan haberdar edilmesini ve ona belirsiz renkler yerine mümkün olan diğer etkenlere güvenmenin öğretilmesini” tavsiye ediyor.
Renk körlüğü olan çocuğunuza yollardaki renkli trafik işaretlerinin ne anlama geldiğini öğretebilirsiniz. O belki kırmızı dur ışığıyla yeşil “geç” ışığı arasındaki farkı bulundukları yerlerden anlayabiliyorsa da, yine de onun karanlıkta yalnız başına sokağa çıktığında işaretleri doğru anlayabilmesi için her ışığın birbirinden farklı olan koyuluğuna ve parlaklığına dikkat etmesine yardımcı olun.
Eğer siz renk körüyseniz, karar verirken sadece renklere güvenmekten kaçınırsanız iyi edersiniz. Beyin renk görüşündeki bozuklukları bir dereceye kadar telâfi edebildiğine göre, bir cismin parlaklığına, duruşuna ve şekline daha fazla dikkat ederek renk bilginizi bütünleyebilirsiniz. Renkleri normal gören dostlarınızdan ve akrabalarınızdan yardım istemekten çekinmeyin.
Meslek seçimi gibi önemli bir karar verirken, renk görüşündeki bozukluğun getirdiği dezavantajları hesaba katmanız hikmetli bir davranış olacaktır. Bazı mesleklerde renk körlüğü ciddi bir dezavantaj olabilir. Örneğin bu, birçok kimyager, eczacı, matbaacı ve fotoğrafçı için bir engeldir. Renkleri iyi görmek takma diş yaparken dişçiler için bir avantajdır. Aynı şekilde kasaplar ve gıda endüstrisinde çalışanlar renkleri iyi görürlerse, yiyeceklerdeki farklılıkları çok daha iyi anlayabilirler. Renk ayrımı yapamamak, hemşirelerin ve doktorların, hastalarının sağlık durumu hakkında doğru karar vermelerini zorlaştırabilir.
Normal gören herkes çok büyük bir avantaja sahiptir. Eğer siz renkleri kısmen görüyorsanız, özel bir dikkat göstermelisiniz. Örneğin, gereksiz ilâçlar kullanmanın, içki içmenin ya da sigara kullanmanın renk ayırımınızı daha da bozacağının bilincinde olmalısınız. Eğer renkleri tam olarak görüyorsanız, değerine paha biçilmez bir hazineye sahipsiniz.
renklerin göz yanılmasını olduğunu söylerlerdi hep bana siz hiç merak ettinizmi renkleri nasıl gördüğümüzü
Dalton, kanın ‘çok koyu yeşil’ ve defne yaparağının kırmızı balmumuyla’ aynı renkte olduğunu söylerdi. Evet, ünlü bir kimyager olan Dalton, renk körlüğü ya da daha doğrusu renk görüşünde bozukluk olan biriydi.
Dalton’a kırmızı, griymiş ve yeşilden pek az farklı bir renkmiş gibi görünürdü.
Dünya Çapında Bir Problem
1980 yılında Londra’daki City Üniversitesinden Dr. Janet Voke İngiltere’de iki milyondan fazla insanın renk görüşünün bozuk olduğu tahmininde bulundu. Bazı yalıtılmış toplumlarda bu problem daha az görülmektedir. Fiji adasında her 120 kişiden biri renk körüdür, oysa Kanada’da ortalama her 9 kişiden biri renkleri normal görmüyor.
Renk görüşü insandan insana değişir.
Çok geniş çapta kabul edilen bir kurama göre, üç ışın -kırmızı, yeşil ve mavi- aynı oranda birleştiğinde normal olarak ayırt edebileceğiniz diğer renkler ortaya çıkar. Bununla beraber gördüğünüz bütün renkler, bu ana renklerden sadece ikisinin karışımıyla meydana geliyor ve üçüncü rengin karışması sizde pek bir fark oluşturmuyorsa, renkleri tam ayırt edemiyorsunuz demektir. Bu iki renklilik, yani dikromatik denilen bir görme bozukluğudur. John Dalton kırmızı körlüğü olan bir dikromattı.
Tek renk görebilen monokromatlarda ise durum daha da ciddidir. Onlar hiçbir rengi ayırt edemezler. Monokromatlar için siyah-beyaz TV ile renkli olanı arasında hiçbir fark yoktur.
Renk körü olanların çoğu üç rengi de normal göremeyen trikromatlardır. Onların gördükleri renkler yine bu üç ana rengin karışımıdır; fakat onlar bu ana renkleri normal koyulukta algılayamazlar. Sizde bu problem varsa, TV’nizin rengini ayarladığınızda renkleri normal gören arkadaşlarınız herhalde “çok kırmızı!” yada “çok yeşil!” diye bağıracaklardır.
The New Encyclopedia Britannica ‘dalga boyu ayırt etme aygıtını’ bunun sebeblerinden biri olarak tanıtır. Gözlerinizin her birinin retinasında (ağtabakasında) 130 milyon kadar ışık reseptörü (dış etkileri alan sinir uçları) bulunur fakat onlardan sadece 7 milyonu size renk görüşü verir. Bu renk reseptörleri konik görünümlerinden dolayı koni diye adlandırılırlar.
Renkleri normal gören insanlarda üç tür koni vardır. Bazı koniler ışığın daha uzun dalga boyunu (kırmızıyı) fark ederler. İkinci grup orta dalga boyuna (yeşile) ve üçüncü grup da en kısa dalga boyuna (maviye) duyarlıdır. Eğer bu gruplardan biri sizde eksikse ya da yeterince duyarlı değilse, bozukluk vardır. Örneğin, eğer kırmızıyı normal olarak fark edemiyorsanız, elmaların yeşilden kırmızıya doğru olgunlaşmalarını anlayamayacaksınız demektir.
Konilerin beyne gönderdikleri mesajları etkileyen görme sinirlerindeki herhangi bir hasar renk körlüğünü başlatabilir. Bazı doğum kontrol haplarının da mavi, yeşil ve sarıyı algılayışı değiştirdiği bildiriliyor. Colour Vision Testing (Renk görüşünü deneme) kitabında Dr. Voke sigara ve alkolü de kırmızı -yeşil körlüğüne sebeb olan faktörler arasında sayıyor.
Yaşlılık da kişinin özellikle mavi ışınlara karşı hassasiyetini bozabilir. Araştırmacı R. Lakowski, renkleri algılama gücünün gençlik yıllarında doruğa ulaştığını ve 35 yaşına kadar devam ettiğini, sonra yavaş yavaş gerilediğini ve özellikle 60 yaşından sonra iyice bozulduğunu açıklamaktadır.
Renkleri normal olarak görmek, Yaratanın bize çok özel bir nimetidir. Eğer konileriniz doğru çalışır ve görme sinirleriniz kodlanmış mesajları beyninize tam olarak iletirse, bütün renkleri görürsünüz. How Animals See (Hayvanlar nasıl ğörür) kitabı, ‘eğitilmiş bir insan gözünün 150 kadar renk tonunu fark edebildiğini’ bildirmektedir. The World Book Encyclopedia, “birçok hayvan renkleri herhalde bizim gördüğümüz gibi görmüyor. Fakat onlar için bu durum normaldir, bir bozukluk değildir” diyor.
Eğer siz renkleri her zaman bozuk görüyorsanız, hiç şüphesiz bu özelliği miras aldınız demektir. Çünkü renk körlüğü ırsî bir hastalıktır.
5-6 yaşındaki çocuğunuzun renkleri tanımakta zorluk çektiğini görüyorsanız; birbirinden farklı renkte çoraplar giyiyorsa ya da kendisinden bir renk istendiğinde doğru renkteki kalemi veremiyorsa onun görme kabiliyetini kontrol ettirmelisiniz.
Renk görme kabiliyetini kontrol etmenin en popüler yollarından biri “İşihara Testi”dir. Testi yapan, çocuğunuza üzerlerinde değişik renkte benekler olan bir takım kartlar gösterir. Benekler arasında renkleri normal görenlerin fark edebilecekleri örnekler ve sayılar vardır. Çocuğunuz gördüğü örneği ve sayıyı söylemelidir. Aynı kartta kırmızı körlüğü olan çocuk ‘6’yı yeşil körlüğü olan çocuk ‘9’u görür. Çocuğunuz ‘96’yı görüyorsa, bu teste göre renkleri normal gören biridir.
Çocukların eğitiminde kullanılan malzemelerde renkler giderek daha fazla kullanıldığına göre, çocuğunuzun renkleri bozuk görüp görmediğini bilmeniz önemlidir. Fakat miras alınan renk körlüğü bugün tedavi edilemediğine ve düzeltilemediğine göre, acaba bu konuda bir şey yapabilir misiniz?
Alınacak Önlemler
Colour kitabının yazarı olan Hazel Rossotti, önce erken teşhisi, sonra da “renk körlüğü olan kişinin karışıklıklara neden olabilecek durumlardan haberdar edilmesini ve ona belirsiz renkler yerine mümkün olan diğer etkenlere güvenmenin öğretilmesini” tavsiye ediyor.
Renk körlüğü olan çocuğunuza yollardaki renkli trafik işaretlerinin ne anlama geldiğini öğretebilirsiniz. O belki kırmızı dur ışığıyla yeşil “geç” ışığı arasındaki farkı bulundukları yerlerden anlayabiliyorsa da, yine de onun karanlıkta yalnız başına sokağa çıktığında işaretleri doğru anlayabilmesi için her ışığın birbirinden farklı olan koyuluğuna ve parlaklığına dikkat etmesine yardımcı olun.
Eğer siz renk körüyseniz, karar verirken sadece renklere güvenmekten kaçınırsanız iyi edersiniz. Beyin renk görüşündeki bozuklukları bir dereceye kadar telâfi edebildiğine göre, bir cismin parlaklığına, duruşuna ve şekline daha fazla dikkat ederek renk bilginizi bütünleyebilirsiniz. Renkleri normal gören dostlarınızdan ve akrabalarınızdan yardım istemekten çekinmeyin.
Meslek seçimi gibi önemli bir karar verirken, renk görüşündeki bozukluğun getirdiği dezavantajları hesaba katmanız hikmetli bir davranış olacaktır. Bazı mesleklerde renk körlüğü ciddi bir dezavantaj olabilir. Örneğin bu, birçok kimyager, eczacı, matbaacı ve fotoğrafçı için bir engeldir. Renkleri iyi görmek takma diş yaparken dişçiler için bir avantajdır. Aynı şekilde kasaplar ve gıda endüstrisinde çalışanlar renkleri iyi görürlerse, yiyeceklerdeki farklılıkları çok daha iyi anlayabilirler. Renk ayrımı yapamamak, hemşirelerin ve doktorların, hastalarının sağlık durumu hakkında doğru karar vermelerini zorlaştırabilir.
Normal gören herkes çok büyük bir avantaja sahiptir. Eğer siz renkleri kısmen görüyorsanız, özel bir dikkat göstermelisiniz. Örneğin, gereksiz ilâçlar kullanmanın, içki içmenin ya da sigara kullanmanın renk ayırımınızı daha da bozacağının bilincinde olmalısınız. Eğer renkleri tam olarak görüyorsanız, değerine paha biçilmez bir hazineye sahipsiniz.
