Uzman SühaN
Administrator
Prolaktin yüksekliği gebe kalmayı engelliyor
Prolaktin beynin altında bulunan ve bezelye büyüklüğünde olan hipofiz bezinden salgılanan hormondur. Prolaktin hormonu halk arasında “süt hormonu” olarak da bilinir. İşlevi, meme dokusunun gelişimine katkıda bulunmak ve doğum sonrası süt üretimini teşvik etmektir. Ayrıca lohusalık döneminde FSH ve GnRH hormonlarını üretimini engelleyerek, yumurta gelişimini durdurur. Bebeğini düzenli ve sık emziren annelerin, gebe kalmama ve adet görmeme nedeni de budur. Lohusalık dönemi dışında kanda yüksek prolaktin varsa yine FSH, GnRH hormonlarının üretimi baskılanır. Böylece yumurta gelişimi durur, gebe kalamama ve adet düzensizliği oluşur. Gebe kalma sorunu yaşayan kadınlarda, prolaktin hormon seviyesi kontrol edilmelidir.
GEBELİKLE İLGİLİ TÜM KONULAR BU LİNKTE
Birçok nedene bağlı olabilir
Prolaktin düzeyinin yükselmesinin en önemli nedeni, hipofiz bezi tümörüdür. 1cm’nin altındaki tümörler “mikroadenom”, 1cm’nin üstündeki tümörler “makroadenom” olarak adlandırılır. İyi huylu tümörlerdir ve genellikle ameliyata gerek kalmadan ilaçla tedavi edilebilir. Tanısı, Hipofiz MR ile rahatlıkla konulur. Hipofiz bezi göz sinirine yakın bulunur. Tümör varlığında bu sinire bası gerçekleşebilir. Bunun sonucu görme alanı kaybı ve baş ağrısı olabilir. Hasta mutlaka göz doktoruna başvurmalıdır. Hipofiz tümöründe cerrahi tedavi; prolaktin seviyesi ilaçla kontrol altına alınamıyorsa, bası bulguları mevcutsa ve tümör büyükse yapılır. Tiroid bezinin az çalıştığı yani hipotiroidi durumunda, TRH hormonun da etkisiyle prolaktin hormon salınımı artar. Polikistik over hastalığında da prolaktin yüksekliği olabilir. Antidepresanlar, ağrı kesiciler, tansiyon ilaçları, bulantı ilaçları, doğum kontrol hapları gibi ilaçların kullanımı da prolaktin düzeyini artırır. Ayrıca memeye masaj uygulanması, dar iç çamaşırları, memede piercing, ağır egzersizler, uykusuzluk ve stres nedeniyle de prolaktin yüksekliği oluşabilir.
Doğru tanı için uygun zamanda kan tahlili yapılmalı
Meme ucunun sıkılması ya da kendiliğinden memeden süt gelmesi, memede ağrı ve büyüme, adet düzensizliği, görme problemi, baş ağrısı, cinsel istek azlığı, gebe kalamama gibi belirtiler, vücuttaki prolaktin hormon yüksekliğine işaret edebilir. Tanı, kanda prolaktin seviyesine bakılarak konulabilir. Prolaktin tanısı için kan alım zamanı önemlidir. Prolaktin hormonun kandaki seviyesinde gün içinde dalgalanmalar olur. Sabah saatlerine fazla üretildiği için bu saatlerde kan alınmalıdır. Kan alınacağı günden bir önceki gece cinsel ilişki ve meme ucu uyarımın olmaması, uykusuz kalınmaması gerekir. Polaktin seviyesi adet döngüsü ile de değişiklik gösterebilir. Adet döneminde veya hemen sonrasında kandaki prolaktin seviyesine bakılmalıdır.
Öncelikle ilaç tedavisi
Prolaktin yüksekliğinde; ilaç kullanımı doktor kontrolünde düzenlenmeli, düzenli uyku ve stresten uzak yaşam sürülmeli, meme ucu uyarımını azaltacak iç çamaşırları tercih edilmeli, Hipotiroidi hastalarında öncelikle tiroid hormon seviyeleri kontrol altına alınmalıdır. Prolaktin’in normal seviyelere indirilmesi için ilaç tedavileri uygulanmalıdır. Gebe kalamayan hastalarda prolaktin yüksekliği varsa, kısırlık araştırmasında gerekli olan tüm testler yapılmalıdır. Çünkü kısırlık sadece prolaktin yüksekliğine bağlı olmayabilir. Erkeklerde de prolaktin seviyeleri kısırlığa neden olabilir. İlaçlarla tedavisi mümkündür. Erkeklerde bu sorun; azalmış sperm sayısı, cinsel isteksizlik, iktidarsızlık, meme büyüklüğü gibi belirtilerle ortaya çıkar.
Hiperprolaktinemi sorunu olan bir kadında en sık görülen belirti memelerden kendiliğinden süt gelmesi (galaktore) ve özellikle gecikmeler şeklinde adet düzensizliğidir. Ancak hiperprolaktinemi ara kanamaları, sık adet görme, adet kanamasının azalması ve diğer tüm adet düzensizliklerine de neden olabilir. Adet düzensizliğinin en muhtemel nedeni adet döngüsünde yumurtlamanın olmamasıdır.
Yumurtlamanın olmaması kadında gebe kalamama sorunu ortaya çıkarabilir. Gebe kalamama nedeniyle başvuran kadınlarda yapılan araştırmalarda %5-10 oranında prolaktin hormonu yüksekliği saptanabilmektedir.
Prolaktin hormonu yüksekliği bir hipofiz adenomuna bağlı olduğunda yukarıdaki belirtilere ek olarak baş ağrıları ve görme bozuklukları ortaya çıkabilmektedir. Bu iki belirti hiperprolaktinemi sorunu olan kadınlarda oldukça ender görülür.
Hiperprolaktinemi tanısı nasıl konur?
Adet düzensizliği, gebe kalamama, göğüslerden emzirme dönemi dışında süt gelmesi şikayetlerinden herhangi biri veya birkaçı ile başvuran kadınlara doktorlar tarafından kanda prolaktin hormonu istenir.
Hiperprolaktinemi tanısı alan bir kadında hormon düzeyi belli bir seviyenin üzerinde (bu seviye doktordan doktora ve hastanın durumuna göre değişebilir) bulunduğunda genellikle hipotalamus ve hipofizi görüntüleyen bir yöntemle bu bölgede bir sorun olup olmadığı araştırılır. Bu incelemenin amacı kadında hipofiz adenomu bulunup bulunmadığının ortaya konması ve bölgede hiperprolaktinemi sorununa neden olabilecek diğer ender durumların araştırılmasıdır.
Görüntüleme yöntemi olarak basit bir sella tursika ("sella turcica") (kafa içinde hipofizin bulunduğu anatomik bölge) röntgeni istenebileceği gibi, adenom şüphesinin yüksek olduğu durumlarda daha hassas, ancak maliyeti daha yüksek olan BT (tomografi) veya MR (manyetik rezonans) incelemeleri gerekebilir.
Prolaktin hormonu yüksekliği nasıl tedavi edilir?
Prolaktin hormonu yüksekliğinin yarattığı sorunlar farklı olabileceğinden tedavi şekilleri de farklıdır.
Özellikle galaktore (göğüslerden süt gelmesi) durumunda kan prolaktin hormonu ölçümü birkaç kez alınan kan numunelerinde normal bulunsa bile, hiperprolaktinemi kabul edilerek tedavi etmek uygun bir yaklaşım olarak görülmektedir. Yazının başında anlatıldığı gibi prolaktin hormonunun bazı alt türleri laboratuvar ölçümlerine yansımamakta, böylece gerçekte prolaktin hormonu yüksek olan bir kadının prolaktini "normal" bulunabilmektedir. Ancak bu çok ender görülen bir durumdur.
Tiroid beziyle ilgili bir sorun saptandığında tedavi bu bölgeye yönlendirilir.
GEBELİKLE İLGİLİ TÜM KONULAR BU LİNKTE
Birçok nedene bağlı olabilir
Prolaktin düzeyinin yükselmesinin en önemli nedeni, hipofiz bezi tümörüdür. 1cm’nin altındaki tümörler “mikroadenom”, 1cm’nin üstündeki tümörler “makroadenom” olarak adlandırılır. İyi huylu tümörlerdir ve genellikle ameliyata gerek kalmadan ilaçla tedavi edilebilir. Tanısı, Hipofiz MR ile rahatlıkla konulur. Hipofiz bezi göz sinirine yakın bulunur. Tümör varlığında bu sinire bası gerçekleşebilir. Bunun sonucu görme alanı kaybı ve baş ağrısı olabilir. Hasta mutlaka göz doktoruna başvurmalıdır. Hipofiz tümöründe cerrahi tedavi; prolaktin seviyesi ilaçla kontrol altına alınamıyorsa, bası bulguları mevcutsa ve tümör büyükse yapılır. Tiroid bezinin az çalıştığı yani hipotiroidi durumunda, TRH hormonun da etkisiyle prolaktin hormon salınımı artar. Polikistik over hastalığında da prolaktin yüksekliği olabilir. Antidepresanlar, ağrı kesiciler, tansiyon ilaçları, bulantı ilaçları, doğum kontrol hapları gibi ilaçların kullanımı da prolaktin düzeyini artırır. Ayrıca memeye masaj uygulanması, dar iç çamaşırları, memede piercing, ağır egzersizler, uykusuzluk ve stres nedeniyle de prolaktin yüksekliği oluşabilir.
Doğru tanı için uygun zamanda kan tahlili yapılmalı
Meme ucunun sıkılması ya da kendiliğinden memeden süt gelmesi, memede ağrı ve büyüme, adet düzensizliği, görme problemi, baş ağrısı, cinsel istek azlığı, gebe kalamama gibi belirtiler, vücuttaki prolaktin hormon yüksekliğine işaret edebilir. Tanı, kanda prolaktin seviyesine bakılarak konulabilir. Prolaktin tanısı için kan alım zamanı önemlidir. Prolaktin hormonun kandaki seviyesinde gün içinde dalgalanmalar olur. Sabah saatlerine fazla üretildiği için bu saatlerde kan alınmalıdır. Kan alınacağı günden bir önceki gece cinsel ilişki ve meme ucu uyarımın olmaması, uykusuz kalınmaması gerekir. Polaktin seviyesi adet döngüsü ile de değişiklik gösterebilir. Adet döneminde veya hemen sonrasında kandaki prolaktin seviyesine bakılmalıdır.
Öncelikle ilaç tedavisi
Prolaktin yüksekliğinde; ilaç kullanımı doktor kontrolünde düzenlenmeli, düzenli uyku ve stresten uzak yaşam sürülmeli, meme ucu uyarımını azaltacak iç çamaşırları tercih edilmeli, Hipotiroidi hastalarında öncelikle tiroid hormon seviyeleri kontrol altına alınmalıdır. Prolaktin’in normal seviyelere indirilmesi için ilaç tedavileri uygulanmalıdır. Gebe kalamayan hastalarda prolaktin yüksekliği varsa, kısırlık araştırmasında gerekli olan tüm testler yapılmalıdır. Çünkü kısırlık sadece prolaktin yüksekliğine bağlı olmayabilir. Erkeklerde de prolaktin seviyeleri kısırlığa neden olabilir. İlaçlarla tedavisi mümkündür. Erkeklerde bu sorun; azalmış sperm sayısı, cinsel isteksizlik, iktidarsızlık, meme büyüklüğü gibi belirtilerle ortaya çıkar.
Hiperprolaktinemi sorunu olan bir kadında en sık görülen belirti memelerden kendiliğinden süt gelmesi (galaktore) ve özellikle gecikmeler şeklinde adet düzensizliğidir. Ancak hiperprolaktinemi ara kanamaları, sık adet görme, adet kanamasının azalması ve diğer tüm adet düzensizliklerine de neden olabilir. Adet düzensizliğinin en muhtemel nedeni adet döngüsünde yumurtlamanın olmamasıdır.
Yumurtlamanın olmaması kadında gebe kalamama sorunu ortaya çıkarabilir. Gebe kalamama nedeniyle başvuran kadınlarda yapılan araştırmalarda %5-10 oranında prolaktin hormonu yüksekliği saptanabilmektedir.
Prolaktin hormonu yüksekliği bir hipofiz adenomuna bağlı olduğunda yukarıdaki belirtilere ek olarak baş ağrıları ve görme bozuklukları ortaya çıkabilmektedir. Bu iki belirti hiperprolaktinemi sorunu olan kadınlarda oldukça ender görülür.
Hiperprolaktinemi tanısı nasıl konur?
Adet düzensizliği, gebe kalamama, göğüslerden emzirme dönemi dışında süt gelmesi şikayetlerinden herhangi biri veya birkaçı ile başvuran kadınlara doktorlar tarafından kanda prolaktin hormonu istenir.
Hiperprolaktinemi tanısı alan bir kadında hormon düzeyi belli bir seviyenin üzerinde (bu seviye doktordan doktora ve hastanın durumuna göre değişebilir) bulunduğunda genellikle hipotalamus ve hipofizi görüntüleyen bir yöntemle bu bölgede bir sorun olup olmadığı araştırılır. Bu incelemenin amacı kadında hipofiz adenomu bulunup bulunmadığının ortaya konması ve bölgede hiperprolaktinemi sorununa neden olabilecek diğer ender durumların araştırılmasıdır.
Görüntüleme yöntemi olarak basit bir sella tursika ("sella turcica") (kafa içinde hipofizin bulunduğu anatomik bölge) röntgeni istenebileceği gibi, adenom şüphesinin yüksek olduğu durumlarda daha hassas, ancak maliyeti daha yüksek olan BT (tomografi) veya MR (manyetik rezonans) incelemeleri gerekebilir.
Prolaktin hormonu yüksekliği nasıl tedavi edilir?
Prolaktin hormonu yüksekliğinin yarattığı sorunlar farklı olabileceğinden tedavi şekilleri de farklıdır.
Özellikle galaktore (göğüslerden süt gelmesi) durumunda kan prolaktin hormonu ölçümü birkaç kez alınan kan numunelerinde normal bulunsa bile, hiperprolaktinemi kabul edilerek tedavi etmek uygun bir yaklaşım olarak görülmektedir. Yazının başında anlatıldığı gibi prolaktin hormonunun bazı alt türleri laboratuvar ölçümlerine yansımamakta, böylece gerçekte prolaktin hormonu yüksek olan bir kadının prolaktini "normal" bulunabilmektedir. Ancak bu çok ender görülen bir durumdur.
Tiroid beziyle ilgili bir sorun saptandığında tedavi bu bölgeye yönlendirilir.
Moderatör tarafında düzenlendi: