Ölen kişin ardından mevlid okutmanın dinimizdeki yeri
ölen kişi ardından mevlid okutmak dinimizdeki yeri mevlid okutulması ile ilgili bilgiler bilinmeyenler
Meleklerim,ölülerimizin ardından mevlid okutmak toplumumuza yerleşmiş ananelerdendir,hepimiz mevlid nedir biliriz.Peki hiç düşündünüz mü bizim bildiğimiz bu geleneklerin doğruluğu kaynağı ne kadar sağlam? Okuyalım öğrenelim melekler..
Ölen kişinin arkasından mevlüt okumanın dinimizdeki yeri nedir? Ölünün elli ikinci gecesinde okutulması gerekir gibi bir hüküm var mı?
Değerli Kardeşimiz;
Cevap 1: İlâhi ve mevlidin tarihi bir hayli eskidir İslâm tarihine göz gezdirdiğimizde bunların hiç bir şekilde Hıristiyanlıktan geldiği neticesine varamayız
Resul-i Ekrem Efendimiz (asm) Hicret edip Medine’ye teşrifleri sırasında Medine halkı, çoluğuyla çocuğuyla tam bir bayram havasına bürünmüşlerdi Şiirler okuyorlar, İlâhîler söylüyorlardı Bugün de hâlâ dillerden düşmeyen ve koro halinde söylenen “Talaa’l-bedrü aleynâ” ile başlayıp devam eden ilâhî, Medineli Müslümanların hep birlikte söylediği bir manzumeydi Türkçesi şöyledir:
“Veda yokuşundan doğdu dolunay bize/ Allah’a yalvaran oldukça şükretmek gerekir mes’ut halimize/ Ey bize gönderilen yüce Peygamber, sen,/ İtaat etmemiz gereken bir emirle geldin bize!”
Neccaroğullarının mâsum kız çocukları da defler çalarak Peygamber Efendimize “Hoş geldin” diyor, hep birlikte şunları söylüyorlardı:
“Nahnü cevârin min benî’n-Naccar/ Yâ habbezâ Muhammedün min câr” (Biz Neccaroğulları kızlarıyız/ Muhammed’in komşuluğu ne hoştur!)1
Evet, İslâm tarihinde koro halinde söylenen ilk ilâhi budur diyebiliriz Hıristiyanlıkta dinî mûsiki-nin olması, koro halinde ilâhi söylenmesi, bugün büyük bir repertuar teşkil eden tasavvuf mûsikimizdeki bize has edâ ve ifadenin onlardan kaynaklandığını söylemek, dayanaktan mahrum bir sözden başka bir şey değildir
Ayrıca unutulmamalıdır ki, Hıristiyanlık da semavî bir dindir İtikatta bazı müştereklikler olması gibi, usülde de müştereklik olması fark etmez Meselâ onlar da âhirete inanır, biz de, onlar da meleklere inanır, biz de
Mevlid ise, Peygamberimizden (asm) üç dört asır sonra icad edilen İslâmî bir âdet olmakla birlikte, bid’atın hasene (güzel) kısmına girmektedir Büyük hadis ve fıkıh âlimi olan İbni Hacer, mevlid merâsiminin meşrûiyeti hakkında şu hadisi zikreder
İbni Abbas’ın rivayetine göre, Resûl-i Ekrem Efendimiz (asm) Medine’ye hicret ettiklerinde Aşure gününde Yahudilerin oruç tuttuklarını öğrenir Oruç tutmalarının sebebini sorduğunda Yahudilerden şu cevabı alır:
“Bu çok büyük bir gündür Bugünde Allah, Mûsâ ile kavmini kurtardı Firavun ile kavmini suda boğdu Mûsâ da buna şükür için oruç tuttu İşte biz de bugünün orucunu tutuyoruz”
“Bunun üzerine Peygamberimiz, ‘Öyleyse biz Mûsâ’ya sizden daha yakın ve evlâyız’ buyurdu O günden sonra hem kendisi oruç tuttu, hem de tutulması için tavsiyede bulundu”2
İbni Hacer bu nakilden sonra şöyle der: “Bundan anlaşılıyor ki, böyle bir günde, mevlid gecesinde Allah’a şükretmek tam yerindedir Fakat mevlid merasiminin Peygamberimizin doğum gününe denk getirilmesi için dikkat etmek gerektir”3
Bugünkü İslâm ülkelerinde Peygamberimizin doğumunu yâd etmek, ona salât-selâm getirmek maksadıyla çeşitli dillerde okunan mevlidler vardır Arapça “Bâned Suâd, Bürde ve Hemziyye” kaside-leri birer mevliddir Türkçede ise yirmiden fazla mevlid manzumesi vardır Fakat bunların içinde en çok tutulan ve okunanı Süleyman Çelebi merhumun 1409 yılında yazdığı Vesiletü’n-Necât isimli mevlid kitabıdır Önceleri yalnız Peygamberimizin doğum gününde okunan ve tertip edilen mevlid merâsimleri, daha sonra bütün mübarek gecelerde tekrarlanmış, bilhassa memleketimizde daha da yaygınlaşarak, ölüm, hastalık ve daha birçok vesilelerle okunagelmiştirBazı İslâm âlimleri mevlidi bid’at sayarak karşı çıkmışlarsa da, Bediüzzaman, zamanımızda bu meseleyi şöyle tashih etmiştir:
“Mevlid-i Nebevî ile Miraciyenin okunması gayet nâfi (faydalı) ve güzel âdettir ve müstahsen (iyi, hoş) bir âdet-i İslâmiyedir Belki hayat-ı içtimaiye-i İslâmiyenin gayet lâtif ve parlak ve tatlı bir medar-ı sohbetidir (sohbet sebebidir) Belki hakaik-i imani-yenin ihtarı (hatırlatılması) için, en hoş ve şirin bir derstir Belki îmanın envarını ve muhabbetullah ve aşk-ı Nebevîyi göstermeye ve tahrike en müheyyic (heyecan uyandıran) ve müessir bir vasıtadır”4
1 İbni Mace, Nikâh: 21
2 Müslim, Siyam: 127
3 el-Hâvî fi'l-Fetevâ, ı: 190
4 Mektubat, s 281-285
Cevap 2: Vefat etmiş merhum için esas olan, arkasından hatimler okunması, varsa borçları verilmesi, akraba ve dostların sevaplar işleyip, ruhuna hediye etmeleridir
Bu sevaplı işler, merhumun azâbı varsa azâbını hafifletir, azâbı yoksa Cennetteki derecesini yükseltir, makamını âlî eyler Bu bakımdan, geçmişlerimizin arkasından işleyeceğimiz herhangi bir sevaplı iş, hayırlı hizmet, ne kadar erken yapılır, ne kadar acele ile icrâ edilirse o kadar isâbetli, o kadar yerinde olur Çünkü hediyelerin erken erişmesi, bulunduğu hâlin mahrumiyetlerine bir an önce son verilmesi gibi bir fayda arzeder
Mâneviyat büyüklerinden bir âlim son anlarını yaşarken, yanında bekleyen oğluna sormuş:
— Evlâdım, benim vefatımdan sonra iskatımı, vasiyetimi ne zaman yerine getirecek, benim için hayırları ne zaman işleyeceksin? Oğlu şöyle cevap vermiş:
— Babacığım, bunlar için gecikmeyeceğim Definden sonra ilk işim, senin vasiyetini yerine getirmek, senin için hayır, hasenat yapmak olacaktır
Büyük zat, üzüntüsünü bu defa şu cümle içinde ifâde etmiş
— Demek, sen mezardan dönüp de eve gelinceye kadar ben bekleyeceğim? Benim için ne zor zamandır o
Demek oluyor ki, öyle kırkıncı, yahut elli ikinci günü beklememeli, yapılacak hayırlar bir an evvel yapılmalıdır Yâni, ne kadar önce yapılırsa o kadar hayırlı ve makbuldür Gerçek olanı budur
Gelelim elli ikinci gecenin tercih edilip şüyu bulmasına
Kimin yazdığı, kimin bastırdığı, hangi dinî delile dayandığı bilinmeyen broşür misâli Türkçe bir esercikte bu iddia ortaya atılmış Bu yazıya göre, her ölünün vefatından sonra elli ikinci gecesinde, kemikleri ile etleri biribirinden ayrılırmış, ölü bu hâdiseninin vâki oluşunda müthiş azab çekermiş Bu azâbı duymaması için ayrılmanın vâki olduğu elli ikinci gecede özel dua okunurmuş? Elliikinci gecenin şüyu bulup yaygınlaşmasının sebebi, bu Türkçe risâledeki arz ettiğim iddiadır
Âlimlerimiz bu iddianın üzerinde durmuş, elli ikinci gecede mevtanın etiyle kemiklerinin biribirinden ayrıldığı, bu azâbı duymamak için de elli ikinci gece duâsı diye bir duâ olduğu yolunda sıhhatli dinî bir emire rastlamamışlardır
Demek ki, merhum için duâlar okunmalı, her türlü hayırlar yapılmalı Ama, aslı olmayan et, kemik hikâyeleri yüzünden ve mutlaka o geceye mahsus olarak değil
Bulunan her fırsatta, elde edilen her imkânda geçmişler unutulmamalı, bizlerden vefâ bekledikleri hatırdan çıkarılmamalıdır Bilinmeli ki:
— Vefâ gösteren vefâya lâyık olur Vefasızlıkta bulunan da vefasızlığa mâruz kalır.
Dogmatik olmak hiçbir zaman mutlak doğrulara ulaştırmaz.Akıllarımız kullanmak,araştırmak ve düşünmek için yaratılmıştır.Peygamber Efendimiz(s.a.v)'e inmiş olan ilk ayet bile "oku"dur.Dogmatiklik ufkunu bakış açısını daraltmak ve bizleri yanlış öğrenimlere sevk etmekten başka pekte bir şeye yaramıyor sanıyorum..
Meleklerim,ölülerimizin ardından mevlid okutmak toplumumuza yerleşmiş ananelerdendir,hepimiz mevlid nedir biliriz.Peki hiç düşündünüz mü bizim bildiğimiz bu geleneklerin doğruluğu kaynağı ne kadar sağlam? Okuyalım öğrenelim melekler..
Ölen kişinin arkasından mevlüt okumanın dinimizdeki yeri nedir? Ölünün elli ikinci gecesinde okutulması gerekir gibi bir hüküm var mı?
Değerli Kardeşimiz;
Cevap 1: İlâhi ve mevlidin tarihi bir hayli eskidir İslâm tarihine göz gezdirdiğimizde bunların hiç bir şekilde Hıristiyanlıktan geldiği neticesine varamayız
Resul-i Ekrem Efendimiz (asm) Hicret edip Medine’ye teşrifleri sırasında Medine halkı, çoluğuyla çocuğuyla tam bir bayram havasına bürünmüşlerdi Şiirler okuyorlar, İlâhîler söylüyorlardı Bugün de hâlâ dillerden düşmeyen ve koro halinde söylenen “Talaa’l-bedrü aleynâ” ile başlayıp devam eden ilâhî, Medineli Müslümanların hep birlikte söylediği bir manzumeydi Türkçesi şöyledir:
“Veda yokuşundan doğdu dolunay bize/ Allah’a yalvaran oldukça şükretmek gerekir mes’ut halimize/ Ey bize gönderilen yüce Peygamber, sen,/ İtaat etmemiz gereken bir emirle geldin bize!”
Neccaroğullarının mâsum kız çocukları da defler çalarak Peygamber Efendimize “Hoş geldin” diyor, hep birlikte şunları söylüyorlardı:
“Nahnü cevârin min benî’n-Naccar/ Yâ habbezâ Muhammedün min câr” (Biz Neccaroğulları kızlarıyız/ Muhammed’in komşuluğu ne hoştur!)1
Evet, İslâm tarihinde koro halinde söylenen ilk ilâhi budur diyebiliriz Hıristiyanlıkta dinî mûsiki-nin olması, koro halinde ilâhi söylenmesi, bugün büyük bir repertuar teşkil eden tasavvuf mûsikimizdeki bize has edâ ve ifadenin onlardan kaynaklandığını söylemek, dayanaktan mahrum bir sözden başka bir şey değildir
Ayrıca unutulmamalıdır ki, Hıristiyanlık da semavî bir dindir İtikatta bazı müştereklikler olması gibi, usülde de müştereklik olması fark etmez Meselâ onlar da âhirete inanır, biz de, onlar da meleklere inanır, biz de
Mevlid ise, Peygamberimizden (asm) üç dört asır sonra icad edilen İslâmî bir âdet olmakla birlikte, bid’atın hasene (güzel) kısmına girmektedir Büyük hadis ve fıkıh âlimi olan İbni Hacer, mevlid merâsiminin meşrûiyeti hakkında şu hadisi zikreder
İbni Abbas’ın rivayetine göre, Resûl-i Ekrem Efendimiz (asm) Medine’ye hicret ettiklerinde Aşure gününde Yahudilerin oruç tuttuklarını öğrenir Oruç tutmalarının sebebini sorduğunda Yahudilerden şu cevabı alır:
“Bu çok büyük bir gündür Bugünde Allah, Mûsâ ile kavmini kurtardı Firavun ile kavmini suda boğdu Mûsâ da buna şükür için oruç tuttu İşte biz de bugünün orucunu tutuyoruz”
“Bunun üzerine Peygamberimiz, ‘Öyleyse biz Mûsâ’ya sizden daha yakın ve evlâyız’ buyurdu O günden sonra hem kendisi oruç tuttu, hem de tutulması için tavsiyede bulundu”2
İbni Hacer bu nakilden sonra şöyle der: “Bundan anlaşılıyor ki, böyle bir günde, mevlid gecesinde Allah’a şükretmek tam yerindedir Fakat mevlid merasiminin Peygamberimizin doğum gününe denk getirilmesi için dikkat etmek gerektir”3
Bugünkü İslâm ülkelerinde Peygamberimizin doğumunu yâd etmek, ona salât-selâm getirmek maksadıyla çeşitli dillerde okunan mevlidler vardır Arapça “Bâned Suâd, Bürde ve Hemziyye” kaside-leri birer mevliddir Türkçede ise yirmiden fazla mevlid manzumesi vardır Fakat bunların içinde en çok tutulan ve okunanı Süleyman Çelebi merhumun 1409 yılında yazdığı Vesiletü’n-Necât isimli mevlid kitabıdır Önceleri yalnız Peygamberimizin doğum gününde okunan ve tertip edilen mevlid merâsimleri, daha sonra bütün mübarek gecelerde tekrarlanmış, bilhassa memleketimizde daha da yaygınlaşarak, ölüm, hastalık ve daha birçok vesilelerle okunagelmiştirBazı İslâm âlimleri mevlidi bid’at sayarak karşı çıkmışlarsa da, Bediüzzaman, zamanımızda bu meseleyi şöyle tashih etmiştir:
“Mevlid-i Nebevî ile Miraciyenin okunması gayet nâfi (faydalı) ve güzel âdettir ve müstahsen (iyi, hoş) bir âdet-i İslâmiyedir Belki hayat-ı içtimaiye-i İslâmiyenin gayet lâtif ve parlak ve tatlı bir medar-ı sohbetidir (sohbet sebebidir) Belki hakaik-i imani-yenin ihtarı (hatırlatılması) için, en hoş ve şirin bir derstir Belki îmanın envarını ve muhabbetullah ve aşk-ı Nebevîyi göstermeye ve tahrike en müheyyic (heyecan uyandıran) ve müessir bir vasıtadır”4
1 İbni Mace, Nikâh: 21
2 Müslim, Siyam: 127
3 el-Hâvî fi'l-Fetevâ, ı: 190
4 Mektubat, s 281-285
Cevap 2: Vefat etmiş merhum için esas olan, arkasından hatimler okunması, varsa borçları verilmesi, akraba ve dostların sevaplar işleyip, ruhuna hediye etmeleridir
Bu sevaplı işler, merhumun azâbı varsa azâbını hafifletir, azâbı yoksa Cennetteki derecesini yükseltir, makamını âlî eyler Bu bakımdan, geçmişlerimizin arkasından işleyeceğimiz herhangi bir sevaplı iş, hayırlı hizmet, ne kadar erken yapılır, ne kadar acele ile icrâ edilirse o kadar isâbetli, o kadar yerinde olur Çünkü hediyelerin erken erişmesi, bulunduğu hâlin mahrumiyetlerine bir an önce son verilmesi gibi bir fayda arzeder
Mâneviyat büyüklerinden bir âlim son anlarını yaşarken, yanında bekleyen oğluna sormuş:
— Evlâdım, benim vefatımdan sonra iskatımı, vasiyetimi ne zaman yerine getirecek, benim için hayırları ne zaman işleyeceksin? Oğlu şöyle cevap vermiş:
— Babacığım, bunlar için gecikmeyeceğim Definden sonra ilk işim, senin vasiyetini yerine getirmek, senin için hayır, hasenat yapmak olacaktır
Büyük zat, üzüntüsünü bu defa şu cümle içinde ifâde etmiş
— Demek, sen mezardan dönüp de eve gelinceye kadar ben bekleyeceğim? Benim için ne zor zamandır o
Demek oluyor ki, öyle kırkıncı, yahut elli ikinci günü beklememeli, yapılacak hayırlar bir an evvel yapılmalıdır Yâni, ne kadar önce yapılırsa o kadar hayırlı ve makbuldür Gerçek olanı budur
Gelelim elli ikinci gecenin tercih edilip şüyu bulmasına
Kimin yazdığı, kimin bastırdığı, hangi dinî delile dayandığı bilinmeyen broşür misâli Türkçe bir esercikte bu iddia ortaya atılmış Bu yazıya göre, her ölünün vefatından sonra elli ikinci gecesinde, kemikleri ile etleri biribirinden ayrılırmış, ölü bu hâdiseninin vâki oluşunda müthiş azab çekermiş Bu azâbı duymaması için ayrılmanın vâki olduğu elli ikinci gecede özel dua okunurmuş? Elliikinci gecenin şüyu bulup yaygınlaşmasının sebebi, bu Türkçe risâledeki arz ettiğim iddiadır
Âlimlerimiz bu iddianın üzerinde durmuş, elli ikinci gecede mevtanın etiyle kemiklerinin biribirinden ayrıldığı, bu azâbı duymamak için de elli ikinci gece duâsı diye bir duâ olduğu yolunda sıhhatli dinî bir emire rastlamamışlardır
Demek ki, merhum için duâlar okunmalı, her türlü hayırlar yapılmalı Ama, aslı olmayan et, kemik hikâyeleri yüzünden ve mutlaka o geceye mahsus olarak değil
Bulunan her fırsatta, elde edilen her imkânda geçmişler unutulmamalı, bizlerden vefâ bekledikleri hatırdan çıkarılmamalıdır Bilinmeli ki:
— Vefâ gösteren vefâya lâyık olur Vefasızlıkta bulunan da vefasızlığa mâruz kalır.
Dogmatik olmak hiçbir zaman mutlak doğrulara ulaştırmaz.Akıllarımız kullanmak,araştırmak ve düşünmek için yaratılmıştır.Peygamber Efendimiz(s.a.v)'e inmiş olan ilk ayet bile "oku"dur.Dogmatiklik ufkunu bakış açısını daraltmak ve bizleri yanlış öğrenimlere sevk etmekten başka pekte bir şeye yaramıyor sanıyorum..
Son düzenleme: