Uzman SühaN
Administrator
Menopoz testi ve değerleri
Menopoz şüphesi olan bir kadında hormon düzeyleri adetin 3. günü yapılan kan tahlilleri ile değerlendirilir. Hastanın aç veya tok olması bu tahlil sonuçlarını etkilemez. Hasta aylardır adet görmüyorsa hormon tahlilleri herhangi bir gün yapılabilir.
Menopoz teşhisi amacıyla bakılan hormon testleri:
FSH
Menopoz teşhisi açısından en değerli hormon FSH hormonudur. FSH hormonu beyinde hipofiz denilen bölgeden salgılanır ve yumurtalıkları etkileyerek yumurtaların (foliküllerin) büyümesini sağlar ve buradan östrojen gibi hormonların salgılanmasını uyarır.
FSH = Folikül uyarıcı hormon = Follicle stimulating hormone
Sayfanın en altıdaki grafikte menopoza giren bir kadında FSH hormonu değerinin yükseldiği görülmektedir. Menopoz öncesi bir dönemdeki kadında adetin üçüncü günü bakılan FSH hormonu düzeyi 20'nin altındadır. (mlU/ml) FSH değerinin 10'un altında olması yumurtalık kapasitesinin iyi olduğunu ve östrojen hormonu üretiminin iyi olduğunu, yumurtaların iyi geliştiğini gösterir. 10'un üzerindeki değerler yumurtalık kapasitesinin yavaş yavaş azalmaya başladığını gösterir, 15-20 arasındaki değerler menopoza girmenin yaklaştığını gösterir, genellikle bu kadınlarda adetler seyrek olmaya başlar. Genellikle 30'un üzerindeki FSH hormon düzeyleri artık kalıcı olarak kadının menopoza girdiğini gösterir ve kadın artık hiç adet göremez ya da adetler çok seyrekleşmiştir.
Adetin 3. günü veya ilk günleri dışında adet kanaması başladıktan çok sonra veya kanama olmasına yakın dönemlerde bakılan FSH düzeylerinin yüksek çıkması normaldir, bu nedenle menopoz değerlendirilmesinde kullanılamaz.
ÖSTROJEN (ESTRADİOL, E2)
Sayfanın altındaki grafikte görüldüğü gibi menopoza girilmesiyle birlikte kandaki östrojen hormon değerleri azalır. Çünkü östrojen hormonu yumurtalıklarda büyüyen yumurtalar (folikül hücreleri) tarafından üretilir. Menopoza girilmesi ile birlikte yumurtalıklarda (overlerde) yumurta büyümesi ve yumurtlama (ovulasyon) duracağı için östrojen hormon üretimi de yavaşlar.
Normalde (menopoz öncesinde) adetin 3. günü östrojen hormon düzeyi: 25-140 pg/ml arasındadır. Menstruel peryodun orta döneminde veya adet kanamasına yakın günlerde daha yüksek olabilir. Adetin 3. günü bakılan değer önemlidir menopoz teşhisi açısından.
Östrojen hormon düzeyi menopoz teşhisi açısından FSH kadar önemli değildir. Örneğin adetin 3. günü kanda hormon değerleri bakılan bir kadında östrojen hormonu düzeyi düşük olmasına rağmen FSH hormonunda yükselme izlenmiyorsa bu kadında genellikle mnopoz düşünülmez, östrojen azalması başka bir nedene bağlıdır muhtemelen.
LH
Normalde menopoz öncesi bir kadında adetin 3. günü bakılan LH değeri: 5-20 mlU/ml arasındadır. Menopoz başladığında LH değerinde de FSH gibi artma görülür ancaj LH artması FSH'ya göre daha geç başlar. Aşağıdaki grafikte bu yükselme izlenmektedir. LH hormonu düzeyi menopoz teşhisi koymak için genellikle kullanılmaz. FSH hormon düzeyi en önemli kriterdir.
İNHİBİN B
İnhibin B hormonu overlerde (yumurtalıklarda) sertoli ve granüloza hücrelerinden salgılanır. İnhibin B beyinden salgılanan FSH hormonunun baskılanmasını sağlar. Menopozun yaklaşması ile birlikte yumurtalıklardan salgılanan İnhibin-B hormonu azaldığı için FSH hormonunda artma izlenir. Pratikte İnhibin B hormonu yaygın kullanılmamaktadır.
TESTOSTERON ve PROGESTERON
Bu hormonlar da menopoza girilmesiyle birlikte azalma gösterirler ancak mnenopoz teşhisi amacıyla kullanılmazlar.
HCG
HCG hormonu kanda gebelik testinde kullanılan hormondur. (Ayrıntılı bilgi) Bu hormon kadınlarda yaşla birlikte hafif artış gösterir bu nedenle özellikle 40 yaş üzerindeki hafif yükseklik (30-40 civarındaki değerler) gebelik şüphesi yaratabilir. Menopoz sonrası yaşlarda da hafif artış gösterir ancak menopoz teşhisinde pratikte kullanılmaz.
Menopozun yaklaştığı geçiş döneminde hormonal değişiklikler:
Menopozal geçiş dönemi menopozaun yaklaştığı ve adet görmenin olduğu son bir kaç yılı içerir. Ülkemizde menopoz yaşı ortalama 46-48 arasında bildirildiğinden, genellikle 44-45 yaşları veya bazı kadınlarda 50'ye yaklaşan yaşlar menopoza yakın geçiş dönemidir. erken menopoz izlenen kadınlarda bu durum daha erken yaşlarda meydana gelebilir. Bu dönemde hormonlarla ilgili önemli noktalar:
Menopoz teşhisi amacıyla bakılan hormon testleri:
FSH
Menopoz teşhisi açısından en değerli hormon FSH hormonudur. FSH hormonu beyinde hipofiz denilen bölgeden salgılanır ve yumurtalıkları etkileyerek yumurtaların (foliküllerin) büyümesini sağlar ve buradan östrojen gibi hormonların salgılanmasını uyarır.
FSH = Folikül uyarıcı hormon = Follicle stimulating hormone
Sayfanın en altıdaki grafikte menopoza giren bir kadında FSH hormonu değerinin yükseldiği görülmektedir. Menopoz öncesi bir dönemdeki kadında adetin üçüncü günü bakılan FSH hormonu düzeyi 20'nin altındadır. (mlU/ml) FSH değerinin 10'un altında olması yumurtalık kapasitesinin iyi olduğunu ve östrojen hormonu üretiminin iyi olduğunu, yumurtaların iyi geliştiğini gösterir. 10'un üzerindeki değerler yumurtalık kapasitesinin yavaş yavaş azalmaya başladığını gösterir, 15-20 arasındaki değerler menopoza girmenin yaklaştığını gösterir, genellikle bu kadınlarda adetler seyrek olmaya başlar. Genellikle 30'un üzerindeki FSH hormon düzeyleri artık kalıcı olarak kadının menopoza girdiğini gösterir ve kadın artık hiç adet göremez ya da adetler çok seyrekleşmiştir.
Adetin 3. günü veya ilk günleri dışında adet kanaması başladıktan çok sonra veya kanama olmasına yakın dönemlerde bakılan FSH düzeylerinin yüksek çıkması normaldir, bu nedenle menopoz değerlendirilmesinde kullanılamaz.
ÖSTROJEN (ESTRADİOL, E2)
Sayfanın altındaki grafikte görüldüğü gibi menopoza girilmesiyle birlikte kandaki östrojen hormon değerleri azalır. Çünkü östrojen hormonu yumurtalıklarda büyüyen yumurtalar (folikül hücreleri) tarafından üretilir. Menopoza girilmesi ile birlikte yumurtalıklarda (overlerde) yumurta büyümesi ve yumurtlama (ovulasyon) duracağı için östrojen hormon üretimi de yavaşlar.
Normalde (menopoz öncesinde) adetin 3. günü östrojen hormon düzeyi: 25-140 pg/ml arasındadır. Menstruel peryodun orta döneminde veya adet kanamasına yakın günlerde daha yüksek olabilir. Adetin 3. günü bakılan değer önemlidir menopoz teşhisi açısından.
Östrojen hormon düzeyi menopoz teşhisi açısından FSH kadar önemli değildir. Örneğin adetin 3. günü kanda hormon değerleri bakılan bir kadında östrojen hormonu düzeyi düşük olmasına rağmen FSH hormonunda yükselme izlenmiyorsa bu kadında genellikle mnopoz düşünülmez, östrojen azalması başka bir nedene bağlıdır muhtemelen.
LH
Normalde menopoz öncesi bir kadında adetin 3. günü bakılan LH değeri: 5-20 mlU/ml arasındadır. Menopoz başladığında LH değerinde de FSH gibi artma görülür ancaj LH artması FSH'ya göre daha geç başlar. Aşağıdaki grafikte bu yükselme izlenmektedir. LH hormonu düzeyi menopoz teşhisi koymak için genellikle kullanılmaz. FSH hormon düzeyi en önemli kriterdir.
İNHİBİN B
İnhibin B hormonu overlerde (yumurtalıklarda) sertoli ve granüloza hücrelerinden salgılanır. İnhibin B beyinden salgılanan FSH hormonunun baskılanmasını sağlar. Menopozun yaklaşması ile birlikte yumurtalıklardan salgılanan İnhibin-B hormonu azaldığı için FSH hormonunda artma izlenir. Pratikte İnhibin B hormonu yaygın kullanılmamaktadır.
TESTOSTERON ve PROGESTERON
Bu hormonlar da menopoza girilmesiyle birlikte azalma gösterirler ancak mnenopoz teşhisi amacıyla kullanılmazlar.
HCG
HCG hormonu kanda gebelik testinde kullanılan hormondur. (Ayrıntılı bilgi) Bu hormon kadınlarda yaşla birlikte hafif artış gösterir bu nedenle özellikle 40 yaş üzerindeki hafif yükseklik (30-40 civarındaki değerler) gebelik şüphesi yaratabilir. Menopoz sonrası yaşlarda da hafif artış gösterir ancak menopoz teşhisinde pratikte kullanılmaz.
Menopozun yaklaştığı geçiş döneminde hormonal değişiklikler:
Menopozal geçiş dönemi menopozaun yaklaştığı ve adet görmenin olduğu son bir kaç yılı içerir. Ülkemizde menopoz yaşı ortalama 46-48 arasında bildirildiğinden, genellikle 44-45 yaşları veya bazı kadınlarda 50'ye yaklaşan yaşlar menopoza yakın geçiş dönemidir. erken menopoz izlenen kadınlarda bu durum daha erken yaşlarda meydana gelebilir. Bu dönemde hormonlarla ilgili önemli noktalar:
- Menopozun yaklaştığı yıllarda öncelikli ve en önemli hormonal değişim FSH hormonundaki yükselmedir.
- Bu dönemde östrojen hormonundaki azalma görülmeyebilir. Östrojendeki azalma menopoza tam olarak girmekle, adetlerin tamamen kesilmesine yakın meydana gelir genellikle. Aşağıdaki grafikte de bu şekilde ilenmektedir. Grafikte FSH hormonu 45-46 yaşlarında yükselmeye başlarken, östrojen (E2) hormonu 50 yaş civarında azalmaya başlamaktadır.
- Bu nedenle menopoza geçiş döneminin başlarında görülen FSH hormonu yükselmesinin nedeni östrojen hormonu azalması değildir, İnhibin B hormonundaki azalmadır. Hatta artan bu FSH hormonu östrojen üretiminin artmasına neden olabilir.
