Medeni Hukuku Kurallarının Uygulanması
hukuk kurallarının anlam bakımından uygulanması hukuk kurallarının uygulanması kanunları kim koyar kanunların zaman bakımından yasaları kim koyar
Medeni Hukuku Kurallarinin Uygulanmasi
10. MEDENİ HUKUKU KURALLARININ UYGULANMASI
10.1 YER BAKIMINDAN UYGULAMA:Bildiğimiz medeni hukuk kuralı doğru olayda uygulanıyor mu?
10.2 KURALLARIN NİTELİĞİ BAKMINDAN UYGULAMA: ( Niteliği bakımından hukuk kuralları) 10.2.1 Emredici Kurallar:Mutlaka uyulması gereken kurallardır. Tarla satışının mutlaka tapuda yapılması gibi.
10.2.2 Yedek Hukuk Kuralları: 2. sırada uygulama alanı olan hukuk kurallarıdır. BU kuralların tersine bir antlaşma yapılabilir. Yasadaki kuralın tersine bir antlaşma yapılabilir.
10.2.2.1Tamamlayıcı Yedek Hukuk Kuralı: Bir antlaşma yoksa boşluğu doldurur. Satılan bir malın taşıma parasını kim verir. Tersine bir antlaşma yoksa alıcı verir.
10.2.2.2Yorumlayıcı Yedek Hukuk Kuralı: Tarafların yaptığı bir sözleşmeyi yorumlar. Örneğin bu para bu ay sonunda ödenecek. Aybaşı ayın 1'i ay sonu 31'i dir. Yorumlayıcı yedek hukuk kuralıdır. 10.3HUKUK KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI: Kuralın uygulanabilmesi için yürürlükte olması gerekmektedir. Genelde yasaların sonlarına uygulanmaya başlanacağı zaman belirtilir. Medeni hukukla ilgili bir yasada kanunun hangi tarihte yürürlüğe gireceği belli değilse yayınlandığı günden 45 gün sonra yürürlüğe girer.
Bir yasa belli bir konuyu düzenliyorsa özel. Birçok konuyu düzenliyorsa genel yasa denir.
Dernekler Kanunu = özel yasa
Bir konuyla ilgili 2 genel yasa varsa son çıkan genel yasa birinciyi yürürlükten kaldırır. Özel bir yasa varsa ve sonra yeni bir özel yasa çıkartılırsa 2.si 1. yi yürürlükten kaldırır.
Genel yasa varken özel yasa çıkartılırsa2 yasa da yürürlükte olur. 2si birlikte kullanılır. Öncelikle özel yasa kullanılır. Kural özel yasada yoksa genel yasaya bakılır.
Özel yasa varken genel yasa çıkartılırsa sonraki genel yasa önceki özel yasayı yürürlükten kaldırır.
Bir yasa hangi olaylara uygulanabilir: Genel kural her yasa yürürlüğe girdikten sonraki olaylar için kullanılır. Yasalar daha çıkış tarihlerinden önceki olaylar için uygulanamaz. Hukuk dilinde yasalar geçmişe etkili değildir. Kazanılmış haklar içindir. Kazanılmış haklar bakımından kanunular eskiye uygulanmaz.
3 istisnası vardır.
10.4 HUKUKU KURALLARININ ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMASI: Kuralların ne anlama geldiğini ortaya koymak demektir. Bir kuralın ne anlama geldiğini bulma işine yorum (tefsir) denir. Bir kuralın nasıl yorumlanacağını bize gösteren medeni kanunun 1. maddesinin 1. fıkrasının 1. cümlesidir.
Hukuk Kurallarının Anlam Bakımından Uygulanmasında 2 Tane Yorum Yöntemi Vardır.
10.4.1 Söz Bakımından Yorum: Bir kurala dilbilgisi çerçevesinde verilen anlamdır.
10.4.2 Öz Bakımından Yorum: Kuralın gerçek anlamını ortaya koymak demektir. Kuralın özünü anlamamıza yardımcı olan unsurlar.
10.4.3 Yargıcın Taktir Yetkisi:
Yasa tarafından yargıca verilmiş bir yetkidir. Uyuşmazlığı çözecek kural vardır. Taktir yetkisi yargıca tanınan bir serbestliktir. Yasanın soyut ve genel kuralını önüne gelen somut olaya uygulama,ölçümleme ve değerlendirme yetkisidir.
Örneğin taraflardan biri diğerini sakatladı. Mahkemeye çıktığında yargıç zararın olup olmadığına karar verir.
Kazaistik Sistem: Her konuya kral konmasıdır. Kolu kırıldı 5 ay bacağı kırıldı 10 ay vb.
Taktir Yetkisinin Yöneldiği Şey;
10.4.3.1 Olayın Koşullarına Yönelik Taktir Yetkisi:
Haklı nedenlere dayanan kimse ismini değiştirilebilir. Yasada haklı nedenler belli olmadı9ğından karar yargıca aittir. Olay ismin değiştirilmesidir. Hukuki olayın koşullarına önelmiş bir taktir yetkisi kullanılmıştır.
10.4.3.2 Olayın Sonucuna Yönelik Taktir Yetkisi:
Boşanma ve ayrılık gerçekleşince kişisel ilişkilere bakılarak velayet verilir. Hukuki olay boşanmadır. Taktir yetkisi sonucu kişisel ilişkilere göre yargıç taktir yetkisini kullanarak kararı verir.
10.4.3.3Yasanın Tanıdığı Taktir Yetkisi:
Yasanın tanıdığı taktir yetkisi kimi zaman hukuki olayın sonuçlarına kimi zaman da koşullarına yöneldiği görülür. Kimi zaman da her ikisi birden taktir yetkisi alabilir.
Fıkra: Maddenin her paragrafı fıkradır.
Bent: a,b,c ya da 1,2,3 şeklinde dizili kurallara bent denir.
Medeni Kanunun 1. Maddesinin 1. Fıkrasının 1. Cümlesi:
"Kural sözüyle özüyle dokunduğu bütün olaylara uygulanır. "
Medeni Kanunun 1. Maddesinin 1.fıkrasının 2. Cümlesi
Yasada uygulanabilir bir kuralın olmaması durumu ile ilgilidir
10.4.3.4 Yasa Boşluğu:Yasada geçerli kuralın bulunmamasıdır. Yasada belli bir olay için uygulanabilir bir kural yoksa yargıç bu durumda Töre Hukukuna bakar. Töre hukukunda da kural yoksa yargıç Kanun Koyucu gibi kanun koyar. Burada yarış objektif olmalıdır.
Yargıcın objektif olabilmesi için 3 unsurdan yararlanması gerekmektedir.
10.5 Geleneklerin Töre Hukuku Olması
Geleneklerin Töre Hukuku Olması İçin 2 Kural Vardır:
Medeni Hukuku Kurallarinin Uygulanmasi
10. MEDENİ HUKUKU KURALLARININ UYGULANMASI
10.1 YER BAKIMINDAN UYGULAMA:Bildiğimiz medeni hukuk kuralı doğru olayda uygulanıyor mu?
10.2 KURALLARIN NİTELİĞİ BAKMINDAN UYGULAMA: ( Niteliği bakımından hukuk kuralları) 10.2.1 Emredici Kurallar:Mutlaka uyulması gereken kurallardır. Tarla satışının mutlaka tapuda yapılması gibi.
10.2.2 Yedek Hukuk Kuralları: 2. sırada uygulama alanı olan hukuk kurallarıdır. BU kuralların tersine bir antlaşma yapılabilir. Yasadaki kuralın tersine bir antlaşma yapılabilir.
10.2.2.1Tamamlayıcı Yedek Hukuk Kuralı: Bir antlaşma yoksa boşluğu doldurur. Satılan bir malın taşıma parasını kim verir. Tersine bir antlaşma yoksa alıcı verir.
10.2.2.2Yorumlayıcı Yedek Hukuk Kuralı: Tarafların yaptığı bir sözleşmeyi yorumlar. Örneğin bu para bu ay sonunda ödenecek. Aybaşı ayın 1'i ay sonu 31'i dir. Yorumlayıcı yedek hukuk kuralıdır. 10.3HUKUK KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI: Kuralın uygulanabilmesi için yürürlükte olması gerekmektedir. Genelde yasaların sonlarına uygulanmaya başlanacağı zaman belirtilir. Medeni hukukla ilgili bir yasada kanunun hangi tarihte yürürlüğe gireceği belli değilse yayınlandığı günden 45 gün sonra yürürlüğe girer.
Bir yasa belli bir konuyu düzenliyorsa özel. Birçok konuyu düzenliyorsa genel yasa denir.
Dernekler Kanunu = özel yasa
Bir konuyla ilgili 2 genel yasa varsa son çıkan genel yasa birinciyi yürürlükten kaldırır. Özel bir yasa varsa ve sonra yeni bir özel yasa çıkartılırsa 2.si 1. yi yürürlükten kaldırır.
Genel yasa varken özel yasa çıkartılırsa2 yasa da yürürlükte olur. 2si birlikte kullanılır. Öncelikle özel yasa kullanılır. Kural özel yasada yoksa genel yasaya bakılır.
Özel yasa varken genel yasa çıkartılırsa sonraki genel yasa önceki özel yasayı yürürlükten kaldırır.
Bir yasa hangi olaylara uygulanabilir: Genel kural her yasa yürürlüğe girdikten sonraki olaylar için kullanılır. Yasalar daha çıkış tarihlerinden önceki olaylar için uygulanamaz. Hukuk dilinde yasalar geçmişe etkili değildir. Kazanılmış haklar içindir. Kazanılmış haklar bakımından kanunular eskiye uygulanmaz.
3 istisnası vardır.
- Bir hak henüz elde edilmemişse yani ileride kazanılacaksa (beklenen hak) bu haklar için geçerlidir.
- Genel ahlak ve kamu düzeni ile ilgili konularda yeni yasa geçerlidir.
- Yeni yasada yasa koyucu emredici bir kuralla değişik bir biçimde düzenleyebilir.
10.4 HUKUKU KURALLARININ ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMASI: Kuralların ne anlama geldiğini ortaya koymak demektir. Bir kuralın ne anlama geldiğini bulma işine yorum (tefsir) denir. Bir kuralın nasıl yorumlanacağını bize gösteren medeni kanunun 1. maddesinin 1. fıkrasının 1. cümlesidir.
Hukuk Kurallarının Anlam Bakımından Uygulanmasında 2 Tane Yorum Yöntemi Vardır.
10.4.1 Söz Bakımından Yorum: Bir kurala dilbilgisi çerçevesinde verilen anlamdır.
10.4.2 Öz Bakımından Yorum: Kuralın gerçek anlamını ortaya koymak demektir. Kuralın özünü anlamamıza yardımcı olan unsurlar.
- Kanun Sistematiği: Yasanın bütününe egemen olan görüş demektir.
- Kuralın Konuluş Amacı: Her kural belli bir amacı gerçekleştirmek için konulur. Tutanak dergisine bakılır.
- Zamanın Koşul ve Gereksinimleri: Yasa bugünün koşulları düşünülerek hazırlanır.
- Öğreti(doktrin): Bilim adamlarının açıklamalarıdır.
- İçtihatlar: Yüksek mahkeme kararları demektir. Maddenin yüksek mahkemelerce nasıl uygulandığına bakılır.
10.4.3 Yargıcın Taktir Yetkisi:
Yasa tarafından yargıca verilmiş bir yetkidir. Uyuşmazlığı çözecek kural vardır. Taktir yetkisi yargıca tanınan bir serbestliktir. Yasanın soyut ve genel kuralını önüne gelen somut olaya uygulama,ölçümleme ve değerlendirme yetkisidir.
Örneğin taraflardan biri diğerini sakatladı. Mahkemeye çıktığında yargıç zararın olup olmadığına karar verir.
Kazaistik Sistem: Her konuya kral konmasıdır. Kolu kırıldı 5 ay bacağı kırıldı 10 ay vb.
Taktir Yetkisinin Yöneldiği Şey;
10.4.3.1 Olayın Koşullarına Yönelik Taktir Yetkisi:
Haklı nedenlere dayanan kimse ismini değiştirilebilir. Yasada haklı nedenler belli olmadı9ğından karar yargıca aittir. Olay ismin değiştirilmesidir. Hukuki olayın koşullarına önelmiş bir taktir yetkisi kullanılmıştır.
10.4.3.2 Olayın Sonucuna Yönelik Taktir Yetkisi:
Boşanma ve ayrılık gerçekleşince kişisel ilişkilere bakılarak velayet verilir. Hukuki olay boşanmadır. Taktir yetkisi sonucu kişisel ilişkilere göre yargıç taktir yetkisini kullanarak kararı verir.
10.4.3.3Yasanın Tanıdığı Taktir Yetkisi:
Yasanın tanıdığı taktir yetkisi kimi zaman hukuki olayın sonuçlarına kimi zaman da koşullarına yöneldiği görülür. Kimi zaman da her ikisi birden taktir yetkisi alabilir.
Fıkra: Maddenin her paragrafı fıkradır.
Bent: a,b,c ya da 1,2,3 şeklinde dizili kurallara bent denir.
Medeni Kanunun 1. Maddesinin 1. Fıkrasının 1. Cümlesi:
"Kural sözüyle özüyle dokunduğu bütün olaylara uygulanır. "
Medeni Kanunun 1. Maddesinin 1.fıkrasının 2. Cümlesi
Yasada uygulanabilir bir kuralın olmaması durumu ile ilgilidir
10.4.3.4 Yasa Boşluğu:Yasada geçerli kuralın bulunmamasıdır. Yasada belli bir olay için uygulanabilir bir kural yoksa yargıç bu durumda Töre Hukukuna bakar. Töre hukukunda da kural yoksa yargıç Kanun Koyucu gibi kanun koyar. Burada yarış objektif olmalıdır.
Yargıcın objektif olabilmesi için 3 unsurdan yararlanması gerekmektedir.
- Örnekseme: (Kıyas) Örnek olarak kural koymaktır. Benzer bir olayda uygulanan kural uygulanır.
- Karşılaştırmalı Hukuk:Yabancı ülke hukuku demektir. Hukuku bizim hukukumuza benzeyen bir ülkeden (İsviçre , Almanya)konu ile ilgili kural almaktır.
- Öğreti ve İçtihatlar: Öğretile bilimsel görüşler içtihatlar ise yüksek mahkeme kararlarıdır. Öğretiler bilim adamlarının hakkında kural olmayan konularda k0nuşmasıdır.
10.5 Geleneklerin Töre Hukuku Olması
Geleneklerin Töre Hukuku Olması İçin 2 Kural Vardır:
- Geleneğin uzun üreden beri uygulanması gerekir. Zaman süresi toplumda yaşayan kişiler geleneğin ne zaman topluma girdiğini bilmiyorsa aşılmış demektir. Objektif bir koşuldur.
- Sübjektif bir koşuldur çünkü kişilerin iç dünyası ile ilgilidir. Toplumdakilerin o geleneğe uyma ihtiyacıdır. Toplumda yaşayan herkes o geleneğe uymamız gerektiğini düşünüyorsa 2. koşul sağlanmış demektir. Mevzuatta kural yoksa öre hukukuna bakılır. 2. derece yükümlülük kaynağıdır.
