Lohusalık Dönemi
dinimizde lohusalık dinde lohusalık dinen dinimizde lohusalik dönemi
Anne baba olmak; sevinç, mutluluk ve övünç yanında, sorunları, sıkıntıları ve sorumlulukları da beraberinde getirir. Bebek doğar doğmaz tüm dikkatler bebek üzerine yoğunlaşır. Anne için fiziksel ve ruhsal değişiklikler doğumdan sonraki ilk bir yılda daha fazla yaşanabilir. Lohusalık döneminde lohusaların yaşayabilecekleri sıkıntılar ve bu dönemde yapılması gerekenleri biliyor musunuz? Lohusalık döneminde yaşanan sorunlar
Lohusalık olarak adlandırılan doğum sonrasındaki dönemde, annenin yaşadığı sıkıntılar ve rahatsızlıklar aşağıdaki gibidir. Bu sorun ve sıkıntılar anneden anneye farklılık göstersede genelde tüm lohusaların yaşadığı ortak durumlardır. Lohusalar üzerinde yapılan bir araştırmada lohusaların doğumdan sonraki ilk 6 ay içinde yakınmaları araştırılmış ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.
%69 Yorgunluk
%44 Sırt ve bel ağrıları
%21 Yara ve dikiş problemleri
%18 Partnerleri ile diyalogunda problemler
%17 Depresyon (Eğer annenin rahat ve huzurlu, umutlu, güvenli olması sağlanamazsa, lohusada doğum sonrası depresyonu oluşabilmektedir.)
%17 Meme ve emzirme problemleri
%13 Barsak problemleri
%11 İdrar kaçırma problemleri
%11 Vücut direncinin düşmesi ve ona bağlı öksürük, nezle gibi problemler
%8 Gebelikten korunma sorunları
Kadınların çoğu (%94'ü) bu problemlerin bir veya birkaçını aynı anda yaşamaktadırlar.
Yorgunluk ve halsizlik
Yorgunluk ve halsizlik lohusaların ¾‘ini etkilemekte ve halk arasında zor bebek diye tabir ettiğimiz; sık sık ağlayan, çok az uyuyan, beslenmede sorun yaşayan bebekler anneler için çok daha zordur. Lohusaların bu dönemde kendilerine zaman ayırmaları çok zordur. Bu dönemde bebeğe 1-2 saat olsa bile bakabilecek bir yardımcı veya ev işlerinizde size yardımcı olacak birilerini bulun. Bir yardımcı sizin dinlenmeniz açısından çok önemlidir. O evle ilgilenirken siz de bebeğinizle ilgilenin.
Bebek uyuduğunda siz de uyuyun. Yapabildiğiniz kadar dinlenin ve gevşeyin. Vücudunuzda büyük değişimler oldu. Çok yorgunsunuz. Doğumun heyecanı ve bebeğinize nasıl bakacağınız zaten sizi yıprattı. Kendiniz ve çocuğunuza faydalı olacak taze bir tutumu ancak dinlendikten sonra kazanabilirsiniz. Haftada en az bir gece tam uykunuzu almanız sizin ruhsal ve fiziksel durumunuz için çok daha iyi olacaktır. Evden çıkın, yemeğe gidin, arkadaşlarınızı ziyaret edin. Sosyal yaşamdan uzaklaşmamak size iyi gelecek, kendinizi iyi hissettirecektir.
Ağrılar
Eğer sırt ağrılarınız fazla veya azalmıyorsa, gerinme egzersizleri ağrılarınızın azalmasını sağlayacaktır. Basur tedavisinde ise doktor kontrolünde diyet veya ilaç tedavisiyle soruna çözüm bulunacaktır.
İdrar kaçırma
İdrar kaçırma şikayetleri de uzun sürebilir. Hatta 7-9 aya kadar süren idrar kaçırma şikayetleri olan lohusalar mevcuttur. Lohusaların çoğu bu konuda çekindiği için doktorlarına başvurmamaktadır. İdrar kaçırma konusunda ilgilenen merkezler tarafından gereken tıbbi müdahale yapılabilir.
Kabızlık
Kabızlık şikayeti de sık karşılaşılan semptomlardan biridir. Hatta bazı lohusaların büyük tuvaletlerinde de kaçırma şikayetleri söz konusu olabilir. İlaç tedavisi ile çözüm bulunamıyorsa cerrahi konsültasyon istenebilir.
Göğüslerde acı ve ağrı
Memeler doğumundan bir kaç gün sonra süt ile dolar. Bu dolgunluk bir kaç gün sürebilir. Emzirmenin başlangıcında memeler acıyabilir. Bebek doğru emiyorsa bu acı giderek azalır ve bebek emdikçe tümüyle geçer. Bebek memelerdeki sütü boşaltacak şekilde sık sık emzirilirse, memelerde süt birikimine bağlı anneyi rahatsız edecek şişlikler kızarma ve ağrı olmaz. Olduğu takdirde sütü boşaltmak, emzirmeden önce sıcak su ile pansuman ya da banyo yapmak emzirdikten sonra memelere soğuk su ile pansuman yapmak, ılık banyo veya havlu dolgunluk şikayetlerini azaltır. Ayrıca destekleyici sütyenler yardımcı olur. Eğer biberon ile besliyorsanız memeyi sıkarak uyarmayın.
Lohusalık döneminde kişisel bakım
Temizlik
Bu dönemde temizlik hem sizin hem de bebeğiniz için önemlidir. Eğer anne sütü veriyorsanız her seferinde ellerinizi yıkayın. Memelerde yara olduysa, önce biraz sıkarak sütü çıkarın ve bunu memenin üzerine yayıp kurutun. Sıkı olmayan bir destekleyici sütyen giyin. Meme ucunu temiz suyla yıkayın. Sabun, lanolin veya diğer kremleri kullanmayın.
Banyo
Anne, doğum sonrasında kendini yıkanabilecek gibi hissettiği her an yıkanabilir. İlk yıkanmalar ayakta ve duş şeklinde ya da su dökünerek olmalıdır. Su dolu leğene ve küvete oturmadan sık sık yıkanabilir. Normal bir doğumdan 24 saat sonra da banyo yapılabilir. Sezeryanlı doğum sonrası genellikle 4. ya da 5. günde dikişler alınır ve daha sonra duş yapılabilir.
Dikişlerin temizliği ve bakımı
Bebek tam çıkarken makat ile vajina arasına yırtılmayı önlemek amacıyla bir kesi yapılabilir. Bunu adı episiotomidir. Doğum sırasında açılan yaranın iyileşmesi bazen uzun sürebilir. Bu alan ne kadar temiz tutulursa iyileşme o kadar kolay olur. Bu konuda doktorunuz gereken müdahale veya ilaç konusunda yardımcı olacaktır.
Dikişler 7-10 gün sonra artık acımayacak ve iyileşecektir. Fazla ayakta durmak, yatarak dinlenmemek dikişlerin iyileşmesini geciktirir, ağrıya neden olur. Bu nedenle temizlikle beraber fazla ayakta kalmayın ve bol bol dinlenin.
Tuvalette taharetlenme her zaman ön taraftan (idrar yapılan yer) arka tarafa (makat) doğru yapılmalıdır. Makat çevresinde bulunabilecek dışkı mikropları dikişlere ya da idrar borusuna ulaşırsa iltihaplanmaya neden olur. İltihaplanan dikişler kaynayamaz ve yara açılır. Kızarıklık, şişlik ve aşırı ağrı dikişlerin atma belirtisidir. Bu durumda, anne hemen doktora başvurmalıdır. En ideali hiç açılmaması için dikişlerin temiz tutulmasıdır.
Doğumdan sonra yıkanmanın dikişlere bir zararı olmaz. Sabunlanmış elle temizlik yapılabilir. Sonra dikiş bölgesi su ile durulanmalı ve her zaman kurulanmalıdır. Kurulanma, temiz tuvalet kağıtları ile yapılmalıdır. Her seferinde ayrı ve temiz bir bez kullanılamayacağı için bezle kurulama doğru değildir. Temizlik için rivanol ya da tavsiye edilen başka ilaçlı sular da kullanılabilir. Ancak nasıl temizlenirse temizlensin dikiş bölgesi her zaman kurulanmalı, ıslak kalmamalıdır.
Kadın bağı
Önemli başka bir nokta da kullanılan hijyenik bağların çok sık değiştirilmesidir. Uzun süre kalan hijyenik bağlar da iltihaplanmaya neden olabilir. Kanama olmasa bile hijyenik bağlar da iltihaplanmaya neden olabilir. Kanama olmasa bile hijyenik bağ en fazla 6 saatte bir değiştirilmelidir. Bu dönemde hazır hijyenik bağların kullanılması daha kolay ve güvenlidir.
Lohusalık döneminde beslenme
Doğumdan sonra anne bebeğini emzirirken gebelik öncesi döneme göre hergün en az 1 litre daha fazla yani 3 litre gibi su ve sulu gıdalar, 2 tane meyve ya da 2 tabak sebze yemeği, 3 dilim ekmek ya da 1 bardak süt ile beslenmesine ilave yapmalıdır. Gebelikte aldığı kan hapları doğumdan sonra bir ay daha kullanılmalıdır. Eski ağırlığa dönmek için acele edilmemelidir. Annenin eski kilosuna kavuşması altı ay sürebilir. Anne şişmansa her ay iki kilogramlık bir ağırlık kaybı olabilir. Süt salgısı bundan etkilenmez. Ayda iki kilogramdan daha fazla zayıflama diyeti uygulanmamalı, unlu ve yağlı besinlerden tüketmemeye dikkat edilmelidir. Kalsiyum, protein ve vitaminden yönünden zengin gıdalar alınmalıdır.
Emziren annelerin besin gereksinimleri gebe olmayan ya da emzirmeyen kadınlardan daha fazladır. Ancak bunun bir kısm,ı gebelikten kalan kilolardan karşılanır. Bu nedenle, emziren annenin daha iyi besleneceğini ve sütünün artacağını düşünerek aşırı tatlı ve unlu gıda alması gerekli değildir. Yalnızca düzenli ve dengeli beslenmek yeterlidir. Düzenli ve dengeli beslenme için her besin grubundan bir yiyeceğin öğünlerde bulunmasına dikkat edilmelidir.
Tüketilmesi gerekenler
1. Unlu gıdalar: Ekmek, makarna, bulgur vb.
2. Et ürünleri: Et, yumurta, balık, mercimek vb.
3. Süt ve süt ürünleri: Süt, yoğurt, peynir, muhallebi vb.
4. Sebze ve meyveler: Ispanak, kabak, şeftali, portakal vb.
Uzak durulması gerekenler
Emziren annenin kahve, çay ya da kola gibi içecekleri daha az tüketmesi, mümkünse tüketmemesi gerekir. Emziren anneler sigara kullanmaktan kaçınmalıdır. Alkol alımı da anne sütünün azalmasına neden olabilir. Emziren anne alkol kullanmaktan kaçınmalıdır.
Lohusalık döneminde dikkat edilmesi gerekenler
• Bebeği ilk 6 ay sadece anne sütü ile besleyin.
• 6 aydan itibaren ek besinlere başlayın.
• 2 yaşına kadar ek besinlerle birlikte emzirmeye devam edin.
• Psikolojik değişiklikler ve hassasiyet normaldir. Bu eğişimlerin doğal oldunu unutmayın.
Lohusalara öneriler
• Bir arkadaşınız veya yakınınızla şikayetlerinizi paylaşırsanız sizi çok rahatlatabilir.
• Haftada bir olsa bile bir günü kendinize ayırın, bir arkadaşınızla buluşun, sevdiğiniz bir sporu veya aktiviteyi yapın.
• Doktorunuza her zaman yakınlık gösterin, takıldığınız yerde çekinmeden sorularınızı sorun.
• Bebeğiniz uyurken siz de uyumaya çalışın.
• Etrafınızdaki akraba ve arkadaşlarınızdan ihtiyaç duyduğunuzda yardım isteyin.
• Annelerin yediği yiyecekler bazen bebeğin huzursuz olmasına neden olur. Bu konuda doktorunuzla konuşun.
• Zaman bulduğunuz anlarda sıcak bir banyo almanız, ya da yatağa uzanarak birkaç sayfa kitap okumanız önemlidir.
Op. Dr. Haşim CEMAL
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Anne baba olmak; sevinç, mutluluk ve övünç yanında, sorunları, sıkıntıları ve sorumlulukları da beraberinde getirir. Bebek doğar doğmaz tüm dikkatler bebek üzerine yoğunlaşır. Anne için fiziksel ve ruhsal değişiklikler doğumdan sonraki ilk bir yılda daha fazla yaşanabilir. Lohusalık döneminde lohusaların yaşayabilecekleri sıkıntılar ve bu dönemde yapılması gerekenleri biliyor musunuz? Lohusalık döneminde yaşanan sorunlar
Lohusalık olarak adlandırılan doğum sonrasındaki dönemde, annenin yaşadığı sıkıntılar ve rahatsızlıklar aşağıdaki gibidir. Bu sorun ve sıkıntılar anneden anneye farklılık göstersede genelde tüm lohusaların yaşadığı ortak durumlardır. Lohusalar üzerinde yapılan bir araştırmada lohusaların doğumdan sonraki ilk 6 ay içinde yakınmaları araştırılmış ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.
%69 Yorgunluk
%44 Sırt ve bel ağrıları
%21 Yara ve dikiş problemleri
%18 Partnerleri ile diyalogunda problemler
%17 Depresyon (Eğer annenin rahat ve huzurlu, umutlu, güvenli olması sağlanamazsa, lohusada doğum sonrası depresyonu oluşabilmektedir.)
%17 Meme ve emzirme problemleri
%13 Barsak problemleri
%11 İdrar kaçırma problemleri
%11 Vücut direncinin düşmesi ve ona bağlı öksürük, nezle gibi problemler
%8 Gebelikten korunma sorunları
Kadınların çoğu (%94'ü) bu problemlerin bir veya birkaçını aynı anda yaşamaktadırlar.
Yorgunluk ve halsizlik
Yorgunluk ve halsizlik lohusaların ¾‘ini etkilemekte ve halk arasında zor bebek diye tabir ettiğimiz; sık sık ağlayan, çok az uyuyan, beslenmede sorun yaşayan bebekler anneler için çok daha zordur. Lohusaların bu dönemde kendilerine zaman ayırmaları çok zordur. Bu dönemde bebeğe 1-2 saat olsa bile bakabilecek bir yardımcı veya ev işlerinizde size yardımcı olacak birilerini bulun. Bir yardımcı sizin dinlenmeniz açısından çok önemlidir. O evle ilgilenirken siz de bebeğinizle ilgilenin.
Bebek uyuduğunda siz de uyuyun. Yapabildiğiniz kadar dinlenin ve gevşeyin. Vücudunuzda büyük değişimler oldu. Çok yorgunsunuz. Doğumun heyecanı ve bebeğinize nasıl bakacağınız zaten sizi yıprattı. Kendiniz ve çocuğunuza faydalı olacak taze bir tutumu ancak dinlendikten sonra kazanabilirsiniz. Haftada en az bir gece tam uykunuzu almanız sizin ruhsal ve fiziksel durumunuz için çok daha iyi olacaktır. Evden çıkın, yemeğe gidin, arkadaşlarınızı ziyaret edin. Sosyal yaşamdan uzaklaşmamak size iyi gelecek, kendinizi iyi hissettirecektir.
Ağrılar
Eğer sırt ağrılarınız fazla veya azalmıyorsa, gerinme egzersizleri ağrılarınızın azalmasını sağlayacaktır. Basur tedavisinde ise doktor kontrolünde diyet veya ilaç tedavisiyle soruna çözüm bulunacaktır.
İdrar kaçırma
İdrar kaçırma şikayetleri de uzun sürebilir. Hatta 7-9 aya kadar süren idrar kaçırma şikayetleri olan lohusalar mevcuttur. Lohusaların çoğu bu konuda çekindiği için doktorlarına başvurmamaktadır. İdrar kaçırma konusunda ilgilenen merkezler tarafından gereken tıbbi müdahale yapılabilir.
Kabızlık
Kabızlık şikayeti de sık karşılaşılan semptomlardan biridir. Hatta bazı lohusaların büyük tuvaletlerinde de kaçırma şikayetleri söz konusu olabilir. İlaç tedavisi ile çözüm bulunamıyorsa cerrahi konsültasyon istenebilir.
Göğüslerde acı ve ağrı
Memeler doğumundan bir kaç gün sonra süt ile dolar. Bu dolgunluk bir kaç gün sürebilir. Emzirmenin başlangıcında memeler acıyabilir. Bebek doğru emiyorsa bu acı giderek azalır ve bebek emdikçe tümüyle geçer. Bebek memelerdeki sütü boşaltacak şekilde sık sık emzirilirse, memelerde süt birikimine bağlı anneyi rahatsız edecek şişlikler kızarma ve ağrı olmaz. Olduğu takdirde sütü boşaltmak, emzirmeden önce sıcak su ile pansuman ya da banyo yapmak emzirdikten sonra memelere soğuk su ile pansuman yapmak, ılık banyo veya havlu dolgunluk şikayetlerini azaltır. Ayrıca destekleyici sütyenler yardımcı olur. Eğer biberon ile besliyorsanız memeyi sıkarak uyarmayın.
Lohusalık döneminde kişisel bakım
Temizlik
Bu dönemde temizlik hem sizin hem de bebeğiniz için önemlidir. Eğer anne sütü veriyorsanız her seferinde ellerinizi yıkayın. Memelerde yara olduysa, önce biraz sıkarak sütü çıkarın ve bunu memenin üzerine yayıp kurutun. Sıkı olmayan bir destekleyici sütyen giyin. Meme ucunu temiz suyla yıkayın. Sabun, lanolin veya diğer kremleri kullanmayın.
Banyo
Anne, doğum sonrasında kendini yıkanabilecek gibi hissettiği her an yıkanabilir. İlk yıkanmalar ayakta ve duş şeklinde ya da su dökünerek olmalıdır. Su dolu leğene ve küvete oturmadan sık sık yıkanabilir. Normal bir doğumdan 24 saat sonra da banyo yapılabilir. Sezeryanlı doğum sonrası genellikle 4. ya da 5. günde dikişler alınır ve daha sonra duş yapılabilir.
Dikişlerin temizliği ve bakımı
Bebek tam çıkarken makat ile vajina arasına yırtılmayı önlemek amacıyla bir kesi yapılabilir. Bunu adı episiotomidir. Doğum sırasında açılan yaranın iyileşmesi bazen uzun sürebilir. Bu alan ne kadar temiz tutulursa iyileşme o kadar kolay olur. Bu konuda doktorunuz gereken müdahale veya ilaç konusunda yardımcı olacaktır.
Dikişler 7-10 gün sonra artık acımayacak ve iyileşecektir. Fazla ayakta durmak, yatarak dinlenmemek dikişlerin iyileşmesini geciktirir, ağrıya neden olur. Bu nedenle temizlikle beraber fazla ayakta kalmayın ve bol bol dinlenin.
Tuvalette taharetlenme her zaman ön taraftan (idrar yapılan yer) arka tarafa (makat) doğru yapılmalıdır. Makat çevresinde bulunabilecek dışkı mikropları dikişlere ya da idrar borusuna ulaşırsa iltihaplanmaya neden olur. İltihaplanan dikişler kaynayamaz ve yara açılır. Kızarıklık, şişlik ve aşırı ağrı dikişlerin atma belirtisidir. Bu durumda, anne hemen doktora başvurmalıdır. En ideali hiç açılmaması için dikişlerin temiz tutulmasıdır.
Doğumdan sonra yıkanmanın dikişlere bir zararı olmaz. Sabunlanmış elle temizlik yapılabilir. Sonra dikiş bölgesi su ile durulanmalı ve her zaman kurulanmalıdır. Kurulanma, temiz tuvalet kağıtları ile yapılmalıdır. Her seferinde ayrı ve temiz bir bez kullanılamayacağı için bezle kurulama doğru değildir. Temizlik için rivanol ya da tavsiye edilen başka ilaçlı sular da kullanılabilir. Ancak nasıl temizlenirse temizlensin dikiş bölgesi her zaman kurulanmalı, ıslak kalmamalıdır.
Kadın bağı
Önemli başka bir nokta da kullanılan hijyenik bağların çok sık değiştirilmesidir. Uzun süre kalan hijyenik bağlar da iltihaplanmaya neden olabilir. Kanama olmasa bile hijyenik bağlar da iltihaplanmaya neden olabilir. Kanama olmasa bile hijyenik bağ en fazla 6 saatte bir değiştirilmelidir. Bu dönemde hazır hijyenik bağların kullanılması daha kolay ve güvenlidir.
Lohusalık döneminde beslenme
Doğumdan sonra anne bebeğini emzirirken gebelik öncesi döneme göre hergün en az 1 litre daha fazla yani 3 litre gibi su ve sulu gıdalar, 2 tane meyve ya da 2 tabak sebze yemeği, 3 dilim ekmek ya da 1 bardak süt ile beslenmesine ilave yapmalıdır. Gebelikte aldığı kan hapları doğumdan sonra bir ay daha kullanılmalıdır. Eski ağırlığa dönmek için acele edilmemelidir. Annenin eski kilosuna kavuşması altı ay sürebilir. Anne şişmansa her ay iki kilogramlık bir ağırlık kaybı olabilir. Süt salgısı bundan etkilenmez. Ayda iki kilogramdan daha fazla zayıflama diyeti uygulanmamalı, unlu ve yağlı besinlerden tüketmemeye dikkat edilmelidir. Kalsiyum, protein ve vitaminden yönünden zengin gıdalar alınmalıdır.
Emziren annelerin besin gereksinimleri gebe olmayan ya da emzirmeyen kadınlardan daha fazladır. Ancak bunun bir kısm,ı gebelikten kalan kilolardan karşılanır. Bu nedenle, emziren annenin daha iyi besleneceğini ve sütünün artacağını düşünerek aşırı tatlı ve unlu gıda alması gerekli değildir. Yalnızca düzenli ve dengeli beslenmek yeterlidir. Düzenli ve dengeli beslenme için her besin grubundan bir yiyeceğin öğünlerde bulunmasına dikkat edilmelidir.
Tüketilmesi gerekenler
1. Unlu gıdalar: Ekmek, makarna, bulgur vb.
2. Et ürünleri: Et, yumurta, balık, mercimek vb.
3. Süt ve süt ürünleri: Süt, yoğurt, peynir, muhallebi vb.
4. Sebze ve meyveler: Ispanak, kabak, şeftali, portakal vb.
Uzak durulması gerekenler
Emziren annenin kahve, çay ya da kola gibi içecekleri daha az tüketmesi, mümkünse tüketmemesi gerekir. Emziren anneler sigara kullanmaktan kaçınmalıdır. Alkol alımı da anne sütünün azalmasına neden olabilir. Emziren anne alkol kullanmaktan kaçınmalıdır.
Lohusalık döneminde dikkat edilmesi gerekenler
• Bebeği ilk 6 ay sadece anne sütü ile besleyin.
• 6 aydan itibaren ek besinlere başlayın.
• 2 yaşına kadar ek besinlerle birlikte emzirmeye devam edin.
• Psikolojik değişiklikler ve hassasiyet normaldir. Bu eğişimlerin doğal oldunu unutmayın.
Lohusalara öneriler
• Bir arkadaşınız veya yakınınızla şikayetlerinizi paylaşırsanız sizi çok rahatlatabilir.
• Haftada bir olsa bile bir günü kendinize ayırın, bir arkadaşınızla buluşun, sevdiğiniz bir sporu veya aktiviteyi yapın.
• Doktorunuza her zaman yakınlık gösterin, takıldığınız yerde çekinmeden sorularınızı sorun.
• Bebeğiniz uyurken siz de uyumaya çalışın.
• Etrafınızdaki akraba ve arkadaşlarınızdan ihtiyaç duyduğunuzda yardım isteyin.
• Annelerin yediği yiyecekler bazen bebeğin huzursuz olmasına neden olur. Bu konuda doktorunuzla konuşun.
• Zaman bulduğunuz anlarda sıcak bir banyo almanız, ya da yatağa uzanarak birkaç sayfa kitap okumanız önemlidir.
Op. Dr. Haşim CEMAL
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
