kul hakkı nedir cezası nasıl olacaktır?
kul hakkının cezası kul hakkı nedir hakkı nedir kısaca
Mahkeme-i Kübra
duruşmasının en çetin hesabının kul hakkı ve hukuku ile ilgili olacağında şüphe
yoktur. Boynuzsuz koyunun hakkının boynuzlu koyundan alınacağı çetin bir gün
olan büyük duruşma günü, kul hakkının affının, ilgili kulun elinde olacağı;
bunun için iyiliklerinden bir kısmının, hakkını yediği kula verileceği,
iyilikleri bittiği halde hâlâ üzerinde kul hakkı varsa, bu defa üzerinde hakkı
bulunan kimselerin günahlarının alınıp bunun üzerine yükleneceği ve böylece
adaletin eksiksiz sağlanacağı hadislerde bildirilmiştir. Hatta Peygamber
Efendimiz (asm), bu durumdaki bir kısım kişilerin orada gerçekten iflâs ettiğini
haber vermiştir.1
Keza Peygamber Efendimiz Aleyhissalâtü Vesselâm’ın,
“Şüphesiz Kıyamet Günü haklar sahiplerine verilecektir. Hatta boynuzsuz koyun
için, boynuzlu koyuna kısas yapılacaktır”2 hadisi—hayvanlardan en yumuşak huyu
ile tanınan koyunun seçilmesi—ve bu hadisle ilgili Üstad Bedîüzzaman
Hazretlerinin yorumları3, bize, kul hakkı sorgusundan hayvan da olsa, mecnun da
olsa, deli de olsa, bunak da olsa, çocuk da olsa, şehid de olsa hiçbir canlının
ve hiçbir kimsenin hariç kalmayacağını bildiriyor.
Konuyla ilgili şu
hadisleri inceleyelim:
* Bir adam sordu: “Ey Allah’ın Resûlü, Allah
yolunda öldürüldüğüm takdirde, bütün günahlarım bağışlanır mı?”
Resûlullah Aleyhissalâtu Vesselâm:
“Evet, sen sabreder, mükâfaât
bekler, geri kaçmadan ileri atılır vaziyette olduğun halde öldürülürsen
bağışlanır!” buyurdu.
Peygamberimiz (asm) az sonra adama tekrar:
“Nasıl sormuştun?” buyurdu.
Adam, sorusunu aynen tekrarladı.
Bunun üzerine Peygamber Efendimiz Aleyhissalâtu Vesselâm:
“Evet, kul
borcu hariç, bütün günahların affedilir. Cebrail bunu bana şimdi bildirdi!”
buyurdu.4
* Resûlullah Aleyhissalâtu Vesselâm buyurdular ki:
“Kimin iki hanımı olur ve aralarında adaletli davranmazsa kıyamet günü
vücudunun yarısı felçli olarak gelir.”5
* Ebû Mûsa radiyallâhü anh
anlatıyor: “Resûlullah Aleyhissalâtu Vesselâm buyurdular ki:
“Allahu
Teâla nazarında, bir kulun Allah tarafından yasaklanan büyük günahlardan sonra,
beraberinde getirebileceği en büyük günahlardan biri, kişinin ödenecek karşılık
bırakmadan üzerinde kul borcu olduğu halde ölmesidir.”6
Sorularınıza
gelince: 1- Hayvanların, “haklar” konusunun dışında hesaba çekilecekleri bir
konu olduğu bildirilmemiştir. Hayvanların amellerine göre muâmele görecekleri
muhakkaktır. Bediüzzaman, ahirette hayvanların kendilerine münasip bir tarzda
mükâfat veya cezalarının olacağını söylemiştir.7 Fakat şüphesiz onlar üzerinde
de, umumî hakların dışında Cenâb-ı Hakk’ın ikram ve iltifatının bulunacağı,
rahmetinin şenindendir.
2- İnsanlardan akıl sahibi olmayanlara da
üzerlerinde bulunan kul hakkının hesabının sorulacağı ve bunun ödettirileceği
anlaşılmaktadır. Fakat bu husus, Cenâb-ı Hakkın rahmetiyle muamele etmeyeceği
şeklinde anlaşılmamalıdır. Yani, çocuk, deli, mecnun, bunak ve bunlar gibi aklî
ehliyeti olmayan kimselerin, bilmeden ve kasıtsız olarak yedikleri haklar
konusunda Cenâb-ı Hakkın lütfuyla muamele buyurması, hakkı yenen kişiye
fazlından sevap lütfetmesi veya Cennetini genişletmesi, böylece aklî ehliyeti
olmayan kimsenin hesabını kolaylaştırması elbette Allah’ın sonsuz rahmetinden
umulur. Nitekim Cenâb-ı Hak: “Ben kulumun hüsn-ü zannı üzereyim”8 buyurmuştur.
Cenâb-ı Hak hakkındaki hüsn-ü zannımız budur. Takdir Allah’ındır.
3-
Akıl ve cüz’î irade (cüz’-î ihtiyarî) birlikte kullanılan ve birbirini
tamamlayan ruhun birer aktif unsurudur. Akılsız cüz’î irade bütün canlılarda
vardır. Fakat hesaba çekilmekte şüphesiz akıl ölçüdür. Akıl olmadığında cüz’î
irade, “kul hakkı” dışında tasarruflarından sorumlu değildir. Kul hakkının
da—böyle aklî ehliyetten yoksun olanlar için—Cenâb-ı Hakkının husûsî şefkatiyle
ve merhametiyle bertaraf edileceği, hak sahibine fazl-i İlâhî ile feyiz ve sevap
lütfedileceği umulur. Nitekim Allah’ın rahmetinden umudumuzu kesmemekle
emrolunduk
Mahkeme-i Kübra
duruşmasının en çetin hesabının kul hakkı ve hukuku ile ilgili olacağında şüphe
yoktur. Boynuzsuz koyunun hakkının boynuzlu koyundan alınacağı çetin bir gün
olan büyük duruşma günü, kul hakkının affının, ilgili kulun elinde olacağı;
bunun için iyiliklerinden bir kısmının, hakkını yediği kula verileceği,
iyilikleri bittiği halde hâlâ üzerinde kul hakkı varsa, bu defa üzerinde hakkı
bulunan kimselerin günahlarının alınıp bunun üzerine yükleneceği ve böylece
adaletin eksiksiz sağlanacağı hadislerde bildirilmiştir. Hatta Peygamber
Efendimiz (asm), bu durumdaki bir kısım kişilerin orada gerçekten iflâs ettiğini
haber vermiştir.1
Keza Peygamber Efendimiz Aleyhissalâtü Vesselâm’ın,
“Şüphesiz Kıyamet Günü haklar sahiplerine verilecektir. Hatta boynuzsuz koyun
için, boynuzlu koyuna kısas yapılacaktır”2 hadisi—hayvanlardan en yumuşak huyu
ile tanınan koyunun seçilmesi—ve bu hadisle ilgili Üstad Bedîüzzaman
Hazretlerinin yorumları3, bize, kul hakkı sorgusundan hayvan da olsa, mecnun da
olsa, deli de olsa, bunak da olsa, çocuk da olsa, şehid de olsa hiçbir canlının
ve hiçbir kimsenin hariç kalmayacağını bildiriyor.
Konuyla ilgili şu
hadisleri inceleyelim:
* Bir adam sordu: “Ey Allah’ın Resûlü, Allah
yolunda öldürüldüğüm takdirde, bütün günahlarım bağışlanır mı?”
Resûlullah Aleyhissalâtu Vesselâm:
“Evet, sen sabreder, mükâfaât
bekler, geri kaçmadan ileri atılır vaziyette olduğun halde öldürülürsen
bağışlanır!” buyurdu.
Peygamberimiz (asm) az sonra adama tekrar:
“Nasıl sormuştun?” buyurdu.
Adam, sorusunu aynen tekrarladı.
Bunun üzerine Peygamber Efendimiz Aleyhissalâtu Vesselâm:
“Evet, kul
borcu hariç, bütün günahların affedilir. Cebrail bunu bana şimdi bildirdi!”
buyurdu.4
* Resûlullah Aleyhissalâtu Vesselâm buyurdular ki:
“Kimin iki hanımı olur ve aralarında adaletli davranmazsa kıyamet günü
vücudunun yarısı felçli olarak gelir.”5
* Ebû Mûsa radiyallâhü anh
anlatıyor: “Resûlullah Aleyhissalâtu Vesselâm buyurdular ki:
“Allahu
Teâla nazarında, bir kulun Allah tarafından yasaklanan büyük günahlardan sonra,
beraberinde getirebileceği en büyük günahlardan biri, kişinin ödenecek karşılık
bırakmadan üzerinde kul borcu olduğu halde ölmesidir.”6
Sorularınıza
gelince: 1- Hayvanların, “haklar” konusunun dışında hesaba çekilecekleri bir
konu olduğu bildirilmemiştir. Hayvanların amellerine göre muâmele görecekleri
muhakkaktır. Bediüzzaman, ahirette hayvanların kendilerine münasip bir tarzda
mükâfat veya cezalarının olacağını söylemiştir.7 Fakat şüphesiz onlar üzerinde
de, umumî hakların dışında Cenâb-ı Hakk’ın ikram ve iltifatının bulunacağı,
rahmetinin şenindendir.
2- İnsanlardan akıl sahibi olmayanlara da
üzerlerinde bulunan kul hakkının hesabının sorulacağı ve bunun ödettirileceği
anlaşılmaktadır. Fakat bu husus, Cenâb-ı Hakkın rahmetiyle muamele etmeyeceği
şeklinde anlaşılmamalıdır. Yani, çocuk, deli, mecnun, bunak ve bunlar gibi aklî
ehliyeti olmayan kimselerin, bilmeden ve kasıtsız olarak yedikleri haklar
konusunda Cenâb-ı Hakkın lütfuyla muamele buyurması, hakkı yenen kişiye
fazlından sevap lütfetmesi veya Cennetini genişletmesi, böylece aklî ehliyeti
olmayan kimsenin hesabını kolaylaştırması elbette Allah’ın sonsuz rahmetinden
umulur. Nitekim Cenâb-ı Hak: “Ben kulumun hüsn-ü zannı üzereyim”8 buyurmuştur.
Cenâb-ı Hak hakkındaki hüsn-ü zannımız budur. Takdir Allah’ındır.
3-
Akıl ve cüz’î irade (cüz’-î ihtiyarî) birlikte kullanılan ve birbirini
tamamlayan ruhun birer aktif unsurudur. Akılsız cüz’î irade bütün canlılarda
vardır. Fakat hesaba çekilmekte şüphesiz akıl ölçüdür. Akıl olmadığında cüz’î
irade, “kul hakkı” dışında tasarruflarından sorumlu değildir. Kul hakkının
da—böyle aklî ehliyetten yoksun olanlar için—Cenâb-ı Hakkının husûsî şefkatiyle
ve merhametiyle bertaraf edileceği, hak sahibine fazl-i İlâhî ile feyiz ve sevap
lütfedileceği umulur. Nitekim Allah’ın rahmetinden umudumuzu kesmemekle
emrolunduk
