Uzman SühaN
Administrator
Kolon polipleri ve tedavisi
Kolon polipleri, kolon (kalın bağırsak) yüzeyinde ortaya çıkan küçük hücre yığınları olarak tanımlanabilir. Çoğu kolon polipleri zararsız olsa da zamanla kansere yol açan türleri de bulunmaktadır.
Herkeste görülebilmekle birlikte 50 yaş ve üzerinde, sigara içenlerde, aşırı kilolu olanlarda, aşırı yağlı ve düşük lifli gıdalarla beslenenlerde ve ailesinde kolon polipi öyküsü olan kişilerde görülme riski daha yüksek olmaktadır.
Polipler genellikle belirti vermez. Bu nedenle uzmanlar belli aralıklarla taramalar yapılmasını önermektedir. Erken evrelerde tespit edilen poliplerin ortadan kaldırılması ve tedavi edilmesi kolay olmaktadır. Ancak geç kalınan vakalarda tedavi güçleşmekte ve bağlı komplikasyonlar oluşabilmektedir. Bu yüzdene erken teşhis diğer tüm hastalıklarda olduğu gibi kolon poliplerinde de hayati önem taşımaktadır.
BELİRTİLERİ
Kolon polipleri genellikle hiçbir belirtiye neden olmaz.Yapılan testler ile tespit edilmediği takdirde belirtiler ile fark edilmesi güç olmaktadır. Ancak bazen belirgin bazı şikâyetler tahminde bulunulmasını kolaylaştırmaktadır:
**** Rektal kanama: Tuvalet ihtiyacı giderildikten sonra tuvalet kâğıdı üzerinde kan görülmesi kolon polipleri veya kolon kanserinin bir belirtisi olabilir. Bunun yanında rektal kanama hemoroid veya fissür gibi diğer koşulların da belirtisi olabilir.Bunun netleştirilmesi için bazı testlerin yapılması gerekecektir.
**** Dışkıda kan: Kan, dışkı içinde kırmızı çizgiler şeklinde fark edilebilir ya da dışkının rengini koyulaştırabilir. Tabiki dışkıdaki renk değişikliği her zaman bir sorun olduğu anlamına gelmez. Çünkü demir takviyeleri ve bazı anti – ishal ilaçlar da dışkıda koyuluğa yol açar.
**** Kabızlık, ishal veya dışkının incelmesi: Bir haftadan daha uzun süren dışkılama değişikliği büyük bir kolon polipinin varlığını gösterebilir, aynı zamanda diğer bir dizi koşuldan da kaynaklanabilir.
**** Ağrı veya kolon tıkanması: Bazen büyük kolon polipleri bağırsağın bir kısmının tıkanmasına ve daralmasına yol açarak karın ağrısı, bulantı, kusma ve şiddetli kabızlık gibi şikâyetlerine neden olur.
Ne zaman doktora görünmelidir?
Aşağıdaki bulgu ve belirtilerle karşılaştığınızda bir doktora başvurunuz:
• Karın ağrısı
• Dışkıda kan
• Dışkılama alışkanlığında bir haftadan uzun süren bir değişiklik gibi.
Ayrıca polipler açısından 50 yaş veüzeri yaşlı olanlar ile ailesinde kolon polipleri ve kolon kanseri öyküsü olanların risk durumlarından dolayı düzenli olarak tarama yaptırmaları önemlidir.
NEDENLERİ
Sindirim sisteminin son bölümü kalın bağırsak olarak adlandırılır. Kolon ise kalın bağırsağın çoğuna verilen isimdir. Rektum ve anüs ise kalın bağırsağın uç kısmını oluşturur. Kolonun ana işlevi kolon içeriğinden su, tuz ve diğer mineralleriabsorbe etmektir. Geri kalan kısım ise anüsten dışkı olarak atılana kadar kolonda bekletilir.
Polipler neden oluşur?
Poliplerin çoğunluğu kanserli yani kötü huylu değildir. Yine de çoğu kanser türünde olduğu gibi anormal hücre büyümeleri sonucu polipler meydana gelir. Sağlıklı hücrelerindüzenli bir şekilde çoğalması ve bölünmesi süreci iki gen türü tarafından kontrol edilmektedir. Bu genlerde meydana gelen mutasyonlar, gerekli olmadığı halde yeni hücrelerin oluşturulmasına neden olur. Kolon ve rektumdaki bu düzensiz büyüme ve bölünmeler poliplerin oluşmasına neden olur. Bu poliplerin uzun bir süre varlığı bazılarınınmalign (kötü huylu) olmasına yol açabilir.
Polipler kalın bağırsağın herhangi bir yerinde görülebilir. Küçük veya büyük, düzveya mantar şeklinde olabilirler. Genel olarak, daha büyük olan poliplerin kansere çevirme riski daha büyüktür.
Kolon poliplerinin üç ana çeşidi vardır:
• Adenomatöz: Tüm poliplerin yaklaşık üçte ikisi bu kategoriye girer. Bu poliplerin sadece küçük bir yüzdesi aslında kanserli hale gelmesine rağmen, neredeyse tüm malign polipler adenomatöz olmaktadır.
•Hiperplastik: Kalan poliplerin çoğu hiperplastiktir. Bu polipler en sık sol kolon ve rektum bölgesinde ortaya çıkar. Dörtte birinden azı5 mmboyutunda olmaktadır ve çok nadiren kötü huyludurlar.
• Enflamatuar: Bu polipler ülseratif kolit ya da kolon Crohn hastalığına maruz kalanlarda ortaya çıkmaktadır. Polipler kendileri önemli bir tehdit olmamakla birlikte, ülseratif kolit veya Crohn hastalığı ile birlikte ortaya çıkmaları kolon kanseri riskini artırır.
RİSK FAKTÖRLERİ
Bir dizi faktör kolon polipleri ve kolon kanseri oluşumunda rol oynayabilir. Bu faktörler şunlardır:
• Yaş: Kolon polipleri olan hastaların çoğu 50 yaş ve üzerindedir.
• İltihaplı bağırsak: Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi kolonda uzun süreli devam eden iltihabik hastalıklar polip oluşma riskini artırır.
• Aile öyküsü: Ailede ebeveyn veya kardeşlerden birinde kolon polipleri veya kanserinin olması da polip riskini arttırır. Bu durumun birden çok aile bireyinde olması riski daha da arttırır. Bazı durumlarda ilişki kalıtsal ya da genetik olmamaktadır. Örneğin aynı aile içinde kansere yakalanan bireyler benzer çevresel faktörlere maruz kaldıkları için veya benzer yaşam tarzı faktörlerine sahip oldukları için yakalanırlar.
• Sigara ve alkol: Sigara kolon polipleri ve kolon kanseri riskini önemli ölçüde artırır. Fazla alkol tüketimi özellikle aşırı bira içilmesi de aynı şekilde kolon polipleri için risk unsurudur.
• Sedanter bir yaşam tarzı: İnaktif ve hareketsiz bir yaşam tarzı birçok hastalık için risk oluşturduğu gibi kolon polipleri için de risk kaynağıdır. Ayrıca aynı risk kolon kanseri için de geçerlidir. Bunun nedeni hareketsizliğin dışkının bağırsakta daha uzun süre kalmasına neden olmasıdır.
• Kilo: Diğer risk faktörlerinden biri de aşırı kilolu veya obez olunmasıdır. Hareketsiz yaşam tarzı gibi fazla kilolu olmak da birçok hastalık ve kanser türü için ortak risk faktörleri arasında yer alır.
• Irk: Zenci ya da Doğu Avrupa kökenli olunmasının kolon kanserine yakalanma riskini arttırdığı tespit edilmiştir.
Kalıtsal gen mutasyonları
Kolon polipleri için diğer bir risk faktörü genetik mutasyonlardır. Kolon kanserlerinin küçük bir kısmı gen mutasyonları sonucu meydana gelmektedir. Bu kanserlerin bazıları “otozomal dominant” tır. Ebeveynlerinden birinden sadece bir kusurlu gen alınmasıyla oluşmaktadır. Bir ebeveynde mutasyona uğramış gen bulunması mutasyonun kalıtım yoluyla aktarılma şansını yüzde 50 yapmaktadır. Kusurlu bir genin kalıtım yoluyla geçmesi büyük ölçüde riski artırmasına rağmen herkeste kansere neden olmaz.
• Ailesel adenomatöz polipozis (FAP): Gençlik yıllarından başlayarak kolon yüzeyinde yüzlerce, hatta binlerce polip gelişmesine neden olan kalıtsal bir hastalıktır. Tedavi edilmediği takdirdekolon kanserine yakalanma riski 40 yaşından önce genellikle yüzde 100 civarındadır.Yeni gelişmeler ile yapılan genetik testler neticesinde hastalık riski altında olup olmadığınız belirlenebilmektedir. FAP olan kişilerde özellikle duodenum ve ince bağırsak kanseri riski de bulunmaktadır.
• Gardner sendromu😀aha az yaygın karşılaşılan bu sendrom da FAP’ın bir çeşididir. Bunda kolon ve ince bağırsak boyunca polipler gelişir.Ayrıca cilt (yağ kistleri ve lipomlar şeklinde), kemikler (osteomalann) ve karın bölgesi (desmoid) dahil olmak üzere vücudun diğer bölgelerinde de kanserli olmayan tümörler gelişebilir.
• MYH ilişkili polipozis (MAP): Bu kalıtsal durum da FAP’a benzer. MAP olan kişilerde genellikle genç yaşta “multipladenomatöz polipleri” ve kolon kanseri gelişir. Yapılan genetik testler MYH genindeki mutasyonların neden olduğu MAP açısından risk durumunu belirlemeye yardımcı olur.
• Lynch sendromu: Kolorektal kanser olarak da adlandırılan bu durum kalıtsal kolon kanserinin en sık görülen şeklidir. Lynch sendromlu insanlarda nispeten daha az sayıda kolon polipleri gelişme eğilimindedir.Ancak bu polipler hızla malign (kötü huylu) olabilir. Ya da, Lynch sendromu olan insanlarda meme, mide, ince bağırsak, idrar yolu, yumurtalık ve kolon dadahil olmak üzere diğer organlarda da tümörler görülebilir.
•Peutz – Jeghers sendromu (PJS): Bu genetik durum genellikle dudaklar, diş etleri ve ayaklar dahil olmak üzere tümvücutta çil gelişmesiyle kendini gösterir. Ardından bağırsaklar boyunca iyi huylu poliplergelişir. Bu polipler malign olabildiği için bu durumda olan kişilerde kolon kanseri riski artmıştır.
KOMPLİKASYONLAR
Bazı kolon polipleri zamanla kötü huylu (kanserli) hale gelebilir. Erken alınan poliplerde bu risk daha azdır.
Sponsorlu Bağlantılar
Herkeste görülebilmekle birlikte 50 yaş ve üzerinde, sigara içenlerde, aşırı kilolu olanlarda, aşırı yağlı ve düşük lifli gıdalarla beslenenlerde ve ailesinde kolon polipi öyküsü olan kişilerde görülme riski daha yüksek olmaktadır.
Polipler genellikle belirti vermez. Bu nedenle uzmanlar belli aralıklarla taramalar yapılmasını önermektedir. Erken evrelerde tespit edilen poliplerin ortadan kaldırılması ve tedavi edilmesi kolay olmaktadır. Ancak geç kalınan vakalarda tedavi güçleşmekte ve bağlı komplikasyonlar oluşabilmektedir. Bu yüzdene erken teşhis diğer tüm hastalıklarda olduğu gibi kolon poliplerinde de hayati önem taşımaktadır.
BELİRTİLERİ
Kolon polipleri genellikle hiçbir belirtiye neden olmaz.Yapılan testler ile tespit edilmediği takdirde belirtiler ile fark edilmesi güç olmaktadır. Ancak bazen belirgin bazı şikâyetler tahminde bulunulmasını kolaylaştırmaktadır:
**** Rektal kanama: Tuvalet ihtiyacı giderildikten sonra tuvalet kâğıdı üzerinde kan görülmesi kolon polipleri veya kolon kanserinin bir belirtisi olabilir. Bunun yanında rektal kanama hemoroid veya fissür gibi diğer koşulların da belirtisi olabilir.Bunun netleştirilmesi için bazı testlerin yapılması gerekecektir.
**** Dışkıda kan: Kan, dışkı içinde kırmızı çizgiler şeklinde fark edilebilir ya da dışkının rengini koyulaştırabilir. Tabiki dışkıdaki renk değişikliği her zaman bir sorun olduğu anlamına gelmez. Çünkü demir takviyeleri ve bazı anti – ishal ilaçlar da dışkıda koyuluğa yol açar.
**** Kabızlık, ishal veya dışkının incelmesi: Bir haftadan daha uzun süren dışkılama değişikliği büyük bir kolon polipinin varlığını gösterebilir, aynı zamanda diğer bir dizi koşuldan da kaynaklanabilir.
**** Ağrı veya kolon tıkanması: Bazen büyük kolon polipleri bağırsağın bir kısmının tıkanmasına ve daralmasına yol açarak karın ağrısı, bulantı, kusma ve şiddetli kabızlık gibi şikâyetlerine neden olur.
Ne zaman doktora görünmelidir?
Aşağıdaki bulgu ve belirtilerle karşılaştığınızda bir doktora başvurunuz:
• Karın ağrısı
• Dışkıda kan
• Dışkılama alışkanlığında bir haftadan uzun süren bir değişiklik gibi.
Ayrıca polipler açısından 50 yaş veüzeri yaşlı olanlar ile ailesinde kolon polipleri ve kolon kanseri öyküsü olanların risk durumlarından dolayı düzenli olarak tarama yaptırmaları önemlidir.
NEDENLERİ
Sindirim sisteminin son bölümü kalın bağırsak olarak adlandırılır. Kolon ise kalın bağırsağın çoğuna verilen isimdir. Rektum ve anüs ise kalın bağırsağın uç kısmını oluşturur. Kolonun ana işlevi kolon içeriğinden su, tuz ve diğer mineralleriabsorbe etmektir. Geri kalan kısım ise anüsten dışkı olarak atılana kadar kolonda bekletilir.
Polipler neden oluşur?
Poliplerin çoğunluğu kanserli yani kötü huylu değildir. Yine de çoğu kanser türünde olduğu gibi anormal hücre büyümeleri sonucu polipler meydana gelir. Sağlıklı hücrelerindüzenli bir şekilde çoğalması ve bölünmesi süreci iki gen türü tarafından kontrol edilmektedir. Bu genlerde meydana gelen mutasyonlar, gerekli olmadığı halde yeni hücrelerin oluşturulmasına neden olur. Kolon ve rektumdaki bu düzensiz büyüme ve bölünmeler poliplerin oluşmasına neden olur. Bu poliplerin uzun bir süre varlığı bazılarınınmalign (kötü huylu) olmasına yol açabilir.
Polipler kalın bağırsağın herhangi bir yerinde görülebilir. Küçük veya büyük, düzveya mantar şeklinde olabilirler. Genel olarak, daha büyük olan poliplerin kansere çevirme riski daha büyüktür.
Kolon poliplerinin üç ana çeşidi vardır:
• Adenomatöz: Tüm poliplerin yaklaşık üçte ikisi bu kategoriye girer. Bu poliplerin sadece küçük bir yüzdesi aslında kanserli hale gelmesine rağmen, neredeyse tüm malign polipler adenomatöz olmaktadır.
•Hiperplastik: Kalan poliplerin çoğu hiperplastiktir. Bu polipler en sık sol kolon ve rektum bölgesinde ortaya çıkar. Dörtte birinden azı5 mmboyutunda olmaktadır ve çok nadiren kötü huyludurlar.
• Enflamatuar: Bu polipler ülseratif kolit ya da kolon Crohn hastalığına maruz kalanlarda ortaya çıkmaktadır. Polipler kendileri önemli bir tehdit olmamakla birlikte, ülseratif kolit veya Crohn hastalığı ile birlikte ortaya çıkmaları kolon kanseri riskini artırır.
RİSK FAKTÖRLERİ
Bir dizi faktör kolon polipleri ve kolon kanseri oluşumunda rol oynayabilir. Bu faktörler şunlardır:
• Yaş: Kolon polipleri olan hastaların çoğu 50 yaş ve üzerindedir.
• İltihaplı bağırsak: Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi kolonda uzun süreli devam eden iltihabik hastalıklar polip oluşma riskini artırır.
• Aile öyküsü: Ailede ebeveyn veya kardeşlerden birinde kolon polipleri veya kanserinin olması da polip riskini arttırır. Bu durumun birden çok aile bireyinde olması riski daha da arttırır. Bazı durumlarda ilişki kalıtsal ya da genetik olmamaktadır. Örneğin aynı aile içinde kansere yakalanan bireyler benzer çevresel faktörlere maruz kaldıkları için veya benzer yaşam tarzı faktörlerine sahip oldukları için yakalanırlar.
• Sigara ve alkol: Sigara kolon polipleri ve kolon kanseri riskini önemli ölçüde artırır. Fazla alkol tüketimi özellikle aşırı bira içilmesi de aynı şekilde kolon polipleri için risk unsurudur.
• Sedanter bir yaşam tarzı: İnaktif ve hareketsiz bir yaşam tarzı birçok hastalık için risk oluşturduğu gibi kolon polipleri için de risk kaynağıdır. Ayrıca aynı risk kolon kanseri için de geçerlidir. Bunun nedeni hareketsizliğin dışkının bağırsakta daha uzun süre kalmasına neden olmasıdır.
• Kilo: Diğer risk faktörlerinden biri de aşırı kilolu veya obez olunmasıdır. Hareketsiz yaşam tarzı gibi fazla kilolu olmak da birçok hastalık ve kanser türü için ortak risk faktörleri arasında yer alır.
• Irk: Zenci ya da Doğu Avrupa kökenli olunmasının kolon kanserine yakalanma riskini arttırdığı tespit edilmiştir.
Kalıtsal gen mutasyonları
Kolon polipleri için diğer bir risk faktörü genetik mutasyonlardır. Kolon kanserlerinin küçük bir kısmı gen mutasyonları sonucu meydana gelmektedir. Bu kanserlerin bazıları “otozomal dominant” tır. Ebeveynlerinden birinden sadece bir kusurlu gen alınmasıyla oluşmaktadır. Bir ebeveynde mutasyona uğramış gen bulunması mutasyonun kalıtım yoluyla aktarılma şansını yüzde 50 yapmaktadır. Kusurlu bir genin kalıtım yoluyla geçmesi büyük ölçüde riski artırmasına rağmen herkeste kansere neden olmaz.
• Ailesel adenomatöz polipozis (FAP): Gençlik yıllarından başlayarak kolon yüzeyinde yüzlerce, hatta binlerce polip gelişmesine neden olan kalıtsal bir hastalıktır. Tedavi edilmediği takdirdekolon kanserine yakalanma riski 40 yaşından önce genellikle yüzde 100 civarındadır.Yeni gelişmeler ile yapılan genetik testler neticesinde hastalık riski altında olup olmadığınız belirlenebilmektedir. FAP olan kişilerde özellikle duodenum ve ince bağırsak kanseri riski de bulunmaktadır.
• Gardner sendromu😀aha az yaygın karşılaşılan bu sendrom da FAP’ın bir çeşididir. Bunda kolon ve ince bağırsak boyunca polipler gelişir.Ayrıca cilt (yağ kistleri ve lipomlar şeklinde), kemikler (osteomalann) ve karın bölgesi (desmoid) dahil olmak üzere vücudun diğer bölgelerinde de kanserli olmayan tümörler gelişebilir.
• MYH ilişkili polipozis (MAP): Bu kalıtsal durum da FAP’a benzer. MAP olan kişilerde genellikle genç yaşta “multipladenomatöz polipleri” ve kolon kanseri gelişir. Yapılan genetik testler MYH genindeki mutasyonların neden olduğu MAP açısından risk durumunu belirlemeye yardımcı olur.
• Lynch sendromu: Kolorektal kanser olarak da adlandırılan bu durum kalıtsal kolon kanserinin en sık görülen şeklidir. Lynch sendromlu insanlarda nispeten daha az sayıda kolon polipleri gelişme eğilimindedir.Ancak bu polipler hızla malign (kötü huylu) olabilir. Ya da, Lynch sendromu olan insanlarda meme, mide, ince bağırsak, idrar yolu, yumurtalık ve kolon dadahil olmak üzere diğer organlarda da tümörler görülebilir.
•Peutz – Jeghers sendromu (PJS): Bu genetik durum genellikle dudaklar, diş etleri ve ayaklar dahil olmak üzere tümvücutta çil gelişmesiyle kendini gösterir. Ardından bağırsaklar boyunca iyi huylu poliplergelişir. Bu polipler malign olabildiği için bu durumda olan kişilerde kolon kanseri riski artmıştır.
KOMPLİKASYONLAR
Bazı kolon polipleri zamanla kötü huylu (kanserli) hale gelebilir. Erken alınan poliplerde bu risk daha azdır.
Sponsorlu Bağlantılar
