Kedilerin Kızgınlık Dönemleri ve Üremeleri
kediler nasıl ürer kedilerde hamilelik belirtileri rüyada kedinin işemesi kedi işemesi kediler nasıl ürerler
Dişinin kızgınlık ya da dönem olarak da adlandırılan bu ilk östrusu hayvanın ırkına va mevsime bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Yavru kedilerin çoğu ilk kızgınlıklarını 2.3-2.5 kg vücut ağırlığına ulaştıklarında gösterirler ve bu yaklaşık 7. ay civarında görülmektedir fakat bazı olgularda cinsel olgunluk 3 ay gibi kısa bir zamanda görülmekte ve İran kedileri gibi bazı uzun tüylü safkanlarda 12-18 aya kadar puberta görülmemektedir. Dişide pubertanın başlamasını hayvanın yaşından çok onun hangi mevsimde doğduğu etkilemektedir. Ekim Aralık ayları arasında doğan dişiler birkaç ay sonra başlayacak çiftleşme mevsiminde kadar seksüel olgunluklarını gösterememekte ve 12-16 aylık olduklarında ilk östruslarını göstermektedirler. Reproduktif aktivitenin 14 yaşına kadar devam ettiği belirtilse de 20 yaşındaki kedilerde bile gebelik olgularıyla karşılaşıldığı bildirilmiştir. Yaşın artmasıyla yavru büyüklüklerinde ve yavru sayısında yıla bağlı olarak azalmalar görülmektedir.
Üreme Mevsimi
Üreme mevsimi, coğrafi duruma, yıl içindeki döneme ve bu dönemin uzunluğuna bağlı olarak değişiklikler göstermektedir. Kuzey yarım kürede üreme mevsimi Ocak ayının geç dönemlerinde başlar ve gün ışığının azaldığı Ağustos-Eylül aylarında son bulur. Bu bölgelerde Kasım-Aralık aylarına kadar sürdüğü de bildirilmiştir. Bu dönemi bir dahaki üreme mevsimine kadar anöstrus evresi izler.Bununla birlikte, kedilere özgü bir şekilde üreme mevsimi kedinin ırkına, çevre faktörlerine veya hayvanın psikolojik durumuna göre değişkenlik göstermektedir. Bazı olgularda evde beslenen ve yapay ışığa maruz kalan kedilerde poliöstrik aktivitenin tüm yıl boyunca sürdüğü görülmektedir. Kısa tüylü kedilerde özellikle Siyam kedilerinde bu özellik uzun tüylü ırklara göre daha çok görülmektedir. Gebelikten sonraki ilk östrus yavruların sütten kesilmesini izleyen 8 gün sonra görülmekte ve bu da doğumdan sonraki 8. haftaya karşılık gelmektedir. Emzirmeyen dişilerde bu aralık 1 haftadan emzirenlerde 21 haftaya kadar değişiklik göstermektedir.
Kızgınlık Dönemi (Östrus)
Dişi kediler poliöstrik hayvanlardır ve ovulasyon mekanizması indüklenmeyle gerçekleşir. Bir başka deyişle, çiftleşme gerçekleşmemişse ne ovulasyon ne de corpus luteum formasyonu gerçekleşir. Siklusun süresi, eğer çiftleşme olmazsa, bunu ovulasyonun izlememesine, gebeliğin gerçekleşmemesine ve gebeliği ve doğumu izleyen laktasyonun olmamasına bağlı olarak değişir.
Pro-Östrus
Bu period 1-3 günde sonlanır ve genellikle artan sinirlilik, sık işeme ve sonunda erkek kediler gibi idrar püskürtme gibi olaylarla karakterizedir. Köpeklerde olduğu gibi belirgin vulvar ödem ve kanlı akıntı yoktur.
Östrus
Östrus süresi mevsime ve ovulasyonun şekillenip şekillenmediğine göre değişmektedir. İlkbahar aylarında östrus süresi artış gösterse de (5-14 gün/siklus), diğer mevsimlerde bu süre kısalır (1-6 gün/siklus). Ovulasyon gösteren kedilerde östrus periyodu ortalama 5.7 gün sürmekte ve östrus belirtileri çiftleşmeyi izleyen 24-48. saatlerde azalmaktadır, eğer ovulasyon gerçekleşmemişse 8 günlük süre normal kabul edilmektedir. Östrus sırasında dişinin davranışları değişmekte, vokalizasyon artmakta, lordosis pozisyonunu almakta ve kuyruk çiftleşmeye uygun bir şekilde bir tarafa yatmaktadır. Dorsal pelvik bölge hafifçe okşanacak olursa perineal bölgede spasmodik kontraksiyonlar görülmektedie. Anoreksi ve idrar püskürtme sıklıkla görülmektedir.
Ovulasyon (Yumurtlama)
Bazı kedilerde tek bir çiftleşme uyarısı ovulasyonun meydana gelmesine neden olabilir. Bunun yanında çoğu kedide ovulasyonun meydana gelebilmesi için tekrarlayan çiftleşme uyarıları gerekmektedir.
Metöstrus(Kızgınlık sonrası dönem)
Çiftleşmeyen kedilerde metöstrus\'un süresi ortalama 21 (14-28) gündür. Bunun yanında steril veya yalancı çiftleşme uyarıları sonucunda meydana gelen yalancı gebelik ortalama 35 gün sürer (30-73 gün).
Anöstrus
Seksüel açıdan sakin olarak karakterize olan bu evrede ovaryumlar küçüktür ve follikül çapları 0.5 mm boyundadır.
Dişinin kızgınlık ya da dönem olarak da adlandırılan bu ilk östrusu hayvanın ırkına va mevsime bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Yavru kedilerin çoğu ilk kızgınlıklarını 2.3-2.5 kg vücut ağırlığına ulaştıklarında gösterirler ve bu yaklaşık 7. ay civarında görülmektedir fakat bazı olgularda cinsel olgunluk 3 ay gibi kısa bir zamanda görülmekte ve İran kedileri gibi bazı uzun tüylü safkanlarda 12-18 aya kadar puberta görülmemektedir. Dişide pubertanın başlamasını hayvanın yaşından çok onun hangi mevsimde doğduğu etkilemektedir. Ekim Aralık ayları arasında doğan dişiler birkaç ay sonra başlayacak çiftleşme mevsiminde kadar seksüel olgunluklarını gösterememekte ve 12-16 aylık olduklarında ilk östruslarını göstermektedirler. Reproduktif aktivitenin 14 yaşına kadar devam ettiği belirtilse de 20 yaşındaki kedilerde bile gebelik olgularıyla karşılaşıldığı bildirilmiştir. Yaşın artmasıyla yavru büyüklüklerinde ve yavru sayısında yıla bağlı olarak azalmalar görülmektedir.
Üreme Mevsimi
Üreme mevsimi, coğrafi duruma, yıl içindeki döneme ve bu dönemin uzunluğuna bağlı olarak değişiklikler göstermektedir. Kuzey yarım kürede üreme mevsimi Ocak ayının geç dönemlerinde başlar ve gün ışığının azaldığı Ağustos-Eylül aylarında son bulur. Bu bölgelerde Kasım-Aralık aylarına kadar sürdüğü de bildirilmiştir. Bu dönemi bir dahaki üreme mevsimine kadar anöstrus evresi izler.Bununla birlikte, kedilere özgü bir şekilde üreme mevsimi kedinin ırkına, çevre faktörlerine veya hayvanın psikolojik durumuna göre değişkenlik göstermektedir. Bazı olgularda evde beslenen ve yapay ışığa maruz kalan kedilerde poliöstrik aktivitenin tüm yıl boyunca sürdüğü görülmektedir. Kısa tüylü kedilerde özellikle Siyam kedilerinde bu özellik uzun tüylü ırklara göre daha çok görülmektedir. Gebelikten sonraki ilk östrus yavruların sütten kesilmesini izleyen 8 gün sonra görülmekte ve bu da doğumdan sonraki 8. haftaya karşılık gelmektedir. Emzirmeyen dişilerde bu aralık 1 haftadan emzirenlerde 21 haftaya kadar değişiklik göstermektedir.
Kızgınlık Dönemi (Östrus)
Dişi kediler poliöstrik hayvanlardır ve ovulasyon mekanizması indüklenmeyle gerçekleşir. Bir başka deyişle, çiftleşme gerçekleşmemişse ne ovulasyon ne de corpus luteum formasyonu gerçekleşir. Siklusun süresi, eğer çiftleşme olmazsa, bunu ovulasyonun izlememesine, gebeliğin gerçekleşmemesine ve gebeliği ve doğumu izleyen laktasyonun olmamasına bağlı olarak değişir.
Pro-Östrus
Bu period 1-3 günde sonlanır ve genellikle artan sinirlilik, sık işeme ve sonunda erkek kediler gibi idrar püskürtme gibi olaylarla karakterizedir. Köpeklerde olduğu gibi belirgin vulvar ödem ve kanlı akıntı yoktur.
Östrus
Östrus süresi mevsime ve ovulasyonun şekillenip şekillenmediğine göre değişmektedir. İlkbahar aylarında östrus süresi artış gösterse de (5-14 gün/siklus), diğer mevsimlerde bu süre kısalır (1-6 gün/siklus). Ovulasyon gösteren kedilerde östrus periyodu ortalama 5.7 gün sürmekte ve östrus belirtileri çiftleşmeyi izleyen 24-48. saatlerde azalmaktadır, eğer ovulasyon gerçekleşmemişse 8 günlük süre normal kabul edilmektedir. Östrus sırasında dişinin davranışları değişmekte, vokalizasyon artmakta, lordosis pozisyonunu almakta ve kuyruk çiftleşmeye uygun bir şekilde bir tarafa yatmaktadır. Dorsal pelvik bölge hafifçe okşanacak olursa perineal bölgede spasmodik kontraksiyonlar görülmektedie. Anoreksi ve idrar püskürtme sıklıkla görülmektedir.
Ovulasyon (Yumurtlama)
Bazı kedilerde tek bir çiftleşme uyarısı ovulasyonun meydana gelmesine neden olabilir. Bunun yanında çoğu kedide ovulasyonun meydana gelebilmesi için tekrarlayan çiftleşme uyarıları gerekmektedir.
Metöstrus(Kızgınlık sonrası dönem)
Çiftleşmeyen kedilerde metöstrus\'un süresi ortalama 21 (14-28) gündür. Bunun yanında steril veya yalancı çiftleşme uyarıları sonucunda meydana gelen yalancı gebelik ortalama 35 gün sürer (30-73 gün).
Anöstrus
Seksüel açıdan sakin olarak karakterize olan bu evrede ovaryumlar küçüktür ve follikül çapları 0.5 mm boyundadır.
