Uzman SühaN
Administrator
Kask fıtığı nedenleri ve tedavisi
Tüm fıtıklarda mekanizma aynıdır: Bulundukları ortamda - örneğin karnın içindeki- yüksek basınç nedeni ile organların buldukları bir yırtıktan, başka bir boşluğa doğru deplase olması yani yer değiştirmesidir. Bunun için gerekli 2 şey: yırtık ve ortamdaki yüksek basınçtır.
Kasık fıtıkları yırtığın oluş mekanizmasına ve yırtığın anatomik yerine göre adlandırılır. Kasık fıtıkları içinde en sık görülen indirek tip kasık fıtıklarıdır. Burada fıtığın çıktığı yer anatomik olarak kasık kanalının kendisidir. Örneğin indirek tip kasık fıtıkları, doğumsal bir kanal olan "kasık kanalının" tam kapanmaması sonucu meydana gelir.
Bu kanal doğumdan önce testislerin karın içinden torbaya indiği doğal yoldur. Doğumdan sonra buranın kapanması beklenir. Bu kanalın kapanmaması veya kapandıktan sonra yeniden açılması "indirek kasık fıtığına" neden olur. O nedenle "indirek kasık fıtıkları" daha çok çocuklarda ve gençlerde görülür.
direk"Direk kasık fıtıklar"ı ise, adalenin yırtılması ile açılır. Sporcularda görülen kasık fıtıkları ve yaşlı hastalarda görülen kasık fıtıkları daha çok "direk kasık fıtıklardır". Adaledeki yırtılma ani bir zorlanmaya bağlı olabilir veya kronik küçük zorlanmalar sonucu oluşabilir.
Adaledeki yırtılmasının nedenleri arasında, aşırı fiziki zorlanma, ani kilo verilmesi, kronik öksürük, ıkınma ve yaşlanmaya bağlı adale zaafiyeti sayılabilir.
Femoral kasık fıtıkları ise, yine anatomik bir kanal olan femoral kanaldan çıkar ve kadınlarda görülür. Kasık ligamanın altından çıktığı için diğer kasık fıtıklarından daha aşağıdadır. Özellikle açık ameliyat sırasında gözden kaçabilir ve bu kadınlarda nüks etme sebebidir. Kadınlarda açık yöntemle yapılan kasık fıtığı ameliyatlarında fıtığın femoral fıtık olabileceğini akıldan çıkarmamak gerekir.
Femoral tip kasık fıtığı oluşumu için kanalın normalden daha geniş olması ve artan karın içi basınç nedeni ile iç organların buradan dışarıya doğru zorlanması gerekir. Hiç bir kasık fıtığı oluşumunda zorlanma tek başına fıtık için neden oluşturmaz: ancak anatomik bir yetersizlik ile beraber olduğunda kasık fıtığı meydana gelir.
Kasık fıtıkları anatomik olarak 3 alt gruba ayrılır: direk kasık fıtıkları, indirek kasık fıtıkları ve femoral fıtıklar. Bu üçü birbirine çok yakın 3 farklı noktadan çıkar ve muayene sırasında kolayca birbirine karıştırılabilir. Çok yakın yerlerden çıktıkları için, çoklukla ultrasonografi incelemesinde bile bir birinden ayırd edilemeyebilir.
Direk tip kasık fıtıkları ile indirek tip kasık fıtıkları kasık bağı hizasının üstünden çıkarlar. Femoral fıtıklar ise kasık bağının altından çıkarlar.
Eğer fıtık ameliyatı kapalı yöntemle yapılırsa, her üçünün de tedavisi aynıdır: Konulan yama 3 zayıf noktayı da örter.
Buna karşılık açık yapılan fıtık ameliyatlarında, yani klasik Lichtenstein yöntemi ile konan yamalar sadece direk ve indirek fıtıkların çıktığı yerleri kapatır. Eğer femoral fıtık varsa bunun dikişle veya başka bir yama ile örtülmesi gerekir.
Açık fıtık ameliyatı olan hastanın femoral alanı yama ile örtülmediği için ilerde femoral fıtık olma ihtimali ortadan kalkmamıştır. Buna karşılık kapalı fıtık ameliyatı her 3 fıtık deliğini de örttüğü için, kapalı fıtık ameliyatı sonrası femoral fıtık olma riski yoktur. Kapalı fıtık ameliyatının bu avantajı kadınlarda çok önemlidir, çünkü femoral fıtıkların çoğu kadınlarda görülür.
İndirek kasık fıtıkları, doğumsaldır, kasık kanalının sonradan ve kendiliğinden açılması sonucu ortaya çıkar. Daha çok çocuklarda ve gençlerde görülür.
Direk fıtık, adale yırtıklarından dışarı çıkarlar, sporcularla ileri yaştaki kişilerde ortaya çıkar.
Femoral fıtık, femoral delikten çıkar, en az görülen kasık fıtıklarıdır ve daha çok kadınlarda görülür. Femoral fıtıklar diğerlerinden 1-2 cm daha aşağıdan kasık bağının hemen altından çıkar.
Kapalı yöntem ile yapılan fıtık ameliyatında yama her üç deliği de örter. Böylece mevcut kasık fıtığının nerden çıktığına bakılmaksızın ilerde fıtık olabilecek potansiyel bölgeler de kapanmış olur.
Açık yöntemde (Lichtenstein yöntemi) direk ve indirek alan yama ile örtülür. Femoral alanı örtmek için ilave manevra ve cerrahi işlem yapmak gerekir. Kadınlarda femoral fıtıklar daha sık olduğu için kapalı yöntemle yani laparoskopik onarıldığında bir daha fıtık olma şansı ortadan kalkmış olur.
Fıtık, karın duvarında bilinen anlamda bir yırtıktır; tedavisi de bu yırtığın fiziki olarak onarılmasıdır. Geçmiş yıllarda bu onarım, yırtık yerin dikilmesi şeklinde yapılırdı. Yumuşak dokuların dikilmesi sırasında yırtığın çevresinde veya karşı tarafta oluşturulan gerginlik veya dikişlerin geçtiği yerlerde açılan küçük iğne delikleri, karın duvarının yeni zayıf noktaları haline gelirdi. Dikişle onarılan hastalardaki bu zayıf noktalar, zaman içindeki zorlanmalara bağlı olarak, aynı yerde nüks veya karşı tarafta yeni fıtıklar şeklinde karşımıza çıkardı. Yama ile gerdirmesiz onarım tüm bu sorunları ortadan kaldırmıştır.
Yamaların fıtık tedavisinde kullanımı çok yeni değildir. Dr Francis Usher tarafından ilk kez 1950 yıllarında kullanılmıştır. Geçmiş yıllarda yamalar, daha önce 4-5 kez nüks etmiş başka ameliyat şansı kalmamış hastalarda kullanılırdı. O dönem yamalar teknolojik açıdan yeterince güvenilir olmadığı için, son seçenek olarak düşünülürdü. Günümüzde yama teknolojisi çok gelişti. Son 10 yıldır fıtıklarda, öncelikli tedavi yama ile gerdirmesiz onarım oldu. Bunun nedeni, yeni teknoloji ile üretilen yamalarda komplikasyon sıklığının çok düşük olmasıdır.
Modern fıtık cerrahisinin amacı, rahat ve güvenilir şekilde hastanın fıtığını onarmak ve en kısa sürede hastayı normal yaşamına döndürmektir. Yama ile yapılan gerdirmesiz onarımın avantajları, ameliyat sonrası dönemin ağrısız olması, nüks ve diğer komplikasyonların görülme riskinin çok düşük olmasıdır. Bu avantajlar sayesinde hastanın ve toplumun işgücü kaybı en aza iner. Dünyada en çok yapılan ameliyatların fıtık ameliyatları olduğunu düşünürsek, işgücü kaybının önemi kolayca anlaşılır.
“Tension free” yani “gerdirmesiz” ameliyatlarda fıtığın çıktığı yer biyo-sentetik yama ile onarılır. Gerdirmesiz yama onarımı, yüksek teknoloji ürünü yamaların üretilmesi ile hızla gelişmiştir. Bu yamalara hastanın ihtiyacına göre ameliyathanede şekil verilebilir veya farklı boyut ve şekillerde hazır olarak alınıp kullanılabilir. Gerdirmesiz onarım yönteminde yamalar fıtığın çıktığı yere açık yöntem veya kapalı yöntemle yerleştirilebilir.
Yamalar yerleştirildiği katmana göre onlay, sublay ve inlay olarak adlandırılır. Onlay adalenin üstüne, sublay, adale arkasına ve inlay yamanın direk karın içine yerletirilmesidir. Yama özelliklerine ve hastanın ihtiyacına göre değişik katmanlara konabilir. Doğru yama seçimi başarılı bir fıtık ameliyatı için yeterli olmaz, yamanın doğru aralığa da yerleştirilmesi gerekir. Pascal yasasına göre yamanın sağlam katmanların arkasına konması yani sublay ve inlay yerleşim, iç basınç değişikliklerine daha dayanıklı olmasını sağlar. Yamayı mümkün olduğunca adalelerin arkasına koymak gerekir. Kapalı ameliyatların önemli bir avantajı da yama en iç katlara konur. Yamalar söz konusu katmanlar arasına hiç tespit edilmeden bırakılabilir, dikilebilir, vidalanabilir veya özel kimyasallarla yapıştırılabilir.
Hangi yamanın kullanılacağı, hangi katmanlar arasına konacağı ve de yamanın ne şekilde tutturulacağı fıtık cerrahisinin 3 önemli sorusudur. Her hasta için uygun yama, cerrahi yöntem ve anestezi seçimi tedavinin başarısında son derece önemlidir.
Kasık fıtıkları yırtığın oluş mekanizmasına ve yırtığın anatomik yerine göre adlandırılır. Kasık fıtıkları içinde en sık görülen indirek tip kasık fıtıklarıdır. Burada fıtığın çıktığı yer anatomik olarak kasık kanalının kendisidir. Örneğin indirek tip kasık fıtıkları, doğumsal bir kanal olan "kasık kanalının" tam kapanmaması sonucu meydana gelir.
Bu kanal doğumdan önce testislerin karın içinden torbaya indiği doğal yoldur. Doğumdan sonra buranın kapanması beklenir. Bu kanalın kapanmaması veya kapandıktan sonra yeniden açılması "indirek kasık fıtığına" neden olur. O nedenle "indirek kasık fıtıkları" daha çok çocuklarda ve gençlerde görülür.
direk"Direk kasık fıtıklar"ı ise, adalenin yırtılması ile açılır. Sporcularda görülen kasık fıtıkları ve yaşlı hastalarda görülen kasık fıtıkları daha çok "direk kasık fıtıklardır". Adaledeki yırtılma ani bir zorlanmaya bağlı olabilir veya kronik küçük zorlanmalar sonucu oluşabilir.
Adaledeki yırtılmasının nedenleri arasında, aşırı fiziki zorlanma, ani kilo verilmesi, kronik öksürük, ıkınma ve yaşlanmaya bağlı adale zaafiyeti sayılabilir.
Femoral kasık fıtıkları ise, yine anatomik bir kanal olan femoral kanaldan çıkar ve kadınlarda görülür. Kasık ligamanın altından çıktığı için diğer kasık fıtıklarından daha aşağıdadır. Özellikle açık ameliyat sırasında gözden kaçabilir ve bu kadınlarda nüks etme sebebidir. Kadınlarda açık yöntemle yapılan kasık fıtığı ameliyatlarında fıtığın femoral fıtık olabileceğini akıldan çıkarmamak gerekir.
Femoral tip kasık fıtığı oluşumu için kanalın normalden daha geniş olması ve artan karın içi basınç nedeni ile iç organların buradan dışarıya doğru zorlanması gerekir. Hiç bir kasık fıtığı oluşumunda zorlanma tek başına fıtık için neden oluşturmaz: ancak anatomik bir yetersizlik ile beraber olduğunda kasık fıtığı meydana gelir.
Kasık fıtıkları anatomik olarak 3 alt gruba ayrılır: direk kasık fıtıkları, indirek kasık fıtıkları ve femoral fıtıklar. Bu üçü birbirine çok yakın 3 farklı noktadan çıkar ve muayene sırasında kolayca birbirine karıştırılabilir. Çok yakın yerlerden çıktıkları için, çoklukla ultrasonografi incelemesinde bile bir birinden ayırd edilemeyebilir.
Direk tip kasık fıtıkları ile indirek tip kasık fıtıkları kasık bağı hizasının üstünden çıkarlar. Femoral fıtıklar ise kasık bağının altından çıkarlar.
Eğer fıtık ameliyatı kapalı yöntemle yapılırsa, her üçünün de tedavisi aynıdır: Konulan yama 3 zayıf noktayı da örter.
Buna karşılık açık yapılan fıtık ameliyatlarında, yani klasik Lichtenstein yöntemi ile konan yamalar sadece direk ve indirek fıtıkların çıktığı yerleri kapatır. Eğer femoral fıtık varsa bunun dikişle veya başka bir yama ile örtülmesi gerekir.
Açık fıtık ameliyatı olan hastanın femoral alanı yama ile örtülmediği için ilerde femoral fıtık olma ihtimali ortadan kalkmamıştır. Buna karşılık kapalı fıtık ameliyatı her 3 fıtık deliğini de örttüğü için, kapalı fıtık ameliyatı sonrası femoral fıtık olma riski yoktur. Kapalı fıtık ameliyatının bu avantajı kadınlarda çok önemlidir, çünkü femoral fıtıkların çoğu kadınlarda görülür.
İndirek kasık fıtıkları, doğumsaldır, kasık kanalının sonradan ve kendiliğinden açılması sonucu ortaya çıkar. Daha çok çocuklarda ve gençlerde görülür.
Direk fıtık, adale yırtıklarından dışarı çıkarlar, sporcularla ileri yaştaki kişilerde ortaya çıkar.
Femoral fıtık, femoral delikten çıkar, en az görülen kasık fıtıklarıdır ve daha çok kadınlarda görülür. Femoral fıtıklar diğerlerinden 1-2 cm daha aşağıdan kasık bağının hemen altından çıkar.
Kapalı yöntem ile yapılan fıtık ameliyatında yama her üç deliği de örter. Böylece mevcut kasık fıtığının nerden çıktığına bakılmaksızın ilerde fıtık olabilecek potansiyel bölgeler de kapanmış olur.
Açık yöntemde (Lichtenstein yöntemi) direk ve indirek alan yama ile örtülür. Femoral alanı örtmek için ilave manevra ve cerrahi işlem yapmak gerekir. Kadınlarda femoral fıtıklar daha sık olduğu için kapalı yöntemle yani laparoskopik onarıldığında bir daha fıtık olma şansı ortadan kalkmış olur.
Fıtık, karın duvarında bilinen anlamda bir yırtıktır; tedavisi de bu yırtığın fiziki olarak onarılmasıdır. Geçmiş yıllarda bu onarım, yırtık yerin dikilmesi şeklinde yapılırdı. Yumuşak dokuların dikilmesi sırasında yırtığın çevresinde veya karşı tarafta oluşturulan gerginlik veya dikişlerin geçtiği yerlerde açılan küçük iğne delikleri, karın duvarının yeni zayıf noktaları haline gelirdi. Dikişle onarılan hastalardaki bu zayıf noktalar, zaman içindeki zorlanmalara bağlı olarak, aynı yerde nüks veya karşı tarafta yeni fıtıklar şeklinde karşımıza çıkardı. Yama ile gerdirmesiz onarım tüm bu sorunları ortadan kaldırmıştır.
Yamaların fıtık tedavisinde kullanımı çok yeni değildir. Dr Francis Usher tarafından ilk kez 1950 yıllarında kullanılmıştır. Geçmiş yıllarda yamalar, daha önce 4-5 kez nüks etmiş başka ameliyat şansı kalmamış hastalarda kullanılırdı. O dönem yamalar teknolojik açıdan yeterince güvenilir olmadığı için, son seçenek olarak düşünülürdü. Günümüzde yama teknolojisi çok gelişti. Son 10 yıldır fıtıklarda, öncelikli tedavi yama ile gerdirmesiz onarım oldu. Bunun nedeni, yeni teknoloji ile üretilen yamalarda komplikasyon sıklığının çok düşük olmasıdır.
Modern fıtık cerrahisinin amacı, rahat ve güvenilir şekilde hastanın fıtığını onarmak ve en kısa sürede hastayı normal yaşamına döndürmektir. Yama ile yapılan gerdirmesiz onarımın avantajları, ameliyat sonrası dönemin ağrısız olması, nüks ve diğer komplikasyonların görülme riskinin çok düşük olmasıdır. Bu avantajlar sayesinde hastanın ve toplumun işgücü kaybı en aza iner. Dünyada en çok yapılan ameliyatların fıtık ameliyatları olduğunu düşünürsek, işgücü kaybının önemi kolayca anlaşılır.
“Tension free” yani “gerdirmesiz” ameliyatlarda fıtığın çıktığı yer biyo-sentetik yama ile onarılır. Gerdirmesiz yama onarımı, yüksek teknoloji ürünü yamaların üretilmesi ile hızla gelişmiştir. Bu yamalara hastanın ihtiyacına göre ameliyathanede şekil verilebilir veya farklı boyut ve şekillerde hazır olarak alınıp kullanılabilir. Gerdirmesiz onarım yönteminde yamalar fıtığın çıktığı yere açık yöntem veya kapalı yöntemle yerleştirilebilir.
Yamalar yerleştirildiği katmana göre onlay, sublay ve inlay olarak adlandırılır. Onlay adalenin üstüne, sublay, adale arkasına ve inlay yamanın direk karın içine yerletirilmesidir. Yama özelliklerine ve hastanın ihtiyacına göre değişik katmanlara konabilir. Doğru yama seçimi başarılı bir fıtık ameliyatı için yeterli olmaz, yamanın doğru aralığa da yerleştirilmesi gerekir. Pascal yasasına göre yamanın sağlam katmanların arkasına konması yani sublay ve inlay yerleşim, iç basınç değişikliklerine daha dayanıklı olmasını sağlar. Yamayı mümkün olduğunca adalelerin arkasına koymak gerekir. Kapalı ameliyatların önemli bir avantajı da yama en iç katlara konur. Yamalar söz konusu katmanlar arasına hiç tespit edilmeden bırakılabilir, dikilebilir, vidalanabilir veya özel kimyasallarla yapıştırılabilir.
Hangi yamanın kullanılacağı, hangi katmanlar arasına konacağı ve de yamanın ne şekilde tutturulacağı fıtık cerrahisinin 3 önemli sorusudur. Her hasta için uygun yama, cerrahi yöntem ve anestezi seçimi tedavinin başarısında son derece önemlidir.
