Uzman SühaN
Administrator
Kansızlık neden olur?
Kırmızı kan hücreleri önemlidir çünkü kemik iliklerinde üretilirler ve içerdikleri hemoglobin proteini sayesinde bütün vücuda oksijen taşırlar. Kansızlık şikayetiniz varsa kendinizi yorgun hissetmeniz sürpriz olmayacaktır. Nedeni bilinmeyen bir şekilde yorgunluk hissi dışında çarpıntı, baş ağrısı, bulantı, soluk ten rengi, dikkati toplayamama, el ve ayakların soğuk olması kansızlığın diğer belirtileri arasındadır.
Kansızlığın farklı türleri vardır ve türüne bağlı olarak geçici ya da uzun dönemli bir şikayet olarak ortaya çıkabilir. Her koşulda vücudunuzda kansızlıktan şüphelendiğiniz takdirde hemen bir doktora başvurmanız gerekir. Kansızlık kimi zaman da ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir. Bazı kansızlık türleri için ilaç tedavisi veya operasyon gerekirken, diğer türlerde sağlıklı bir beslenme programı kansızlığı ortadan kaldırmak için yeterli olur.
Kansızlığın Başlıca Nedenleri
Kırmızı kan hücrelerinin kanda eksik olmasının farklı nedenleri vardır. Vücudun yeterince alyuvar üretmemesi; kanama nedeniyle yenilerinin oluşmasından çok daha hızlı bir şekilde alyuvar kaybedilmesi ya da vücudun kırmızı kan hücrelerini yok etmesi başlıca üç neden olarak sıralanabilir. Kırmızı kan hücresi üretmek için vücudumuzun demir, B-12 vitamini, folik asit ve gıdalar yoluyla aldığımız diğer besin maddelerine ihtiyacı vardır.1 – Demir Eksikliği
Demir eksikliği kansızlığın en yaygın nedenidir. Vücutta yeterince demir olmadığında kırmızı kan hücreleri için de yeterince hemoglobin üretilemez ve bu durum demir eksikliği anemisi olarak adlandırılır. Bu durumda kansızlığa neden olan demir eksikliğinin nelerden dolayı kaynaklanabileceğine bakarak, demir eksikliğinin ve böylece kansızlığın neden meydana geldiğini anlamaya çalışabiliriz.
Regl Dönemi
Üreme çağındaki adet gören kadınlarda, adet kanamaları demir eksikliği anemisinin en yaygın nedenidir. Genellikle adet dönemini ağır şekilde geçiren ve kanamaların yoğun olduğu kadınlarda demir eksikliği ortaya çıkar.
Hamilelik
Hamilelik sırasında demir eksikliğinin ortaya çıkması yaygın bir durumdur. Bebeğin yeterli oksijeni ve gerekli besinleri alabilmesi için vücudun ekstra demiri ihtiyacı olur. Pek çok hamile kadın gebeliğin 20. haftasından itibaren demir takviyesi alır. Hamilelikte herhangi bir takviye ya da ilacı, bitkisel ya da reçetesiz dahi olsa doktorunuza danışmadan almamanız önerilir.
Mide-Bağırsak Sisteminde Kan Kaybı
Mide ve bağırsaklar, sindirimin başlıca organlarıdır ve yiyeceklerdeki yararlı besin maddelerini vücuda çeken bu sistemdeki kan kaybının, demir eksikliğinde büyük rolü olabilir. Mide ve bağırsaklardaki kanamaya, NSAID grubundaki romatizma ilaçları, aspirin ya da Ibuprofen gibi iltihap önleyici veya ağrı kesici bazı ilaçların uzun dönem kullanımı neden olabilir. Kanamalar sadece demir eksikliğine yol açmaz, organlarda başka bozukluklara da yol açabilir. Bu gruptaki ilaçlar reçeteli ya da reçetesiz satılabilen ilaçlardır. NSAID ilaçları bilinçli şekilde ve doktora danışarak kullanmak en güvenli yol olacaktır.
Yiyecekleri sindirmek için salgılanan mide asidi, mide çeperinde açık yaralar açarsa bu durum peptik ülser olarak adlandırılır. Mide ülserleri mide çeperinde kanamaya yol açabilir ve bu kan kaybı sonucu demir eksikliği anemisi görülebilir. Ancak kanama hafifse hiçbir belirti ortaya çıkmayabilir de.
Daha nadiren mide-bağırsak sistemindeki kanamalar mide ya da bağırsak kanseri nedeniyle gerçekleşir. Bu nedenle kansızlığın nedenleri araştırılırken, doktorunuz kanser belirtileri olup olmadığını kontrol etmek isteyebilir.
Beslenme
Hamile olmadığınız sürece, sadece beslenmenize bağlı olarak, yani yeterince demir içeren besin almadınız diye demir eksikliği anemisi görülmesi oldukça düşük bir ihtimaldir. Bazı araştırmalar vejetaryenlerin et yemedikleri için demir eksikliği riski altında olduklarını göstermiştir. Bununla birlikte vejetaryenler et yerine fasulye, kurutulmuş meyve ve koyu yeşil yapraklı sebzeler gibi besinler aracılığıyla vücuda gereken oranda demir alabilirler.
Gebelik döneminde demir bakımından zengin yiyecekleri ağırlık vermek demir eksikliğini önleyecektir. Doktorunuzdan bu konuda ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.
Demir Eksikliğinin Diğer Nedenleri
Chron hastalığı ya da ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalığı, kan bağışı, kan kaybına neden olan kazalar ve burun kanamaları, kansızlığa yol açan demir eksikliğinin diğer nedenleri arasında sayılır.
2 – Vitamin Eksikliği
Demire ek olarak vücudun sağlıklı kırmızı kan hücreleri üretebilmesi için B-12 vitaminine ve folik aside ihtiyacı vardır. Beslenmenizde diğerleriyle birlikte bu önemli besin maddeleri yeterince yer almıyorsa kırmızı kan hücresi üretiminde azalma olabilir. Bazı kişilerde ise, yeterince B-12 vitamini aldıkları halde vücudun vitamini işleyemediği görülür ve bu durumda yine vitamin eksikliği anemisi görülebilir.
3 – Kronik Hastalıklar
Kronik böbrek hastalarının birçoğunda demir eksikliği anemisi görülür. Bu durumun yaygın olması nedeniyle bu hastalara demir takviyesi damardan ya da günlük tablet şeklinde verilir.
Kanser hastalıkları, kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar, AIDS hastalığı, eklem iltihabı, hipotiroidi ve lupus vücutta kırmızı kan hücre üretimini yavaşlatan kronik hastalıklar arasındadır.
4 – Kemik İliği ve Hücre Sorunları
Doğuştan ya da sonradan meydana gelen bir durum olarak vücut kemik iliğindeki sorunlar nedeniyle yeterince kırmızı hücre üretemiyor ya da üretilen hücreler sağlıklı şekilde gelişemiyor olabilir.
Bir başka anemi türünde vücut kırmızı kan hücrelerini çok hızlı bir şekilde yok ederken, yenilerinin üretilmesi bu kaybı karşılamaya yetmiyor olabilir.
Orak hücre anemisi olarak adlandırılan kansızlık türünde, kırmızı kan hücrelerinde şekil bozukluğu vardır ve bu yüzden vücudu besleyecek oksijeni gerektiği gibi taşıyamazlar. Bu tip anemiler nadir görülen kansızlık türleridir. Bazı kişilerde kalıtsal olarak, çocukluktan itibaren görülürken, diğerlerinde ilerleyen yaşlarda ortaya çıkabilir.
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Kendinizi sürekli yorgun hissediyor ama buna bir türlü anlam veremiyorsanız kansızlık sorununuz olup olmadığını anlamak için bir doktora başvurabilirsiniz. Yorgunluk şikayetinin başka pek çok nedeni olabileceği için kendi kendinize hemen sonuca varmayın.
Kansızlıktan şüphelenmediği halde bazı kişiler, kan vermek için başvurduğu sırada hemoglobin oranının düşük olduğu gerekçesiyle kan vermek için uygun olmadıkları yanıtıyla karşılaşabilir. Bu, demir eksikliğinden kaynaklanan geçici bir durum da olabilir ama yine de eğer düşük hemoglobin nedeniyle kan veremezseniz, doktorunuzdan bir randevu almanız en iyisidir.
Kansızlığın farklı türleri vardır ve türüne bağlı olarak geçici ya da uzun dönemli bir şikayet olarak ortaya çıkabilir. Her koşulda vücudunuzda kansızlıktan şüphelendiğiniz takdirde hemen bir doktora başvurmanız gerekir. Kansızlık kimi zaman da ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir. Bazı kansızlık türleri için ilaç tedavisi veya operasyon gerekirken, diğer türlerde sağlıklı bir beslenme programı kansızlığı ortadan kaldırmak için yeterli olur.
Kansızlığın Başlıca Nedenleri
Kırmızı kan hücrelerinin kanda eksik olmasının farklı nedenleri vardır. Vücudun yeterince alyuvar üretmemesi; kanama nedeniyle yenilerinin oluşmasından çok daha hızlı bir şekilde alyuvar kaybedilmesi ya da vücudun kırmızı kan hücrelerini yok etmesi başlıca üç neden olarak sıralanabilir. Kırmızı kan hücresi üretmek için vücudumuzun demir, B-12 vitamini, folik asit ve gıdalar yoluyla aldığımız diğer besin maddelerine ihtiyacı vardır.1 – Demir Eksikliği
Demir eksikliği kansızlığın en yaygın nedenidir. Vücutta yeterince demir olmadığında kırmızı kan hücreleri için de yeterince hemoglobin üretilemez ve bu durum demir eksikliği anemisi olarak adlandırılır. Bu durumda kansızlığa neden olan demir eksikliğinin nelerden dolayı kaynaklanabileceğine bakarak, demir eksikliğinin ve böylece kansızlığın neden meydana geldiğini anlamaya çalışabiliriz.
Regl Dönemi
Üreme çağındaki adet gören kadınlarda, adet kanamaları demir eksikliği anemisinin en yaygın nedenidir. Genellikle adet dönemini ağır şekilde geçiren ve kanamaların yoğun olduğu kadınlarda demir eksikliği ortaya çıkar.
Hamilelik
Hamilelik sırasında demir eksikliğinin ortaya çıkması yaygın bir durumdur. Bebeğin yeterli oksijeni ve gerekli besinleri alabilmesi için vücudun ekstra demiri ihtiyacı olur. Pek çok hamile kadın gebeliğin 20. haftasından itibaren demir takviyesi alır. Hamilelikte herhangi bir takviye ya da ilacı, bitkisel ya da reçetesiz dahi olsa doktorunuza danışmadan almamanız önerilir.
Mide-Bağırsak Sisteminde Kan Kaybı
Mide ve bağırsaklar, sindirimin başlıca organlarıdır ve yiyeceklerdeki yararlı besin maddelerini vücuda çeken bu sistemdeki kan kaybının, demir eksikliğinde büyük rolü olabilir. Mide ve bağırsaklardaki kanamaya, NSAID grubundaki romatizma ilaçları, aspirin ya da Ibuprofen gibi iltihap önleyici veya ağrı kesici bazı ilaçların uzun dönem kullanımı neden olabilir. Kanamalar sadece demir eksikliğine yol açmaz, organlarda başka bozukluklara da yol açabilir. Bu gruptaki ilaçlar reçeteli ya da reçetesiz satılabilen ilaçlardır. NSAID ilaçları bilinçli şekilde ve doktora danışarak kullanmak en güvenli yol olacaktır.
Yiyecekleri sindirmek için salgılanan mide asidi, mide çeperinde açık yaralar açarsa bu durum peptik ülser olarak adlandırılır. Mide ülserleri mide çeperinde kanamaya yol açabilir ve bu kan kaybı sonucu demir eksikliği anemisi görülebilir. Ancak kanama hafifse hiçbir belirti ortaya çıkmayabilir de.
Daha nadiren mide-bağırsak sistemindeki kanamalar mide ya da bağırsak kanseri nedeniyle gerçekleşir. Bu nedenle kansızlığın nedenleri araştırılırken, doktorunuz kanser belirtileri olup olmadığını kontrol etmek isteyebilir.
Beslenme
Hamile olmadığınız sürece, sadece beslenmenize bağlı olarak, yani yeterince demir içeren besin almadınız diye demir eksikliği anemisi görülmesi oldukça düşük bir ihtimaldir. Bazı araştırmalar vejetaryenlerin et yemedikleri için demir eksikliği riski altında olduklarını göstermiştir. Bununla birlikte vejetaryenler et yerine fasulye, kurutulmuş meyve ve koyu yeşil yapraklı sebzeler gibi besinler aracılığıyla vücuda gereken oranda demir alabilirler.
Gebelik döneminde demir bakımından zengin yiyecekleri ağırlık vermek demir eksikliğini önleyecektir. Doktorunuzdan bu konuda ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.
Demir Eksikliğinin Diğer Nedenleri
Chron hastalığı ya da ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalığı, kan bağışı, kan kaybına neden olan kazalar ve burun kanamaları, kansızlığa yol açan demir eksikliğinin diğer nedenleri arasında sayılır.
2 – Vitamin Eksikliği
Demire ek olarak vücudun sağlıklı kırmızı kan hücreleri üretebilmesi için B-12 vitaminine ve folik aside ihtiyacı vardır. Beslenmenizde diğerleriyle birlikte bu önemli besin maddeleri yeterince yer almıyorsa kırmızı kan hücresi üretiminde azalma olabilir. Bazı kişilerde ise, yeterince B-12 vitamini aldıkları halde vücudun vitamini işleyemediği görülür ve bu durumda yine vitamin eksikliği anemisi görülebilir.
3 – Kronik Hastalıklar
Kronik böbrek hastalarının birçoğunda demir eksikliği anemisi görülür. Bu durumun yaygın olması nedeniyle bu hastalara demir takviyesi damardan ya da günlük tablet şeklinde verilir.
Kanser hastalıkları, kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar, AIDS hastalığı, eklem iltihabı, hipotiroidi ve lupus vücutta kırmızı kan hücre üretimini yavaşlatan kronik hastalıklar arasındadır.
4 – Kemik İliği ve Hücre Sorunları
Doğuştan ya da sonradan meydana gelen bir durum olarak vücut kemik iliğindeki sorunlar nedeniyle yeterince kırmızı hücre üretemiyor ya da üretilen hücreler sağlıklı şekilde gelişemiyor olabilir.
Bir başka anemi türünde vücut kırmızı kan hücrelerini çok hızlı bir şekilde yok ederken, yenilerinin üretilmesi bu kaybı karşılamaya yetmiyor olabilir.
Orak hücre anemisi olarak adlandırılan kansızlık türünde, kırmızı kan hücrelerinde şekil bozukluğu vardır ve bu yüzden vücudu besleyecek oksijeni gerektiği gibi taşıyamazlar. Bu tip anemiler nadir görülen kansızlık türleridir. Bazı kişilerde kalıtsal olarak, çocukluktan itibaren görülürken, diğerlerinde ilerleyen yaşlarda ortaya çıkabilir.
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Kendinizi sürekli yorgun hissediyor ama buna bir türlü anlam veremiyorsanız kansızlık sorununuz olup olmadığını anlamak için bir doktora başvurabilirsiniz. Yorgunluk şikayetinin başka pek çok nedeni olabileceği için kendi kendinize hemen sonuca varmayın.
Kansızlıktan şüphelenmediği halde bazı kişiler, kan vermek için başvurduğu sırada hemoglobin oranının düşük olduğu gerekçesiyle kan vermek için uygun olmadıkları yanıtıyla karşılaşabilir. Bu, demir eksikliğinden kaynaklanan geçici bir durum da olabilir ama yine de eğer düşük hemoglobin nedeniyle kan veremezseniz, doktorunuzdan bir randevu almanız en iyisidir.
