kasılarak bayılma esneme krizi spor yaparken esnemek idrar yaparken bayılma
Ne Bilmeli ?
Kalbinizin görevi ; organlarınıza , oksijen ve besin maddeleri
götüren kanınızı , vücudunuza pompalamaktır. Kalbinizin elektriksel sistemi
sayesinde bu pompalama hareketleri , yani ; kalbinizin kasılmaları, belirli bir
düzen yani bir ritmle gerçekleştirilir. Kalbin elektriksel sisteminde
oluşabilecek bir bozukluk ; Aritmi veya Kalp Ritm Bozukluğu olarak adlandırılır.
Aritmi çok sık rastlanabilen bir problemdir. Dünyada milyonlarca kişinin kalbi ,
aritmi problemi yaşamaktadır. Aritmi durumunda; kalp hızınız farklılıklar
gösterir ; çok yavaş çalışabileceği gibi çok hızlı da çalışabilir. Kalbin ritm
bozukluğu hiç bir belirtiye neden olmayabileceği gibi ; sizde çarpıntı hissi,
başdönmesi veya bayılma gibi belirtilere de yol açabilir. Pek çok aritmi
önemsizdir. Ancak bazıları ani ölüme neden olabilecek kadar ciddi olabilir.
Gelişen tıp teknolojisi ve yeni tedavilerle çok ölümcül olabilen aritmi
durumları bile tedavi edilebilmektedir. Normal büyüklükteki bir kalp , bir
yumruğunuz kadardır ve dakikada yaklaşık 5 litre kanı vücudunuza
pompalamaktadır. Yani ; her gün kalbiniz tarafından yaklaşık 300 litre kan,
vücuda pompalanmaktadır. Kalbiniz ikisi üstte ve ikisi altta olmak üzere dört
odacıktan oluşmuştur. Üstteki odacıklara kulakçık = atrium adı verilir.
Atriumlar , akciğerler ve vücudunuzdan gelen kanı toplarlar ve alttaki
odacıklara gönderirler. Alt odacıklar karıncık = ventrikül adı
alırlar. Kalbinizin gerçek pompaları ventriküllerinizdir. Kalbinizin çalışması;
sağ taraftaki atrium bölgesinde yerleşmiş, kalbin doğal uyarı kaynağı olan
SinoAtrial Nod’dan ( = SA düğümü ) çıkan elektriksel sinyallerin kalpte
ilerlemesi ile sağlanır.
“Doğal Uyarı Kaynağı” Nedir ?
Kalbin doğal uyarı kaynağı =DOĞAL PACEMAKER ; Sinüs düğümü veya
Sinoatriyal nod=Sinoatriyal düğüm olarak adlandırılır. Burası; sağ atrium yani
sağ kulakçıkta veya kalp boşluğunda özelleşmiş hücrelerin oluşturduğu küçük bir
bölgedir. Kalbin atmasına neden olan elektriksel uyarıları oluşturur.
Elektriksel uyarı veya sinyallerin hareketiyle beraber, kalbin boşlukları
kasılır. Kalbin atması için bu elektriksel uyarının sinus düğümünden çıktıktan
sonra kendisine ait olan özel bir yol ağı ile karıncıklara = ventriküllere
ulaşması gerekmektedir. Kalbin doğal uyarı kaynağı zarar görebilir ; bu durum,
kalp atımlarının çok hızlı veya çok yavaş veya düzensiz olmasına neden olur.
Aynı şekilde kalpte uyarının gitmesi gereken kendisine özel yollarda uyarı için
engeller = blok olabilir.
“Yapay Uyarı Kaynağı” Nedir ?
Yapay uyarı kaynağı =PACEMAKER ( peysmeykır ); kalbin düzenli
atımlarını sağlayacak olan batarya ile çalışan küçük bir alettir. Bazen kalıcı
veya iç uyarı kaynağı ve bazen de geçici veya dış uyarı kaynağı kullanılabilir.
Zarar görmüş doğal uyarı kaynağı veya bloklanmış uyarı yolunun yerine görev
yapabilir. Yapay uyarı kaynağı , kalbin kanı pompalamasını sağlayacak olan
elektriksel uyarıları göndermek için bataryasını kullanır. Kalbin duvarına bir
elektrod yerleştirilir ve küçük elektriksel uyarılar kalbe tel ile ulaşır. Çoğu
uyarı kaynağı kalbin atımları için çok duyarlıdır ve kalbin atımları
düzeldiğinde kendisini kapatabilir. Aynı şekilde kalp atımları çok
yavaşladığında tekrar çalışabilir. Bunlara Demand Pace maker adı verilir.
Ritm
SinoAtrial Nod’dan çıkan uyarı önce atriumlarda sonra da ventriküllerde yayılır
ve bu iletimin tamamlanması ile ventriküller kasılarak kanı pompalar.
Elektriksel uyarı , atriumlardan ventriküllere kalbinizin merkezinde yer alan ve
AtriyoVentriküler Nod = A-V düğüm adı verilen bir elektriksel bağlantı noktası
sayesinde geçer. Elektriksel sinyal; atriumlardan, AV düğüme ulaştığında; burada
, yavaşlar. Bu düğümde elektriksel iletinin yavaşlaması; atriumlardaki kanın,
ventriküllere dolabilmesi için kalbinize kısa bir zaman kazandırır. Elektriksel
sinyal ventriküllere geçtiği zaman , kalbiniz vücudunuza kan pompalar. Bir
sonraki kalp atımınız için yeni bir elektriksel sinyal, SA düğümde
beklemektedir. Dakikada 60 ile 80 kez arasında elektriksel sinyallerin bu
şekilde düzenli çalışması ; kalp atımlarınızın da ritmik , düzenli olmasını
sağlar. Doktorunuz , kalbinizin bu elektriksel yapısını kontrol etmek isterse;
ilk olarak size Elektrokardiyogram ( EKG) çektirecektir.
Aritmi
Kalp atışlarındaki düzenin bozukluğunu ifade eden aritmiler; iki
grupta incelenebilir. Bunlardan birisi ; kalbin çok yavaş atımlar yapması olan
bradikardi ve diğeri de kalbin çok hızlı atımlar yaptığı taşikardi durumlarıdır.
ARİTMİ TANISI NASIL YAPILIR ?
Doktorunuz , öncelikle sizden sağlığınızla ilgili bilgileri alır ,
muayene eder ve EKG çektirerek bunu değerlendirir. Bütün bunların sonucunda
aritminiz olup olmadığını veya ileride herhangi bir aritmi riskiniz olup
olmadığını size söyleyebilecektir . Eğer aritmiye ait belirtileriniz varsa ve
doktorunuz aritmi tespit edememişse; ikinci bir tanı aracı olan bir test
yaptırabilir. Holter Monitörü adı verilen bu testte; taşınabilir=portabl veya
küçük bir girişimle vücudunuza yerleştirilebilir = implantabl bir monitor , kalp
atımlarınızı 24 saat boyunca kaydeder ve eğer herhangi bir durumda aritminiz
olursa veya semptom olduğu sırada aritminiz oluşmuşsa bu , kaydedilir. Eğer çok
nadir aritmi söz konusu ise test süresi uzatılabilir veya tekrarlanabilir. Eğer
hareket sırasında veya spor yaparken veya benzeri bir aktiviteniz sırasında
aritminiz oluyorsa; doktorunuz, Treadmill Test denilen ve sizin egzersiziniz
sırasında kalbinizin elektriksel yapısını , kan basıncınızı test edecek olan bir
başka tanı testini kullanabilir. Doktorunuz , Tilt Testi de yapabilir. Bu testte
; sizin vücut pozisyonlarınızın değiştirilmesi ile bayılma nöbetinizin oluşup
oluşmayacağı kontrol edilir. Eğer bayılmalarınız anormal sinir sistemi
reflekslerine bağlı olarak kalp hızınızın yavaşlaması ve kan basıncınızın
düşmesiyle oluyorsa bu test ile kolaylıkla belirlenebilecektir. Eğer daha ileri
bir tanı yöntemi gerekiyorsa bir kardiyolog tarafından katater ile arter veya
veninizden girilerek kalbinizin elektriksel yapısı incelenebilir. Kalp
Kateterizasyonu denilen bu testten sonra gerekliyse; size ilaç tedavisi
verilebilir.
Senkop veya Bayılma
Genellikle beyne kan ve oksijen gidememesi nedeniyle ani gelişen şuur
bozukluğu ile birlikte vücudun yerçekimine karşı direnç durumunu kaybetmesi hali
senkop ayılma olarak adlandırılır. Senkop hiç bir belirti olmaksızın ani gelişir
ve bu nedenle yaralanma ve kazalara neden olabilir. Senkop geçiren hastalarda
yaralanma oranı %20-%35 arasındadır. Senkop , pek çok hastada ayrı bir hastalık
gibidir. Bazı hastalarda herhangi bir neden bulunamayabilir. Bazı senkop
hastaları tedavi edilemeyebilir. Bu kişiler; çalışamazlar, araba kullanmak ve
bunun gibi pek çok dikkat gerektiren ve kazalara neden olabilecek aktivitelerden
yoksun kalabilirler. Bu durum kişileri bir takım ruhsal hastalıklara
götürebilir. Kalp hastalıklarına veya aritmilere bağlı gelişen senkop çok
ciddidir ve hayati tehlikeler içerir. Senkop dünyada yaklaşık 10 milyon insan
için sağlık problemidir. Senkop nedeniyle pek çok kazalar ve ciddi yaralanmalar
olabilir. Senkop için tanı koymak çok zor olabilir .Kalp hastalıklarından
kaynaklanan senkoplar diğer nedenlerden kaynaklanan senkop tiplerine göre daha
tehlikelidir.
Kalp hastalıkları nedeniyle gelişen senkop = kardiyojenik senkop ; bütün senkop
hastalarının ¼ ünü kapsar. Kardiyojenik senkopda neden; başlıca kalp ritminin
bozukluğudur. Bu, yavaşlamış kalp atımı (bradikardi) şeklinde olabileceği gibi
kalp atımının hızlanması (taşikardi) şeklinde de olabilir.
Nörokardiyojenik senkop = Vasovagal senkop , bayılma öyküsü olan hastalar
arasında %25-40 orandadır. Diğer nedenler çok nadirdir. Nörolojik senkop
genellikle nöbet=havale geçiren hastaları içerir. 
bolik nedenler arasında
başlıca kan şekerinin ani düşmesi (hipoglisemi) başta gelir. Ayrıca
anksiyete-hiperventilasyon da sıktır. Histeri, panik bozukluk, ciddi depresyon
da nedenler arasındadır.
Doktorunuza anlatacağınız şikayetleriniz ve doktorunuzun muayenesi tanı için çok
değerlidir.
Senkop tanısı için hastanın vereceği ayrıntılı tıbbi öykü ve hekimin yapacağı
dikkatli bir muayene çok önemlidir.
Senkop tanısı %75 oranda bu iki uygulama ile konabilir. Kalp ritm bozukluğuna
bağlı gelişen senkop , genellikle, ani olabildiği gibi herhangi bir kalp
hastalığı ile ilgili belirti vermeyebilir veya göğüste sıkışma hissi, nefessiz
kalma, terleme, korku hissi, çarpıntı hissi olabilir. Aktivite ile senkop
arasında bağlantı olup olmaması çok önemlidir. Egzersiz sırasında senkop
gelişmesi ; sıklıkla kalp hastalığı nedeniyle gelişen bir senkop durumunu
gösterir. Hastanın varsa kullandığı ilaçlar da önemlidir.Bazı ilaçlar kan
basıncında düşme veya kalp hızında yavaşlama gibi yan etkilere sahiptir. Kan
basıncında düşme veya kalp hızında yavaşlama senkop nedenleri arasındadır.
Nörokardiyojenik senkop ,dramatik bir reaksiyondur. Heyecan veya duygulanım
bozukluğuna bağlı olarak ani gelişir. Senkop gelişen çevre veya hangi durum
karşısında senkop geliştiği hakkında bilgi olması tanı için çok önemlidir. Çünkü
kan görmek, ani stres, ani ağrı hissi gibi olaylar nörokardiyojenik senkop
nedeni olabilirler. Benzer bir olayın çocuklukta olmuş olması gibi bir bilgi de
bu tür bir tanı için faydalı olabilir. Senkop oluşumundan önce ; ağrı, halsizlik
, baş dönmesi , bulantı , esneme , terleme, görme veya işitme bozukluğu , aşırı
nefes alıp verme gibi durumlar olabilir. Hasta kendisine gelirken halsizlik
hissi devam edebilir. Eğer hasta isteyerek oturmuş veya uzanmış ise gerçek bir
senkoptan uzaklaşılabilir.
Yatar pozisyondan oturur veya ayağa kalkar duruma geçildiği sırada senkop
gelişmesi sıklıkla ortostatik hipotansiyon, yani kalkma sırasında kan
basıncındaki ani düşmeye bağlıdır. Hastanın kullandığı bazı ilaçlarda yan etki
olarak ani kan basıncı düşmesine neden olabilir. Bu durum genelllikle ; yemek ,
öksürük , yutkunma sonrasında , idrar yaptıktan sonra veya barsak hareketleri
nedeni ile gelişebilir.
Havale = nöbet geçirme veya felç gibi durumlar genellikle senkop durumlarından
farklılıklar gösterir. Nöbet; genellikle uyku sırasında veya herhangi bir
pozisyonda olabilir ve genellikle aura olarak adlandırılan ve nöbetten önce
hissedilen koku veya görme duyuları ile ilgili belirtilerle beraber olur. Nöbet
sırasında idrar kaçırma =inkontinans , dil ısırma gibi durumlar olabilir. Nöbet
sırasında olan senkop durumunu genellikle uzun süren bir bilinç kaybı veya
uyuşukluk durumu izler. Felç = inme atakları genellikle görme kaybı , kas
güçsüzlüğü, duysal bozukluklar, konuşma bozuklukları veya bilinç değişiklikleri
ile birlikte olur.
SENKOPLU HASTALARIN TEDAVİSİ
Taşikardi (=Kalp hızının çok artması ) tespit edilen hastalarda ;
doktorunuzun testler sonucunda vereceği karara bağlı olarak : ya ilaçlarla
tedavi veya ablasyon tedavisi ( = kateter uygulamasıyla hızlı kalp ritminin
önlenmesi ) veya defibrilatör ( hızlı kalp ritminin pace benzeri bir cihaz ile
engellenmesi ) olarak değişik şekillerde tedavi edilebilir. Bradikardi (= Kalp
hızının çok azalması ) tespit edilen senkop hastalarında tedavi ; pacemakerlar
ile yapılır.
Bradikardiler
SA düğümün, normal uyarı kaynağı görevini yapamaması sonucu
gelişebilir veya elektriksel uyarıların ventriküllere ulaşmasında herhangi bir
gecikme veya engel ile oluşur ki ; bu , kalp bloğu olarak adlandırılır.
Ventriküllerin elektriksel uyarısındaki gecikme onların pompa görevlerinin
aksamasına neden olur ve sonuçta vücuda göndermeleri gereken kanı
pompalayamazlar. Bu engel , yaşlanmaya bağlı kalpte meydana gelebilen değişikler
nedeniyle olabilir veya geçirilmiş bir kalp krizi de böyle bir engel için zemin
hazırlayabilir. Eğer, SA düğümden elektriksel uyarı başlatılamıyorsa veya
başlatılıyor ama ventriküllere bu uyarı ulaşamıyorsa kalp atımları düzensiz
olacak ve gerektiği gibi kan , vücuda pompalanamayacaktır. Yeterli kanın vücuda
pompalanamaması birkaç saniye içinde beyne de yeterli kan gidememesi sonucunda
senkop nedeni olabilecektir.
T E D A V İ
İlaçla tedaviler , genellikle, yavaş kalp hızı durumlarında yetersiz
olur. Bradikardiler , hemen her zaman , pace implantasyonu ile tedavi edilir.
Pacemakerlar; küçük , kendi kendini kontrol eden , bataryalarla çalışan
cihazlardır. Göğsünüzde, sağ veya sol köprücük kemiğinizin alt bölümüne,küçük
bir cerrahi girişimle yerleştirilecek olan pacemaker , kalbinize giderken büyük
bir toplardamardan teller veya elektrodlar kılavuzluk eder. Bu şekilde
;pacemaker çalışabilir, kalp ritminizi düzenleyebilir veya kalbinizin ritmini
veya atımlarını kontrol edebilir. Elektrodlar genellikle sağ atrium ve sağ
ventriküle yerleştirilir.Genellikle Pacemaker yerleştirilme işlemi 45 dakika
kadar sürer ve işlemden sonra hastanede bir gece kalırsınız.
Uygulama Öncesi
Küçük bir cerrahi girişimle cihaz yerleştirilir. Cildiniz , alt tabakaları da
kapsayacak şekilde uyuşturulur. Sizin uyumanıza neden olmayacak , fakat sizi
gevşetecek intravenöz ilaç verilecektir. Bu nedenle uygulama sırasında
uyumazsınız. Uygulama ; 45 dk – 1 saat kadar sürer. Uygulama öncesindeki
geceyarısından sonra aç kalacaksınız ;herhangi bir şey yemeyeceksiniz ve
içmeyeceksiniz. Bu , pacemaker yerleştirilmesinde bulantı ve kusmanızın olmasını
önlemek için alınacak bir tedbirdir.
Uygulama Sırasında
Uygulama için Elektrofizyoloji Laboratuarına alınmadan önce göğsünüz
temizlenecek , antibakteriyel sabunlarla yıkanacaktır. Bu , olası bir enfeksiyon
riskini önlemek amacıyla yapılır. Erkekseniz genellikle göğüs kafesinizin üst
kısmında küçük bir alan traş edilebilir. Hemşireniz veya teknisyen size bir
enjeksiyon yaparak ilaç verecektir. Bu, sizin gevşemenizi ve uykulu gibi
olmanızı sağlayacaktır. Böylece ağrı duymanız önlenecektir.
Uygulama Sonrası
Pacemaker yerleştirilme işlemi bittikten sonra ; hastanedeki odanıza
götürülürsünüz. Kan basıncınız , kalp hızınız , cerrahi işlemin yapıldığı cilt
bölgeniz sık sık kontrol edilir. Bu bölgede herhangi bir şişlik olmasını
önlemek amacıyla işlem yapılan cilt bölgenize bir buz paketi koyulabilir.
Yatağınızın baş kısmı yüksekte tutulur. İşlem yapılan taraftaki kolunuzu
başınıza doğru kaldırmamanız istenir. Çünkü ; böyle bir hareket bu bölgede ;
kanama ve rahatsızlığa neden olabilir. Ağrı için ilaca ihtiyacınız olursa ;
hemşireniz size ağrınızı dindirmek için ilaç verecektir. Akciğerlerinizde ve
pace yerleştirilen bölgede herşeyin normal olduğunu görmek için doktorunuz bir
akciğer filmi çektirmenizi isteyebilir. Olası bir enfeksiyon riskinden
korunmanız için tek doz antibiyotik verilebilir.Hastanede genellikle , işlem
sonrası bir gece misafir edilirsiniz.
