İslam da çok evliliğin hükmü ve durumu

İslam'ın çok evliliği emretmesi hakkında yanlış fikirler öne sürülüyor. Bazıları bununla dinimizi insanların gözünden düşürmek, bazıları da beşeri zaaflarını örtbas etmek istiyorlar. Eğer çok evlilik müslümanlığın imajına zarar getirecekse mümin buna sebep olan kimse olmamalıdır.






On beş asırdır İslam üzerinde en çok tartışma yapılan konulardan biri de erkeğe dört kadınla evlenme izni verilmesi meselesidir. İslam karşıtlarının dinimize karşı kullandığı bu konuda ne yazık ki, bazı Müslümanlar tarafından da yanlış anlaşılmıştır. Çok evlilik erkeklerin eşlerini kıskandırmak için kullandığı, kadınların da hoşuna gitmeyen konu olmuştur. Beşeri acizliklerini din yoluyla sağlamaya çalışanlar da konuyu daha da karışıklığa götürmüşlerdir.. Bu nedenle çokevlilik konusu dini, sosyolojik ve psikolojik yönden değerlendirilmelidir.


İslam'ın ne için çok evliliğe izin verdiğini daha iyi anlamak için meseleye tarihsel ve sosyolojik yönden göz önüne almalıyız . Kuran'ın indiği topluma tüm yönleriyle - gelenek, kabile veya devlet hukuk sistemi, kadın-erkek ilişkileri, nüfus arasında kadın-erkek oranı, sosyo-ekonomik durum, insan potansiyeli gibi durumların - dikkate alarak bakmak gerekir. Ayrıca İslam ülkelerinde tarihsel olarak dört kadınla evliliğin uygulanıp olunmadığına, hangi oranda uygulandığında da göz atmak gerekir.

On beş asır önceki Arabistan için yukarıdaki şartların çok evliliğe zemin teşkil ettiğini görebiliriz. O dönemdeki insanlar çok evliliği normal kabul ediyorlardı. Böyle bir toplumda zuhur eden İslam dini insanları çok evliliğe teşvik etmemiş, aksine çok evliliği belli sayıyla - dört kadınla evlenmekle sınırlamıştır. Ayrıca Kur'an dört kadınla evlenmek için gerekli koşulların belirtildiği Nisa suresinin 3. ayeti ile inananlara tek kadınla evlenmeyi tavsiye ediyor. Bu demektir ki, İslam asırlarca süren yanlış tebligatı yeni getirdiği sistemle tedricen düzenler. Çok evliliğin tamamen yasak edilmemesinin de birçok hikmetleri vardır. Çünkü, din sadece belirli bir yüzyıla yok tüm dönemlere hitap ediyor. İslam'ın çok evliliğe izin vermesinin hikmetlerinden biri de savaş ve benzeri zor koşullarda dul kalan, yardıma ihtiyacı olan kadınların beşeri arzularını helal yoldan temin etmesidir. Bununla da harama giden yollar kapanmış olur.


Dinimizde erkeklere dört kadınla evlenmeye izin verilir. Ama bu sadece belirli şartlara bağlı bir izindir. Farz veya vacib değildir. Fıkıh terimi olarak buna ruhsat denir ki, bu da zaruret veya ihtiyaç halinde verilen izin anlamındadır. Hasta olanın oruç tutmaması buna örnektir. Cahiliye döneminde savaşta yetim kalan çocukları malına ulaşabilmek amacıyla akrabaları himaye ediyorlardı. Yetim kızlar da evlilik yaşına geldiğinde, malına sahip olmak için onunla kendileri evlenirdiler. Hak-hukukunu savunan hiç kimsesi olmayan yetim kız ise mecburen bu evlilik teklifini kabul etmek zorunda olurdu. Ayette yetim kızlara karşı adil olmazsanız korkarsanız, hoşunuza giden kadınlarla evlenin, bunu yaparken de haksızlık etmeyin, yetimin hakkını verin denir. Esasen Kur'an tek evliliği tavsiye eder. İki, üç, dört kadınla evlilik meselesine dolaylı yolla değiniyor.

Asr-ı saadette ashabın çoğunluğu dinimizin izin verdiği çok evlilik iznini kullanmamışlardır. Medine döneminde tespit edilen 671 aile üzerinde araştırma yapılmıştır. Sonuç gerçekten de şaşırtıcıdır. 671 aileden 542 ailede tek kadınla, 129 ailede ise iki veya daha fazla kadınla evliliğin mevcut olduğu anlaşılmıştır. Araştırmaya göre o dönemde Medine'de tek kadınla evlenenlerin sayısı 80,5% teşkil edir. Ayrıca Osmanlı döneminde de durum bundan farklı değildir. XVI yüzyıl Bursa şehrinde evli erkeklerin 97,5%, XVII yüzyılda İstanbul'da 92,3%, XVIII yüzyılda Osmanlı Devleti'nin nüfusunun 87,6% -i tek kadınla evliydi. Dahası 1880-1940 yıllarında İstanbul'da tek kadınla evlilik oranı 96,7% olmuştur.


Çok kadınla evlenmek Sünnet değildir


Birden fazla kadınla evlenmeyin Sünnet olduğuna dair Kur'an ve Hadislerde hiçbir bilgi yoktur. Dolayısıyla dört kadınla evlenmeyin Sünnet olduğunu düşünmek ve bunu dini emir olarak kabul edip icra etmeye çalışmak doğru değildir İnsana verilmiş olan şehvet hissi doyumsuzdur, bitip tükenmez. Bu arzu ve isteğin bir ölçüsü, sınırı yoktur. Onun için insan arzu ve heveslerinin esiri olmamalı, onların karşılığını ahirete bırakmalı ve elindekilerle yetinmelidir.

Son dönemlerde İslam'ın kadına yaklaşımı hakkında bir çok çalışmalar yapılmıştır. Bu araştırmalarda daha çok, İslam'da kadın, onun hakları, şahitliği, mirasdakı payı, erkek ile eşit olup olmadığı, evlilikteki konumu, iş hayatı, boşanma hakkı vb. konularla birlikte İslam dininin erkeklerin birden fazla kadınla evlenmesine izin vermesi konusu da yer almıştır. Çok evliliğe karşı indirilmesine başlıca nedeni olarak, bunun kadın-erkek eşitliğini ortadan kaldırdığı, kadının haklarına engel olduğu gibi modern yaşam tarzına uymadığı fikirleri gösterilmiştir.Şunu da belirtelim ki, ister tek evlilikte, gerekse çok evlilikte tarafların imkanlarına göre evliliğin hükmü değişir. İslam fıkıhçıları kişinin özel imkanlarını dikkate alarak nikahın hükmünün değişebileceğini söylemişlerdir.