Cevap: İplik Eğirme Yöntemleri Hakkında Temel Bilgiler
7.4 - Sarma İpliğin Özellikleri
Bir elyaf demetine gerçek büküm vermedeki amaç, ipliğe kumaş üretimine elverişli derecede mukavemet vermektedir. Bir kere kumaşa girince iplik hacmine ters düştüğü ve dolayısıyla kumaşın kaplama özelliğine zararlı olduğu için artık iplikteki büküm işlemeyebilir.
Kumaşın mukavemeti ve eskimeye dayanıklılığı standard kumaş konstrüksiyonlarında elyafın birbirine girmesi ile sağlanabilir. Paralel sarma iplikte, standard ipliktekinden daha fazla elyafın birbirine girmesi sağlanabilmektedir [14].
7.5 - Sarmalı Eğirmenin Genel Prodüktivite ve Ekonomiklik Durumu
Sarmalı eğirme işleminin başlıca avantajı şudur: elyafa kavuşma ve ipliğe mukavemet vermek için, toplam iplik kütlesinin yalnız bir kısmını, yani filament komponentini döndürmeye gerek vardır. Çok hassas biçimde üretilmiş dengeli oyuk iğlerin ve filamentin sarılı olduğu masuraların kullanılması çok yüksek iğ hızlarının (350.000 r / min’e kadar) elde edilmesini sağlamaktadır. Deneyler, iplikte metre başına gerekli sargı adedinin yaklaşık olarak aynı numarada, geleneksel iplikte normal olarak bulunması gereken büküm adedine eşit olduğunu göstermiştir. Bunun sonucunda yüksek çıkış hızları elde edilmesi mümkün olmaktadır [14].
Daha kaba ipliklerde uzunluk birimi başına daha az sargıya gerek olduğundan, bu numaralarda yüksek çıkış hızları ve dolayısıyla yüksek üretimler ve daha fazla maliyet tasarrufu yapmak mümkün olmaktadır.
Tablo 4’de görüldüğü gibi, geleneksel kamgarn ipliği üretimine kıyasla sarmalı sistemde, iki buharlama işlemi ile pahalıya mal olan fitil üretimi ve çift büküm işlemleri ortadan kalkmaktadır. İki katlı ipliklerin yerine kullanıldığı zaman, makine üreticileri Nm 20/1 nin ekonomik avantajlar sağladığını iddia etmektedirler. Ancak, ticari bakımdan, çorap iplikleri için Nm 14 / 1 üretilen en ince iplik olarak görülmekte ve bu numaranın, sarmalı eğirme makinelerinin iyi bir karlılıkla kolayca çalıştırabileceği en ince numara sınırı olması muhtemeldir [14].
Tablo : 4 Bilezikli ve Sarmalı Eğirmede kullanılan işlemlerin karşılaştırılması 13.
Bilezikli Sistem Sarmalı Sistem
1- Şerit 1- Şerit
2- Fitil 2- Sarmalı eğirme
3- Tek kat eğirme 3- Sarma ve temizleme
4- Buharlama
5- Tek kat sarma ve temizleme
6- çift büküm
7- Buharlama
7.6 - Sarma İplik Eğirme Sisteminin Avantaj ve Dezavantajları
Sarma (sargılı) iplik eğirme sisteminin avantaj ve dezavantajları şöyle özetlenebilir:
Sargılı eğirmede toplam iplik kütlesinin yalnız filament kamponenti döndürülmektedir. Dengeli oyuk iğlerinin (Şekil 19) ve filament sarılan masuraların kullanılması çok yüksek iğ hızları ile çalışmasını sağlar. Bilezikli eğirme sistemi ile karşılaştırıldığında bu husus iplik kalınlaştıkça daha da artan prodüktivite avantajı sağlamaktadır. Sargılı eğirme sistemi hemen hemen bükümü olmayan örülme veya dokumaya elverişli iplikleri tek bir eğirme işlemi ile üretmektedir [14].
Sargılı eğirme sistem ile üretilen tek katlı iplikler genellikle, iki katlı ipliklerin yerini almak üzere üretilmektedir. Sargılı eğirme sistemi ile üretilen yünlü iplikler geleneksel sistemle eğrilmiş olan ipliklerden daha yüksek düzgünlüğe sahip olurlar [12].
Bunun nedeni yüksek çekimli eğirmede elyaf kontrolünün daha düşük olması ve geleneksel iki kat katlamada bulunan bağımsız katlama imkanının bu sistemde bulunmasıdır [14].
Şekil 19 : Oyuk İğ Düzeni 13.
7.7 - Kullanım alanları
Sarma ipliklerin kullanım alanları;
- Kadife ve “Saxony” halılar,
- Döşemelik kadifeler,
- Her tip dokunmuş kumaş,
- Örmeler,
- Havlular,
- Battaniyeler,
- Dekoratif kumaşlar,
- Yuvarlak ve çözgü örme ürünler ve
- Dokuma halı tabanı kumaşlarıdır.
Halı Sektörü :
Halı sektöründe, kadife ve kadife taklidi halılar için PL - ipliklerinin kullanılması özellikle avantajlıdır, çünkü PL - ipliğinin bükülmemiş olan kısa elyafının havda bulunuşu bu ürün için çok etkili olmaktadır.
PL - ipliklerinde daha kaba elyaf kullanılabildiğinden kesitlerinde bilezikli eğirme sistemi ile üretilen aynı numaradaki iplikten daha az elyaf bulunmaktadır 13.
Döşemelik Kadifeler :
Kadifelerde PL - ipliklerindeki kesik elyafın paralel oryantasyonu kumaşın havında istenen görüntünün elde edilmesine özellikle imkan sağlamaktadır.
PL iplikleri kadife ürünlere düzgün dengeli bir görünüm vermekte ve kumaşın tutumu ile de özellikle hoş bir görünüm kazanmaktadır 13.
Örmeler :
PL - iplikleri ile üretilen, çözgü ve atkı örme ürünlerin güzel bir ilmek görünüşü olup, yumuşak tutumları ile tanınırlar. Düz örmede, istenen ilmek görünüşü ve kullanışlılık özellikleri için eskiden katlı iplik kullanılması adet olmuştur. Şimdi ise geniş bir ürün grubunda PL - iplikleri kullanılmakta ve bunlar ancak yarı incelikte eğrilmeye lüzum gösterip katlanmaya lüzum göstermezler 13.
Battaniyeler :
Akrilik kesik elyaftan üretilen battaniyelerin üretiminde hemen hemen her yerde PL-iplikleri kullanılmaktadır. Battaniyeler artık yalnız dokunarak değil, aynı zamanda çözgü örme metodu, tafting metodu ile üretilmektedirler. Filamentler tüylendirme sırasında sorun çıkarmamaktadır. Gerekli tüylendirme pasajları geleneksel katlı iplik kullanıldığı zamankinden daha az olmaktadır 13.
Dekoratif ürünler ve tekstil duvar kağıtları :
Çok değişik elyaf numaraları ve uzunlukları içeren ve ayrıca ayrı boya çekme haslıkları olan karışımları kullanmak suretiyle istenilen PL - ipliklerini üretmek mümkündür. Özel sarma filamentleri kullanmak suretiyle ürünlere bir miktar parlaklık verilebilir. Beslenen şerite gelişigüzel ilave edilen renkli topraklar aracılığı ile değişik eğrilmiş hissi veren görüntülerde elde edilebilmektedir. Bu görüntüler PL - ipliklerinde bükülmemiş olarak kalırlar ve dekoratif kumaşa veya tekstil duvar kağıdına, belirgin uzunlamasına bir görüntü vermektedir 13.
Yuvarlak örmeler :
Yuvarlak örme jarse kumaşları üretildiğinde PL-ipliklerinin hemen hemen hiç toz çıkarmadan işlenmekte olmaları çok beğenilen bir özelliği olmaktadır. Bundan dolayı da yuvarlak örme makinalarının randımanı fevkalade olumlu şekilde etkilenmektedir.
Bitmiş üründe görülen yumuşak tutum ve hoş görünüm önemli avantajlar olarak kabul olunmaktadır. Boyama işleminden her iki özellik yüksek derecede ortaya çıkmakta, çünkü boyama işlemi sonunda bitmiş üründeki PL-iplikleri tam potansiyeline erişmiş olmaktadır13.
Halı taban kumaşları :
Avrupa halı sektöründe dokunmuş halı taban kumaşlarının, evvelce kullanılmakta olan lateks köpüğü tabanlarının yerine hızla geçmekte olduğu görülmektedir. Döşendikleri zaman gerilmekte olan halılar için halı tabanı kullanılması tercih olunmaktadır. Bu amaç için evvelce kullanılan geleneksel jüt ipliklerinin yerine Polipropilen PL-iplikleri kullanılabilmektedir 13.
8 - CORE SPUN İPLİK EĞİRME SİSTEMİ
Core Spun, liflerin bükülmesi için değişik ve dikkate değer yeni bir metottur.
1972 yılında R. Andivert ştapel elyaf ile flamentleri geleneksel ring eğirme sistemlerinde birleştiren bir metot geliştirdi. Bu şekilde elde edilen iplikler, çekirdek olarak ştapel elyafı, dış kaplama olarakta flamentleri ihtiva ederek Core Spun olarak bilinmektedir.
Filamentin ştapel lif demeti etrafına sarılması, iplik eğirme sisteminin çekim mekanizmasının ön silindirlerine filamentin direk beslenmesi ile mümkün olmaktadır. Filamentin iç gerilimi düşük olduğunda ve elyaf demetine yakınlığı sağlandığında ring birimi sayesinde çıkan ipliğin dönüşü filamentin ştapel elyaf demetine sarılmasını sağlamaktadır19.
