Hükmüne göre haccın çeşitleri.

Dini hükümler açısından hac farz, vacip ve nafile olmak üzere üçe ayrılır. Hac farz olan (yani hacca gitmenin şartları kendisinde bulunan) Müslümanların bir defa hacca gitmesi farzdır. Hac farz olmayan Müslüman hac etmeyi nezir derse, bunu yerine getirmesi önemlidir. Tamamlayamayıp yarıda kalan hac ibadetinin kazasını yapmak da önemlidir. Farz ve vacip olan hacca ilave edilen hac ise nafiledir. Hacca gitmekte mükellef olmayan çocukların yaptığı hac birden fazla yapılan hac (birinciden sonraki) nafile kalır.






Yerine getirilme bakımından haccın çeşitleri

ifrat haccı

temettu haccı

kıran haccı

ifrat haccı

Umre yapılan hacca aşırı haccı denir. Hac aylarında hacdan geri umre yapmayıp sadece hacca niyet ederek hacda yapılan ibadetleri yerine getirmek. İfrat haccı yapanlar Hac menasikini (ibadet edilecek yerler. İbadet edep ve usulü) bitirdikten sonra dilediği kadar umre yapabilir. Aşırı haccında kurban kesmek vaciptir.


Temettü haccı:


Hac aylarında umre yapıp ihramdan çıktıktan sonra aynı yıl olmak koşulu ile hac niyetiyle yeniden ihrama girerek haccı edep ve usulüne uygun yerine getirmek.


Temettu haccı yapmak isteyenler öncelikle sadece umre niyetiyle ihrama girerler. umreden sonra traş olup ihramdan çıkar ve Arefe'den bir gün önce, yani terviye günü de hac niyetiyle tekrar ihrama girer ve haccını yöntem ve edebine uygun yapar. Temettü haccı yapanlara "şükür kurbanı" kesmek önemlidir.


Kıran haccı


Kıran haccı hac aylarında umre ile hacca birlikte niyet ederek hac ve umreyi bir ihramda birleştirmek. Kıran haccı yapanlar mikat (ihrama girme yeri ve zamanı) sınırında umre ve hacca eş zamanlı niyet ederek ihrama girerler. Mekke'ye geldiğinde ilk önce umre yapıyor, hac esaslarının yerine getirildiği güne kadar ihramlı olarak bekliyorlar. Bu ehramla da haccı yerine getirdikten sonra ihramdan çıkarlar. Temettu haccında olduğu gibi, Kıran haccında de "şükür kurbanı" kesmek önemlidir.


Temettu ve Kıran haccının şartları


Hac eden âfâkî (Harem ve Hil bölgelerinden değil, başka yerlerden gelen) olmalıdır. Harem ve Hil bölgelerinde, mikat (ihrama girme yeri ve zamanı) sınırları içinde yaşayanlara Temettu ve Kıran haccı yapmak genel kanaate göre caiz değildir. Bunlar sadece İfrat haccı yapabilirler


Umre ve hac aynı yılın hac aylarında yapılmalıdır. Eğer Umre hac ayları gelmeden yerine getirilmişse, yapılan hac temettu veya Kıran değil, İfrat haccı olur. Hac aylarında umre ettikten sonra "sahih ilmam" a yol verilmemelidir. Sahih ilmam umreyi ettikten sonra vatana dönmek veya mikat sınırları çıkmaktır.


Haccın bu üç türü fazilet açısından şöyle sıralanıyor:

1. Kıran haccı;

2. Temettü haccı;

3. Aşırı haccı.

Bu üç çeşit hacdan hangisi yerine getirilirse, hac farzları yerine getirilmiş sayılır. Hac ibadetinin gerekliliği ile ilgili ayetler Kur'an'da Hac suresinin 27. ve 28. ayetlerindedir. Haccın ne şekilde yapılacağı ve Hac ile Umre arasındaki fark Bakara 203. ayetine ait yorumlardan elde edilir. Selam ve dua ile

Hac ibadetinin iki yönü vardır: bireysel ve toplumsal. Bireysel yönü özellikle önemlidir. Çünkü hac ibadeti aslında herkes için bir ibadet, bir kulluktur. Hac İslam kardeşliğini açık şekilde göstermektedir. Evet, her Müslüman hac ibadetinde dünyanın her yerinden gelen tüm Müslümanların kardeşi olduğunu kendi gözleriyle görmüş olur. Hac Müslüman halklar arasında eşitliğin pratik göstergesidir.Hac ebedileşen ilahi anıların yad edilmesidir. Hac ibadeti Hz. İbrahim (as) ve oğlu İsmail (as) ibretli hayatını, Son Peygamber Hz. Muhammed'in (sas) gökyüzünü sahneye çeken şerefli ömrü, ilk Müslüman sahabelerin iman uğrunda çektiği acıları gözlerimizin önüne seriyor.Hac bizlere tüm zorluklara rağmen Allah rızası için kucağında bebek yollara düşen aileyi, Allah yolunda ruhunu feda etmeye gözünü kırpmadan razı olan peygamber evladını, oğlunu Allah'ın emriyle kurban etmeye hazır olan babayı ve müstesna bir itaatle eşine teslim olan anneyi hatırlatıyor.

Umre yapmak her zaman usul ve adabına uygun ihrama girerek tavaf ve çaba yaptıktan sonra traş olup ihramdan çıkmaktır. Umre için belirli bir zaman tayin edilmemiştir. Her zaman yerine getirmek olur. Umrenin iki farzı vardır: ihram ve tavaf. İhram şart, tavaf ise rükündür. Safa-Merve arasında sa'y etmek, saçları traş etmek ise vacibler. Umre yapmak isteyenler eğer âfâkî (Harem ve Hill bölgelerinden değil, başka yerlerden gelmişse) ise, mikat (ihrama girme yeri ve zamanı) sınırında veya Harem bölgesi dışında usulüne uygun ihrama girdikten sonra iki rekat ihram namazı kılar. Namazdan sonra "Allah'ım, Senin rızan için umre yapmak istiyorum. Umreyi kolay yerine getirmeye yardım et ve umremi kabul et diye niyet ettikten sonra ardından Lebbeyk, Allahümme, lebbeyk, lebbeyke lâ şerike leke lebbeyk, innel-hamde ve'n nimete leke ve'l mülk lâ şerike leke diyerek telbiyye getirir ve böylece umreye niyet etmiş olur.


Haremi-i şerife gelince ise Allah'ım, Senin rızan için umre tavafını yapmak istiyorum, tavafı benim için kolay et ve tavafımı kabul buyur diye tavafa niyet ve umrenin tavafını yapar. Tavafın sonunda iki rekât tavaf namazı kılar, ardından Allah'ım, Senin rızan için umre yapmak istiyorum, bu işimi kolay kıl ve kabul buyur diye niyet eder. Ve Safa-Merve arasında dört gidiş ve üç geliş - yedi kez gidip gelmekle umrenin gayretini de yerine Ardından saçlarını dibinden kazıtır ya da kısaltır sonra ihramdan çıkar. Böylece umre tamamlanır.