Uzman SühaN
Administrator
HCG değerim normal seyirde değil
Döllenmeyi takip eden 8-9. günde hCG salınmaya başlar. Bu dönemden sonra kandaki düzeyi giderek artar. hCG’nin kan düzeyinin iki katına çıkması için geçen süre “ikiye katlanma süresi” (doubling time) olarak adlandırılır. Bu süre erken hamilelikte 2-3 gün iken daha ileri dönemlerde artış yavaşlar ve süre 4 güne kadar uzayabilir.
Bazı durumlarda beklenen beta-hCG değeri normalden fazla olabilir ya da seri incelemelerde artış beklenenden daha yavaş saptanabilir. Bu durumların altında yatan olası nedneler şunlardır:
Erken gebelik kaybı ya da biyokimyasal gebelik: Bazı durumlarda yumurta döllenip embryo oluşur ancak rahim içinde tutunma aşamasında gebelik kaybedilir. Birkaç günlük adet gecikmesi olabilir ya da olmayabilir. Böyle bir durumda adet gecikmesinden önce ya da tam o günlerde kanda yapılan gebelik testinde hCG’nin gebelik ile uyumlu olduğu gözlenir ancak seri ölçümlerde artış ya normalden az olur ya da değerler giderek düşer ve gebelik öncesi düzeye iner. Bu durumda biyokimyasal gebelikten söz edilir. Tüp bebek tedavilerinde sıkça karşılaştığımız bir durumdur.
GEBELİKLE İLGİLİ TÜM KONULAR BU LİNKTE
Dış gebelik: Gebeliğin rahim içinde değil de başka bir yerde yerleşmesi durumunda dış gebelikten söz edilir. Dış gebelik varlığında normalde erken gebelikte karşılaşılan tüm yakınmalar bulunabilir. Bunun yanısıra kanda yapılan ölçümlerde hCG artışının olmsı gerekenden daha düşük olduğu görülür.
Mol gebelik: Mol gebeliklerde kan beta hCG değerleri çok yüksek seviyelere ulaşabilir ve 2.000.000 IU/mL kadar olabilir. Mol gebelikte serbest beta hCG değerleri de artış gösterir. Mol gebelik sonrası durumun normale dönüp dönmediği sık aralıklarla yapılan beta hCG ölçümleri ile takip edilir.
Dış gebelik döllenmiş embriyonun rahim içinde değil de, başka alanlarda yerleşmesine ve burada büyümesine denir. Dış gebelik en fazla % 90 fallop tüplerinde görülmektedir.
Dış gebelik hamileliğe bağlı en sık anne ölüm sebebidir. Çünkü rahmin dışına yerleşen bebek orada belli bir süre büyüdükten sonra iç kanamaya bağlı olarak çok ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Dış gebelikler “ektopik gebelik” adıyla anılmaktadır. Ektopik gebelikler en fazla tüplerde olduğu için de “tubal gebelik” ismiyle bilinir.
Dış gebeliğin belirtileri
Dış gebelik en fazla adet gecikmesi olan bir kadında, kanama ve kasık ağrısıyla kendisini gösterir. Kasık ağrısı künt bir şekilde sürekli olabileceği gibi aniden hızlı bir şekilde başlayabilir ve anneyi şoka sokabilir.
Dış gebeliğin nedenleri
Dış gebelik en fazla tüplerde tıkanma veya tüplerin hareketliliğindeki azalma sonucu ortaya çıkar. En çok görülme sebebi tüplerdeki enfeksiyonlardır. Tüpteki enfeksiyonlar bir ölçüde o bölgede tahribe yol açar ve yapışıklıkların gelişmesine neden olur. Bu yapışıklıklar tüp kanalını kapatarak bebeğin rahim içine yuvalanmasını engeller. Tüpte büyüyen gebelik, tüpteki gerilme sonrasında burada yırtılma ile kanamaya ve şoka neden olabilir. Diğer taraftan da yumurtalık kisti, apandisit ameliyatları sonrasında da tüplerin etrafında yapışıklıklar olabilir. Yine doğumsal olarak şekil bozuklukları da ektopik gebelik risklerini arttırmaktadır.
Spiral kullanımı dış gebeliğe neden olur mu?
Spiral kullanımı dış gebeliği arttırmaz. Zaten gebeliği önleyici bir alet olduğu için spiral kullanımında gebelik ve dış gebelik riskleri de normalden daha düşüktür. Ancak spiral kullanan bir kadın gebelik testi müspet ise (pozitif) ise bu tür durumda dış gebelikten şüphelenilmelidir. Özellikle yalnızca progesteron içeren doğum kontrol hapları ve progesteron içeren spirallerde dış gebelik oranları bir miktar daha yüksektir.
Dış gebelik tanısı
Hastanın şikayetleri üzerine yapılan ultrason ve Beta hcgtetkikleri sonucunda kesin tanı konulur. Beta hcg değerleri normalde ilk dönemlerde günde ikiye katlamalıdır. Eğer Beta hcg yeterice hızlı yükselmiyorsa, bu normal bir durumun olmadığını gösteren bir işarettir. Rahim içinde gebelik kesesinin gözükmemesi, gebelik kesesinin tüplerde gözükmesi, Beta hcg testinin normal şekilde artmaması ve hastanın kasık ağrısı, lekelenme şeklinde kanamalarının olması dış gebelik tanısı lehinedir.
Dış gebeliğin tedavisi ve takip
Dış gebelikte tüplerin yırtılması sonrası iç kanama gerçekleşmişse burada tek tedavi yöntemi laparoskopi veya açık ameliyat ile dış gebeliğin temizlenmesidir. Çok nadiren de olsa tüplerde yırtıklık / hasar yoksa tüpler yerinde bırakılarak yalnızca içindeki gebelik materyali alınabilir.
Bazı durumlarda dış gebelik oluştuktan sonra, Beta hcg hormonu düşme eğiliminde ise veya artmıyor ise bu tür durumlarda bir süre beklenebilir. Hasta ayaktan ya da hastaneye yatırılarak Beta hcg ve ultrason takiplerine alınır. Beta hcg düşme eğilimine girdi ise hiçbir şey yapılmasına gerek kalmaz, ancak Beta hcg çok hafif bir miktar yükselme eğiliminde ise ve tüplerdeki dış gebelikte embriyo izlenmiyor ise bu tür durumlarda “methotraxate” adı verilen kemoteropik bir iğne ile dış gebelik yok edilebilinir. Bazı durumlarda bu methotraxate bir kaç kez tekrarlanabilir. Bazı hekimler methotraxate uygulamasına karşı olup, direkt olarak laparoskopi ile gebeliği alarak sonlandırma yöntemini benimsemişlerdir.
Dış gebelik ameliyatında çoğunlukla tüp de alınmaktadır. Çünkü tüp zaten tahrip olmuştur.
Heterotopik gebelik nedir?
Çok nadir olan bu durumda, aynı anda hem rahim içinde bir gebelik hem de dış gebelik söz konusudur. Heterotopik gebelik 1 / 50000 (elli binde bir) oranında görülen bir durumdur. Ancak son yıllarda tüp bebek gibi üreme teknolojilerinin gelişmesi nedeniyle heterotopik gebeliklerde bir artış söz konusudur.
Dış gebelik nerelerde görülür?
Dış gebelik en fazla tüplerde görülmekle birlikte, nadiren de yumurtalıklarda, rahim ağzında ve rahmin tüple birleşen köşe kısmında da görülebilmektedir. Dış gebelik hamileliğin acil ve riskli durumlarındandır. Bu nedenle adet gecikmesi yaşayan gebelik testi pozitif olan kadınların öncelikle zaman geçirmeden bir jinekologa başvurmaları ve bebeğin rahim içindeki kesesinin gözlenmesi önerilmektedir.
Erken zamanlarda saptanan dış gebelikler kadınlara bir zarar vermeden tedavi edilme özelliğini taşır.
Dış gebelik hangi tür durumlarda karışır?
Gebeliğin erken dönemlerinde Beta hcg düzeyi düşüktür ve rahim içinde bebek gözükmeyebilir. Bu tür durumlarda da rahim içinde gebelik olmasına rağmen, dış gebelik zannedilebilir. Bu nedenle normal bir hamileliğin dış gebelik zannedilmemesi için bir miktar beklenmesine gerek vardır.
Rahim içinde gebelik göründüğü zaman dış gebelik olmadığında anlaşılır. Ancak bazı durumlarda “desidual reaksiyon” nedeniyle rahim içinde yalancı bir gebelik kesesi olabilir. Bu tür durumlarda dış gebelik olduğu halde rahim içi gebeliği zannedilebilir. Bazı durumlarda emin olmak için rahim içine kürtaj yapılıp, alınan materyal patolojiye gönderilir.
Yine bazı durumlarda rahim içinde bebeğin ölmesi de dış gebelikle karıştırılabilir. Rahim içinde bebeğin ölmesi sonucunda Beta hcg ve progesteron hormonu değerleri yükselmeye devam etmemektedir. Bu tür durumlarda da vajinal kanama ve kasık ağrısı şikayetleri dış gebeliği taklit etmektedir. Kesin tanı ultrason ve hcg değerlerine bakılarak konulmaktadır.
Dış gebeliği erken dönemde teşhis edilmese
Dış gebelik obstetriğin (doğum hekimliğinin) acil durumlarından bir tanesidir. Dış gebelik erken dönemde teşhis edilmediği zaman tüpte yırtılma, buna bağlı iç kanama ve tansiyon düşüklüğü ile hastayı “akut batın tablosuna” sokabilir. Bu şekilde hastanın hayatı ciddi bir risk altına girmiş olur. Bu nedenlerden dolayı dış gebelik mutlaka erken dönemde teşhis edilmelidir.
Tüm hamilelere gebeliğin ilk haftalarından itibaren düzenli jinekolog kontrollerine ve ultrason tetkiklerine gitmelerini önermekteyiz.
Bazı durumlarda beklenen beta-hCG değeri normalden fazla olabilir ya da seri incelemelerde artış beklenenden daha yavaş saptanabilir. Bu durumların altında yatan olası nedneler şunlardır:
Erken gebelik kaybı ya da biyokimyasal gebelik: Bazı durumlarda yumurta döllenip embryo oluşur ancak rahim içinde tutunma aşamasında gebelik kaybedilir. Birkaç günlük adet gecikmesi olabilir ya da olmayabilir. Böyle bir durumda adet gecikmesinden önce ya da tam o günlerde kanda yapılan gebelik testinde hCG’nin gebelik ile uyumlu olduğu gözlenir ancak seri ölçümlerde artış ya normalden az olur ya da değerler giderek düşer ve gebelik öncesi düzeye iner. Bu durumda biyokimyasal gebelikten söz edilir. Tüp bebek tedavilerinde sıkça karşılaştığımız bir durumdur.
GEBELİKLE İLGİLİ TÜM KONULAR BU LİNKTE
Dış gebelik: Gebeliğin rahim içinde değil de başka bir yerde yerleşmesi durumunda dış gebelikten söz edilir. Dış gebelik varlığında normalde erken gebelikte karşılaşılan tüm yakınmalar bulunabilir. Bunun yanısıra kanda yapılan ölçümlerde hCG artışının olmsı gerekenden daha düşük olduğu görülür.
Mol gebelik: Mol gebeliklerde kan beta hCG değerleri çok yüksek seviyelere ulaşabilir ve 2.000.000 IU/mL kadar olabilir. Mol gebelikte serbest beta hCG değerleri de artış gösterir. Mol gebelik sonrası durumun normale dönüp dönmediği sık aralıklarla yapılan beta hCG ölçümleri ile takip edilir.
Dış gebelik döllenmiş embriyonun rahim içinde değil de, başka alanlarda yerleşmesine ve burada büyümesine denir. Dış gebelik en fazla % 90 fallop tüplerinde görülmektedir.
Dış gebelik hamileliğe bağlı en sık anne ölüm sebebidir. Çünkü rahmin dışına yerleşen bebek orada belli bir süre büyüdükten sonra iç kanamaya bağlı olarak çok ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Dış gebelikler “ektopik gebelik” adıyla anılmaktadır. Ektopik gebelikler en fazla tüplerde olduğu için de “tubal gebelik” ismiyle bilinir.
Dış gebeliğin belirtileri
Dış gebelik en fazla adet gecikmesi olan bir kadında, kanama ve kasık ağrısıyla kendisini gösterir. Kasık ağrısı künt bir şekilde sürekli olabileceği gibi aniden hızlı bir şekilde başlayabilir ve anneyi şoka sokabilir.
Dış gebeliğin nedenleri
Dış gebelik en fazla tüplerde tıkanma veya tüplerin hareketliliğindeki azalma sonucu ortaya çıkar. En çok görülme sebebi tüplerdeki enfeksiyonlardır. Tüpteki enfeksiyonlar bir ölçüde o bölgede tahribe yol açar ve yapışıklıkların gelişmesine neden olur. Bu yapışıklıklar tüp kanalını kapatarak bebeğin rahim içine yuvalanmasını engeller. Tüpte büyüyen gebelik, tüpteki gerilme sonrasında burada yırtılma ile kanamaya ve şoka neden olabilir. Diğer taraftan da yumurtalık kisti, apandisit ameliyatları sonrasında da tüplerin etrafında yapışıklıklar olabilir. Yine doğumsal olarak şekil bozuklukları da ektopik gebelik risklerini arttırmaktadır.
Spiral kullanımı dış gebeliğe neden olur mu?
Spiral kullanımı dış gebeliği arttırmaz. Zaten gebeliği önleyici bir alet olduğu için spiral kullanımında gebelik ve dış gebelik riskleri de normalden daha düşüktür. Ancak spiral kullanan bir kadın gebelik testi müspet ise (pozitif) ise bu tür durumda dış gebelikten şüphelenilmelidir. Özellikle yalnızca progesteron içeren doğum kontrol hapları ve progesteron içeren spirallerde dış gebelik oranları bir miktar daha yüksektir.
Dış gebelik tanısı
Hastanın şikayetleri üzerine yapılan ultrason ve Beta hcgtetkikleri sonucunda kesin tanı konulur. Beta hcg değerleri normalde ilk dönemlerde günde ikiye katlamalıdır. Eğer Beta hcg yeterice hızlı yükselmiyorsa, bu normal bir durumun olmadığını gösteren bir işarettir. Rahim içinde gebelik kesesinin gözükmemesi, gebelik kesesinin tüplerde gözükmesi, Beta hcg testinin normal şekilde artmaması ve hastanın kasık ağrısı, lekelenme şeklinde kanamalarının olması dış gebelik tanısı lehinedir.
Dış gebeliğin tedavisi ve takip
Dış gebelikte tüplerin yırtılması sonrası iç kanama gerçekleşmişse burada tek tedavi yöntemi laparoskopi veya açık ameliyat ile dış gebeliğin temizlenmesidir. Çok nadiren de olsa tüplerde yırtıklık / hasar yoksa tüpler yerinde bırakılarak yalnızca içindeki gebelik materyali alınabilir.
Bazı durumlarda dış gebelik oluştuktan sonra, Beta hcg hormonu düşme eğiliminde ise veya artmıyor ise bu tür durumlarda bir süre beklenebilir. Hasta ayaktan ya da hastaneye yatırılarak Beta hcg ve ultrason takiplerine alınır. Beta hcg düşme eğilimine girdi ise hiçbir şey yapılmasına gerek kalmaz, ancak Beta hcg çok hafif bir miktar yükselme eğiliminde ise ve tüplerdeki dış gebelikte embriyo izlenmiyor ise bu tür durumlarda “methotraxate” adı verilen kemoteropik bir iğne ile dış gebelik yok edilebilinir. Bazı durumlarda bu methotraxate bir kaç kez tekrarlanabilir. Bazı hekimler methotraxate uygulamasına karşı olup, direkt olarak laparoskopi ile gebeliği alarak sonlandırma yöntemini benimsemişlerdir.
Dış gebelik ameliyatında çoğunlukla tüp de alınmaktadır. Çünkü tüp zaten tahrip olmuştur.
Heterotopik gebelik nedir?
Çok nadir olan bu durumda, aynı anda hem rahim içinde bir gebelik hem de dış gebelik söz konusudur. Heterotopik gebelik 1 / 50000 (elli binde bir) oranında görülen bir durumdur. Ancak son yıllarda tüp bebek gibi üreme teknolojilerinin gelişmesi nedeniyle heterotopik gebeliklerde bir artış söz konusudur.
Dış gebelik nerelerde görülür?
Dış gebelik en fazla tüplerde görülmekle birlikte, nadiren de yumurtalıklarda, rahim ağzında ve rahmin tüple birleşen köşe kısmında da görülebilmektedir. Dış gebelik hamileliğin acil ve riskli durumlarındandır. Bu nedenle adet gecikmesi yaşayan gebelik testi pozitif olan kadınların öncelikle zaman geçirmeden bir jinekologa başvurmaları ve bebeğin rahim içindeki kesesinin gözlenmesi önerilmektedir.
Erken zamanlarda saptanan dış gebelikler kadınlara bir zarar vermeden tedavi edilme özelliğini taşır.
Dış gebelik hangi tür durumlarda karışır?
Gebeliğin erken dönemlerinde Beta hcg düzeyi düşüktür ve rahim içinde bebek gözükmeyebilir. Bu tür durumlarda da rahim içinde gebelik olmasına rağmen, dış gebelik zannedilebilir. Bu nedenle normal bir hamileliğin dış gebelik zannedilmemesi için bir miktar beklenmesine gerek vardır.
Rahim içinde gebelik göründüğü zaman dış gebelik olmadığında anlaşılır. Ancak bazı durumlarda “desidual reaksiyon” nedeniyle rahim içinde yalancı bir gebelik kesesi olabilir. Bu tür durumlarda dış gebelik olduğu halde rahim içi gebeliği zannedilebilir. Bazı durumlarda emin olmak için rahim içine kürtaj yapılıp, alınan materyal patolojiye gönderilir.
Yine bazı durumlarda rahim içinde bebeğin ölmesi de dış gebelikle karıştırılabilir. Rahim içinde bebeğin ölmesi sonucunda Beta hcg ve progesteron hormonu değerleri yükselmeye devam etmemektedir. Bu tür durumlarda da vajinal kanama ve kasık ağrısı şikayetleri dış gebeliği taklit etmektedir. Kesin tanı ultrason ve hcg değerlerine bakılarak konulmaktadır.
Dış gebeliği erken dönemde teşhis edilmese
Dış gebelik obstetriğin (doğum hekimliğinin) acil durumlarından bir tanesidir. Dış gebelik erken dönemde teşhis edilmediği zaman tüpte yırtılma, buna bağlı iç kanama ve tansiyon düşüklüğü ile hastayı “akut batın tablosuna” sokabilir. Bu şekilde hastanın hayatı ciddi bir risk altına girmiş olur. Bu nedenlerden dolayı dış gebelik mutlaka erken dönemde teşhis edilmelidir.
Tüm hamilelere gebeliğin ilk haftalarından itibaren düzenli jinekolog kontrollerine ve ultrason tetkiklerine gitmelerini önermekteyiz.
