*MeleK*
♥Ben Aşık Olduğum Adamın Aşık Olduğu Kadınım♥
evrende konum
cisimlerin güneşe göre konumu yıldızların konumu cisimlerin güneşe göre konumuna ne denir bir yerin olan konumuna ne denir olan konum
Gök Küresi
Yıldızları ve bütün gök cisimlerini, gök kubbesi veya gök küresi denen bir yarım kürenin iç yüzüne serpilmiş gibi görürüz. Gerçekte gök küresi, geometrik, düzgün bir küre değildir. İnsan gözü sınırlı uzaklıklar için karşılaştırma yapabilir, büyük uzaklıklar için bu karşılaştırma gücü biter. Gök cisimleri, bu nedenle büyük bir yarım küre üzerinde eşit uzaklıktalarmış gibi görünür, gözlemci her zaman gök küresinin merkezinde bulunur. Gök cisimlerinin görünen hareketlerinin, gök küresi kavramına bağlı olarak incelenmesi, küresel astronomiyi oluşturur.
Koordinat Sistemleri
Dönme ekseni kürenin merkezinden geçer ve gök küresini kutup noktaları denen iki noktada deler. Yer’in dönme eksenine Yer’in merkezinde dik olan düzleme ekvator düzlemi denir. Yer için ekvator düzlemi olarak isimlendirilen bu temel düzlem diğer koordinat sistemlerinin her birinde özel isimler alır.
Yandaki şekilde A noktasının yerini anlamlı olarak belirleyebilmek için, bir başlangıç düzlemine ihtiyaç vardır. Bunun için bir başlangıç noktası alınır. D noktası böyle bir noktadır. Burada DOB açısı, B noktasından geçen ekvator üzerindeki yayı temsil eder. Tekrar Yer küremize dönersek; PDP çemberi, Greenwich’den (İngiltere) geçen meridyeni ve DOB açısı, A noktasının boylamını temsil eder.
Koordinat sisteminin adı
Temel düzlem
Boylam ölçümünün temel düzlemde başlangıç noktası
Enlem, Boylam adları
Ufuk
Ufuk
Güney noktası
Azimut, Yükseklik
Ekvator
Gök ekvatoru
noktası
Sağaçıklık, Dikaçıklık
Saat
Gök ekvatoru
noktası
Saat açısı, Dikaçıklık
Ekliptik
Ekliptik düzlemi
noktası
Ekliptik boylamı, Ekliptik enlemi
Küre üzerindeki bir noktanın yerini belirleyebilmek için iki açıya gereksinim duyulur. Bunlardan biri; noktanın temel düzlemden olan açısal uzaklığı, diğeri seçilen başlangıç noktasından olan ve temel düzlem üzerinde ölçülen açısal uzaklıktır. Genel olarak koordinat sistemleri, seçilen temel düzleme göre adlandırılır. Çizelge 1’de astronomlar tarafından en çok kullanılan dört koordinat sistemi için temel düzlem, boylam ölçümünün başlangıç noktası ve koordinatların özel isimleri not edilmiş ve bunlardan iki tanesi Şekil 2’de gösterilmiştir.
a) Ufuk koordinat sistemi,
b) Ekvator koordinat sistemi
Yıldız Koordinatlarının Ölçümü
Gök küresinde Zenit’den ve gök kutbundan, dolayısıyla ufuk düzleminde bulunan Kuzey (K) ve Güney (G) noktalarından geçen düzlemle gök küresinin arakesitine, (O) noktasında bulunan gözlemcinin meridyeni denir.
Yandaki şekil meridyen üzerinde zenit ve kutup noktalarını göstermektedir.
Alttaki şekide bir yıldızın doğudan (D) doğduğu, S’de meridyenden geçtiği ve batı noktasından (B) battığında çizdiği görünür yayı yayı göstermektedir. SOE açısının yıldızın dik açıklığına eşit olduğu görülmektedir. Bu açı, özel olarak kurgulanan meridyen dürbünü ile kolayca ölçülür. Kutup yıldızı 900, ekvator 0 (sıfır)’ı gösterir.
Ölçümlerde kullanılan saat, Yer’in güneşe göre değil bir yıldıza göre değişiminden yararlanılarak bulunur. Bu saat, her gün ilkbahar noktası ( ) meridyenin üst geçişinde iken sıfırı gösterecek şekilde ayarlanır. Yer’in yörünge hareketinden dolayı, güneş günü Yer’in gerçek dönme döneminden daha uzun olur. Alttaki şekilde de görüldüğü gibi, bir günlük hareketinde Yer, (1) konumundan (2) konumuna gelmiş ise, bir tam dönüşten sonra güneşe dönük gözlemcinin yüzü bu defa V yönünde olacaktır. Yer ek olarak a açısı kadar döndükten sonra gözlemcinin yüzü güneşe dönük olacaktır.
Ölçümlerde kullanılan saat, Yer’in güneşe göre değil bir yıldıza göre değişiminden yararlanılarak bulunur. Bu saat, her gün ilkbahar noktası ( ) meridyenin üst geçişinde iken sıfırı gösterecek şekilde ayarlanır. Yer’in yörünge hareketinden dolayı, güneş günü Yer’in gerçek dönme döneminden daha uzun olur. Şekil 5’de görüldüğü gibi, bir günlük hareketinde Yer, (1) konumundan (2) konumuna gelmiş ise, bir tam dönüşten sonra güneşe dönük gözlemcinin yüzü bu defa V yönünde olacaktır. Yer ek olarak a açısı kadar döndükten sonra gözlemcinin yüzü güneşe dönük olacaktır. Yer’in gerçek dönme dönemini belirlemede, yıldızlar en uygun başvuru sistemidir. Yıldızlara göre belirlenen Yer’in dönme dönemi yıldızgünü olarak tanımlanır. Yıldız zamanının gök bilimciler için çok büyük önem taşıdığı açıktır. Eğer Yer, güneş çevresinde 365 günde bir dolanım yaparsa, günde 3600/365 = 0,98 derecelik yol alır. Aşağıdaki bağıntılar hatırlanırsa;
(24saat=360derece)
(4 dakika = 1 derece)
Gök yüzüne serpilmiş olan gök cisimlerinin, gök kutuplarından geçen bir eksen etrafında topluca yapmış olduğu dönme hareketine, gök cisimlerinin günlük hareketi denir. Her gün gök cisimleri güneş gibi doğmakta, ortak bir eksen etrafında birer çember yayı çizmekte, meridyenimiz üzerinde en yüksek noktasına ulaşmakta ve sonra yeniden alçalarak batmaktadır. Güneş, Ay ve gezegenler de tüm yıldızlar gibi biraz farklılık göstermekle birlikte, bu toplu harekete katılmaktadırlar. Yüzyıllar boyu, bu hareketin Yer küre ile bir ilişkisi olmadığı, bütün gök cisimlerinin Yer çevresinde dolandığı düşüncesine inanılmıştır. On altıncı yüzyıl başlarında, Galileo, bu görüşün doğru olmadığını, dünyanın döndüğünü söylediği için cezalandırıldı. 1851’de Fransız fizikçi Faucault sarkaç deneyleri ile Yer’in döndüğünü kanıtladı. Bu dönme hareketinin ekseninin göğü deldiği hayali noktalara, göğün kutupları denir. Göğün kutuplarından biri, bizim ülkemizden de görülür ve Küçük Ayı yıldızının en ucunda bulunan Kutup yıldızı (Polaris/ CMi) olarak tanıdığımız yıldızın çok yakınında bulunur. Buna kuzey kutup, diğerine de güney kutup denir. Kuzey yarım küreden, Kutup yıldızı sabit ve çevresinde bulunan diğer yıldızlar, onun çevresinde dolanıyormuş gibi görünür.
Yer merkezinde dönme eksenine dik olan düzleme, ekvator düzlemi, bu düzlemin yer küresi ile arakesitine Yer ekvatoru, gök küresi ile arakesitine Gök ekvatoru denir. Ufuk çemberi ile gök ekvatorunun kesim noktaları, gözlemcinin doğu ve batı noktalarıdır. günlük hareket yönünde (saat yönü) ufkun altından üstüne geçerken rastlanan kesim noktası doğu, diğeri batıdır. Buna göre ekvator üzerinde bulunan bir yıldız, o yerin gerçek doğu ve batı noktalarından doğar ve batar. Güneş yılda iki kez, 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde ekvator üzerinde bulunur.
Gök Küresi
Yıldızları ve bütün gök cisimlerini, gök kubbesi veya gök küresi denen bir yarım kürenin iç yüzüne serpilmiş gibi görürüz. Gerçekte gök küresi, geometrik, düzgün bir küre değildir. İnsan gözü sınırlı uzaklıklar için karşılaştırma yapabilir, büyük uzaklıklar için bu karşılaştırma gücü biter. Gök cisimleri, bu nedenle büyük bir yarım küre üzerinde eşit uzaklıktalarmış gibi görünür, gözlemci her zaman gök küresinin merkezinde bulunur. Gök cisimlerinin görünen hareketlerinin, gök küresi kavramına bağlı olarak incelenmesi, küresel astronomiyi oluşturur.
Dönme ekseni kürenin merkezinden geçer ve gök küresini kutup noktaları denen iki noktada deler. Yer’in dönme eksenine Yer’in merkezinde dik olan düzleme ekvator düzlemi denir. Yer için ekvator düzlemi olarak isimlendirilen bu temel düzlem diğer koordinat sistemlerinin her birinde özel isimler alır.
Yandaki şekilde A noktasının yerini anlamlı olarak belirleyebilmek için, bir başlangıç düzlemine ihtiyaç vardır. Bunun için bir başlangıç noktası alınır. D noktası böyle bir noktadır. Burada DOB açısı, B noktasından geçen ekvator üzerindeki yayı temsil eder. Tekrar Yer küremize dönersek; PDP çemberi, Greenwich’den (İngiltere) geçen meridyeni ve DOB açısı, A noktasının boylamını temsil eder.
Koordinat sisteminin adı
Temel düzlem
Boylam ölçümünün temel düzlemde başlangıç noktası
Enlem, Boylam adları
Ufuk
Ufuk
Güney noktası
Azimut, Yükseklik
Ekvator
Gök ekvatoru
noktası
Sağaçıklık, Dikaçıklık
Saat
Gök ekvatoru
noktası
Saat açısı, Dikaçıklık
Ekliptik
Ekliptik düzlemi
noktası
Ekliptik boylamı, Ekliptik enlemi
Küre üzerindeki bir noktanın yerini belirleyebilmek için iki açıya gereksinim duyulur. Bunlardan biri; noktanın temel düzlemden olan açısal uzaklığı, diğeri seçilen başlangıç noktasından olan ve temel düzlem üzerinde ölçülen açısal uzaklıktır. Genel olarak koordinat sistemleri, seçilen temel düzleme göre adlandırılır. Çizelge 1’de astronomlar tarafından en çok kullanılan dört koordinat sistemi için temel düzlem, boylam ölçümünün başlangıç noktası ve koordinatların özel isimleri not edilmiş ve bunlardan iki tanesi Şekil 2’de gösterilmiştir.
a) Ufuk koordinat sistemi,
b) Ekvator koordinat sistemi
Yıldız Koordinatlarının Ölçümü
Gök küresinde Zenit’den ve gök kutbundan, dolayısıyla ufuk düzleminde bulunan Kuzey (K) ve Güney (G) noktalarından geçen düzlemle gök küresinin arakesitine, (O) noktasında bulunan gözlemcinin meridyeni denir.
Yandaki şekil meridyen üzerinde zenit ve kutup noktalarını göstermektedir.
Alttaki şekide bir yıldızın doğudan (D) doğduğu, S’de meridyenden geçtiği ve batı noktasından (B) battığında çizdiği görünür yayı yayı göstermektedir. SOE açısının yıldızın dik açıklığına eşit olduğu görülmektedir. Bu açı, özel olarak kurgulanan meridyen dürbünü ile kolayca ölçülür. Kutup yıldızı 900, ekvator 0 (sıfır)’ı gösterir.
Ölçümlerde kullanılan saat, Yer’in güneşe göre değil bir yıldıza göre değişiminden yararlanılarak bulunur. Bu saat, her gün ilkbahar noktası ( ) meridyenin üst geçişinde iken sıfırı gösterecek şekilde ayarlanır. Yer’in yörünge hareketinden dolayı, güneş günü Yer’in gerçek dönme döneminden daha uzun olur. Alttaki şekilde de görüldüğü gibi, bir günlük hareketinde Yer, (1) konumundan (2) konumuna gelmiş ise, bir tam dönüşten sonra güneşe dönük gözlemcinin yüzü bu defa V yönünde olacaktır. Yer ek olarak a açısı kadar döndükten sonra gözlemcinin yüzü güneşe dönük olacaktır.
Ölçümlerde kullanılan saat, Yer’in güneşe göre değil bir yıldıza göre değişiminden yararlanılarak bulunur. Bu saat, her gün ilkbahar noktası ( ) meridyenin üst geçişinde iken sıfırı gösterecek şekilde ayarlanır. Yer’in yörünge hareketinden dolayı, güneş günü Yer’in gerçek dönme döneminden daha uzun olur. Şekil 5’de görüldüğü gibi, bir günlük hareketinde Yer, (1) konumundan (2) konumuna gelmiş ise, bir tam dönüşten sonra güneşe dönük gözlemcinin yüzü bu defa V yönünde olacaktır. Yer ek olarak a açısı kadar döndükten sonra gözlemcinin yüzü güneşe dönük olacaktır. Yer’in gerçek dönme dönemini belirlemede, yıldızlar en uygun başvuru sistemidir. Yıldızlara göre belirlenen Yer’in dönme dönemi yıldızgünü olarak tanımlanır. Yıldız zamanının gök bilimciler için çok büyük önem taşıdığı açıktır. Eğer Yer, güneş çevresinde 365 günde bir dolanım yaparsa, günde 3600/365 = 0,98 derecelik yol alır. Aşağıdaki bağıntılar hatırlanırsa;
(24saat=360derece)
(4 dakika = 1 derece)
Bir güneş gününün bir yıldız gününden 4 dakika daha uzun olduğu görülür. Yıldızın meridyenden geçiş anında tespit edilen zaman yıldızın sağaçıklığıdır. Örneğin; yıldız zamanı olarak saat beş iken, ilkbahar noktası ( ) meridyeni geçeli beş saat olmuştur. Sağaçıklığı beş saat olan bir yıldız ise o an meridyendedir.
Gök Cisimlerinin Görünen HareketleriGök yüzüne serpilmiş olan gök cisimlerinin, gök kutuplarından geçen bir eksen etrafında topluca yapmış olduğu dönme hareketine, gök cisimlerinin günlük hareketi denir. Her gün gök cisimleri güneş gibi doğmakta, ortak bir eksen etrafında birer çember yayı çizmekte, meridyenimiz üzerinde en yüksek noktasına ulaşmakta ve sonra yeniden alçalarak batmaktadır. Güneş, Ay ve gezegenler de tüm yıldızlar gibi biraz farklılık göstermekle birlikte, bu toplu harekete katılmaktadırlar. Yüzyıllar boyu, bu hareketin Yer küre ile bir ilişkisi olmadığı, bütün gök cisimlerinin Yer çevresinde dolandığı düşüncesine inanılmıştır. On altıncı yüzyıl başlarında, Galileo, bu görüşün doğru olmadığını, dünyanın döndüğünü söylediği için cezalandırıldı. 1851’de Fransız fizikçi Faucault sarkaç deneyleri ile Yer’in döndüğünü kanıtladı. Bu dönme hareketinin ekseninin göğü deldiği hayali noktalara, göğün kutupları denir. Göğün kutuplarından biri, bizim ülkemizden de görülür ve Küçük Ayı yıldızının en ucunda bulunan Kutup yıldızı (Polaris/ CMi) olarak tanıdığımız yıldızın çok yakınında bulunur. Buna kuzey kutup, diğerine de güney kutup denir. Kuzey yarım küreden, Kutup yıldızı sabit ve çevresinde bulunan diğer yıldızlar, onun çevresinde dolanıyormuş gibi görünür.
Yer merkezinde dönme eksenine dik olan düzleme, ekvator düzlemi, bu düzlemin yer küresi ile arakesitine Yer ekvatoru, gök küresi ile arakesitine Gök ekvatoru denir. Ufuk çemberi ile gök ekvatorunun kesim noktaları, gözlemcinin doğu ve batı noktalarıdır. günlük hareket yönünde (saat yönü) ufkun altından üstüne geçerken rastlanan kesim noktası doğu, diğeri batıdır. Buna göre ekvator üzerinde bulunan bir yıldız, o yerin gerçek doğu ve batı noktalarından doğar ve batar. Güneş yılda iki kez, 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde ekvator üzerinde bulunur.
