*MeleK*
♥Ben Aşık Olduğum Adamın Aşık Olduğu Kadınım♥
Endonezyadan egzotik lezzetler!
endonezyadan ne alınır endonezyada yaşam endonezyanın yemekleri endonezya kıyafetleri endonezya nın yemekleri
Baharat, deniz ürünleri ve çeşitli bitki yapraklarının temel olduğu Endonezya mutfağı.
Tanrı Adaları olarak bilinen Endonezya'ya seyahat ettiğinizde pek alışık olmadığınız damak zevklerini tatma şansına sahip olursunuz. Ülkenin yaşam tarzı, mimarisi ve dekorasyon sanatları, din ve doğa bilimleri kavramıyla ne kadar iç içe geçmişse, bu durum Endonezya mutfağı için de geçerli. Endonezya'nın spesiyal yemekleri, yaşamın genel çerçevesi içinde sadece ihtiyaçlara değil, ruhani amaçlara da hizmet ediyor.
Endonezyalılar esas olarak günlük yaşamlarında çok basit şeyler yiyor. Yemek saatlerine ayrılan vakit çok az. Günlük yaşam içinde, Endonezya?nın büyük kısmında yemek sabahtan hazırlanıyor, herkesin acıktığı zaman yemesi için de açıkta bırakılıyor. Tipik gündelik yemekler arasında ızgara yeşil sebzeler, pirinç, salamura, kızarmış tavuk, chili sambal yer alıyor. Günlük yemekler genellikle kadınlar tarafından hazırlanıyor.
Tapınak etkinliklerini kapsayan dinsel tören çerçevesi içinde ele alınırsa, Endonezya yemekleri çok karmaşık bir özelliğe bürünüyor. Köyün kadınları genellikle başka işlere konsantre olurken, erkekler bir araya gelerek zamanlarını özel tören yemeklerini pişirme hazırlıklarına harcıyorlar. Köylerin çoğunda bu alanda uzman olan ve üretime liderlik eden kişiler var.
Varsa, yoksa pirinç
Endonezyalılara göre Tanrıların bir armağanı olan pirincin özel bir şekilde pişirilmesi gerekiyor. Önce hafif tuzlu, içinde lemon grass, sarımsak, salarn yaprağı ve pandan yaprağı (çam iğnesi) gibi aromatik maddeler bulunan suda hafifçe haşlanıyor. Süzüldükten sonra 'kukusan' adı verilen konik bir tencerede pişiriliyor.
Yiyecekler arasında önem sıralamasında ikinci sırayı taze meyveler alıyor. Dolunayda, aysız gecelerde, kutsal günlerde, dolayısıyla Endonezya takviminin hemen hemen her gününde pirincin yanı sıra en önemli yiyecek taze meyve.
Düğün, diş dolgusu, ölü yakma gibi büyük törenler sırasında et, ikram edilen yiyeceklerin içinde önemli bir bölümünü kapsıyor. Yiyecekler arasına etin ilave edilmesinin bir önemi var. Çünkü bu törenlerde çok sayıda ruhani konuk da bulunuyor. Tanrılar yemeklerini yedikten sonra, sıra diğer konuklara geliyor. Büyük törenlerde özellikle doldurulmuş domuz rostosu, baharatlı kaplumbağa şiş, bol baharatlı sebze salatası üzerine konan hindistancevizi kavurması, kızartılmış chili biberi ve sarımsak, karides ezmesi ikram ediliyor.
Çok özel ruhani/gizli problem çözme törenlerinde, bazı şamanlar istenen sonuçları almak için özel pişirilen et yemekleri kullanır. 'Sate' olarak bilinen çeşitli et şişler için yaklaşık 20 ile 30 tapınak onaylı tarif var. Bunların hepsi çok lezzetli, ancak Endonezya'yı yeni keşfedenlerin bu yiyeceklere hemen ulaşması pek mümkün değil.
Bali adası
Konumuzda ağırlıklı olarak Endonezya'nın en küçük adası olan Bali'nin yemeklerine ağırlık verdik. Bali yemeklerini diğer Endonezya yemeklerinden ayıran bir özellik, keskin ve kuvvetli kokusu olan özel bir tür zencefil kökünün yaygın olarak kullanılması. Muz yaprağı, star fruit yaprağı, pandan yaprağı, salarn yaprağı, kelor yaprağı, tik ağacı yaprağı gibi yaprak çeşitleri de çok kullanılıyor. Kızarmış yabani sarımsak, kızarmış chili biberi, kızarmış sarımsak ve kızarmış karides ezmesinden yapılan kuru sambal çeşnisi çok tüketiliyor. 'Saur' adıyla bilinen hindistancevizinin siyahlaşıncaya kadar ızgara yapılıp rendelenmesi ve zerdeçal kökü suyu ile birlikte bir kapta karıştırılmasıyla elde edilen güzel bir hindistancevizi çeşnisi de Bali mutfağında özel bir yere sahip.
Hazırlanması saatler süren 'Bebek Betutu' en ünlü Bali yemeklerinden biri. Bu tütsülenmiş ördeğin en iyisini bulabileceğiniz yer, bu yemeği mükemmel pişirmenin sırlarını bildikleri söylenen insanların yaşadığı Peliatan-Ubud'dur.
Balık ve diğer deniz ürünlerinin Endonezya mutfağında özel bir yeri var. Klasik pişirilen yemeklerin yanı sıra balık ve özellikle karidesten çeşitli yiyecekler hazırlanıyor. Karidesten yapılan krakerler hemen her öğünde bolca tüketiliyor. Balıkları daha çok ızgara ederek hazırlayan Endonezya insanı bu yemekleri değişik soslarla tatlandırıyor. Özellikle Bali'de, warung denilen küçük restoranlarda deniz ürünlerinden yapılan krakerler, noodle ve satay sosuyla hazırlanan köfteli çorbalar yeniliyor.
Ayam (horoz) tutkusu
Bali'de her evin kendi horozu vardır. Her sabah şafak sökerken horozun ötmesi herkesin kalkıp evi temizlemeye başlama zamanının geldiğini bildiriyor. Dövüş horozları bu adada çok kıymetli. Şu anda horoz dövüşlerinin yasaklanmış olmasına rağmen, horoz dövüşü köyün erkekleri arasında en popüler olay olmaya devam ediyor. Kurban kanının etrafa saçılması ile kötü yer ruhlarının kovulması, tapınak törenleri için önemli bir başlangıç. Bu nedenle horoz dövüşleri tapınağın 'jaba' adı verilen dış avlusunda yapılır. Törenlerde ve festivallerde ikramların önemli bir bölümünü oluşturduğu için çok sayıda tavuk yetiştiriliyor. Genellikle baharatlı sambal ile pişirilerek yeniliyor.
Balililer horozların evin etrafını ve köyün sokaklarını rahatça dolaşabilmelerine izin verir. Bu belki de tarlalarda ve avlularda çöplerin arasından buldukları günlük yiyeceklerinin çeşitli olmasından kaynaklanıyor. Deniziyle, kumsallarıyla, güneşiyle, ormanlarıyla ve insanlarıyla sıcacık bir ülke Endonezya. Mutfağı ise insanlardan çok tanrılara adanmış.
Mini sözlük
Arak: Damıtılmış pirinç şarabı.
Babi guling: Kızartılmış yavru domuz.
Bebek betutu: Baharat ile doldurulmuş fırın veya tütsülenmiş ördek.
Burbur ayam: Et suyuyla pişirilmiş yulaf lapalı kerevizli tavuk.
Jaja: Palmiye şurubunda bekletilmiş taze hindistancevizli nemli pirinç keki.
Krupuk: Karidesli kraker.
Rijsttafel: Değişik sebzelerle sunulan pirinç lapası.
Rujak: Tamarind, palmiye şekeri ve karides sosuyla tatlandırılmış yeşil mango, salatalık ve ananas salatası.
Sambal: Domates veya limon yaprağı ile tatlandırılmış baharat.
Satay: Yerfıstığı sosu.
Saur: Bumbu baharatlı kızarmış hindistancevizi.
Tempeh: Soya fasulyesi ile fermente edilmiş çıtır kek.
Warung: Yemek yenilen küçük mekân
Tütsülenmiş hindistancevizli kremalı krem brulee
Süt kreması, hindistancevizi sütü ile koyulaşana kadar pişirilir.
Yumurta akları tozşeker ile çırpılıp kremaya eklenir. 1 dakika pişirilip malibu eklenir. Krem brulee kaplarına doldurulup önceden
ısıtılmış 180 dereceye ayarlı fırında20 dakika pişirilir.
Fırından alınıp bu kez yalnızca üstten ısıtmalı fırında üzeri kızarıncaya kadar bekletilir.
Acılı limon soslu dana bonfile
1 parça dana fileto, kıyılmış arpacık soğan, ezilmiş sarımsak, kıyılımış taze zencefil, toz acı biber, kıyılmış badem, sarı zencefil tozu, toz kimyon ve kişniş, defneyaprağı ve misket limonu yaprağı karışımı ile ovalanır.
Çok az yağ eklenmiş tavada arkalı önlü kızartılır. Kibrit çöpü uzunluğunda doğranmış, dolmalık sarı ve kırmızıbiber, yeşil kuşkonmaz ve havuç, istiridye sosu, susam yağı, kıyılmış sarımsak ve çok az tavuk suyu ile sotelenir.
Kıyılmış arpacık soğan, ezilmiş sarımsak, kıyılmış taze zencefil, toz acı biber, kıyılmış badem sarı zencefil tozu, toz kimyon ve kişniş, defneyaprağı ve misket limonu yaprağı, hindistancevizi sütü, tavuk suyu, tuz ve karabiber ile pişirilerek sos haline getirilir.
Konserve kırmızı kuru fasulye Çin yufkalarına rulo şeklinde sarılır. Kızdırılmış sıvıyağda kızartılır. Dana bonfile servis tabağına alınır. Yanına sotelenmiş sebzeler ve fasulyeli Çin böreği eklenir. Etin üzerine sos gezdirilir. Sıcak olarak servis yapılır.
Muz yaprağına sarılı ördek (Bebek betutu)
Ördek göğüsleri tuz ve karabiber ile ovulduktan sonra tamarind suyunda marine edilir.
Kırmızıbiber, kıyılmış zencefil, sarı zencefil tozu, küçük doğranmış misket limonu, kıyılmış sarımsak, kişniş tozu, fırınlanmış ve kıyılmış badem, küçük kesilmiş limon yaprağı ve karabiber ile tekrar ovalanıp üzerine küçük kesilmiş misket limonu yaprağı ve limon filizi eklenir.
Bu karışım muz yaprağına ve alüminyum folyoya sarılır. 180 dereceye ayarlanmış fırında 1 saat pişirilir.
Fırından alınıp etin üzerindeki muz yaprağı ve alüminyum folyo çıkarılır. 190 dereceye ayarlanmış fırında 30 dakika pişirilir. Yanında tatlı patatesle pişirilmiş pirinçle sıcak olarak servis yapılır.
Izgara ördek şiş
Ördek kıyması, rendelenmiş hindistancevizi, öğütülmüş misket limonu yaprağı, iri çekilmiş karabiber, küçük doğranmış kırmızı acı biber, esmer şeker ve tuzla iyice yoğrulur.
Parmak uzunluğunda köfteler hazırlanıp limon filizi çubuklarına takılır. Izgarada çevrilerek pişirilir. Sıcak olarak servis yapılır.
Pandan sosu ile marine edilmiş tavuk şnitzel
Pandan sosu için; mısır yağı bir tavada kızdırılır. Arpacık soğanı, sarımsak, kırmızı acı biber, zencefil aromasını bırakana kadar sotelenir. Kabuksuz badem, çam yaprağı, acı limon sosu, esmer şeker, tavuk suyu, tuz ve karabiber eklenip malzemeler yumuşayana kadar pişirilir. Tava ateşten alınıp karışım soğumaya bırakılır. Robotta çekilip püre haline getirilir.
Tavuk şnitzellerin üzerine tuz ve karabiber serpiştirilip buzdolabında bekletilir. Üzerine pandan sosu sürüp yağsız tavada arkalı önlü kızartılır. Başka bir tavada mısır yağı kızdırılıp taze fasulyeler sotelenir.
Kuşkonmazlar ızgarada pişirilir. Sarımsaklı ekmekler kızartılıp küçük küçük kesilir. Tavuk şnitzeller, kuşkonmazlar, taze fasulyeler ve sarımsaklı ekmekler servis tabaklarına paylaştırılıp servis yapılır.
Baharat, deniz ürünleri ve çeşitli bitki yapraklarının temel olduğu Endonezya mutfağı.
Tanrı Adaları olarak bilinen Endonezya'ya seyahat ettiğinizde pek alışık olmadığınız damak zevklerini tatma şansına sahip olursunuz. Ülkenin yaşam tarzı, mimarisi ve dekorasyon sanatları, din ve doğa bilimleri kavramıyla ne kadar iç içe geçmişse, bu durum Endonezya mutfağı için de geçerli. Endonezya'nın spesiyal yemekleri, yaşamın genel çerçevesi içinde sadece ihtiyaçlara değil, ruhani amaçlara da hizmet ediyor.
Endonezyalılar esas olarak günlük yaşamlarında çok basit şeyler yiyor. Yemek saatlerine ayrılan vakit çok az. Günlük yaşam içinde, Endonezya?nın büyük kısmında yemek sabahtan hazırlanıyor, herkesin acıktığı zaman yemesi için de açıkta bırakılıyor. Tipik gündelik yemekler arasında ızgara yeşil sebzeler, pirinç, salamura, kızarmış tavuk, chili sambal yer alıyor. Günlük yemekler genellikle kadınlar tarafından hazırlanıyor.
Tapınak etkinliklerini kapsayan dinsel tören çerçevesi içinde ele alınırsa, Endonezya yemekleri çok karmaşık bir özelliğe bürünüyor. Köyün kadınları genellikle başka işlere konsantre olurken, erkekler bir araya gelerek zamanlarını özel tören yemeklerini pişirme hazırlıklarına harcıyorlar. Köylerin çoğunda bu alanda uzman olan ve üretime liderlik eden kişiler var.
Varsa, yoksa pirinç
Endonezyalılara göre Tanrıların bir armağanı olan pirincin özel bir şekilde pişirilmesi gerekiyor. Önce hafif tuzlu, içinde lemon grass, sarımsak, salarn yaprağı ve pandan yaprağı (çam iğnesi) gibi aromatik maddeler bulunan suda hafifçe haşlanıyor. Süzüldükten sonra 'kukusan' adı verilen konik bir tencerede pişiriliyor.
Yiyecekler arasında önem sıralamasında ikinci sırayı taze meyveler alıyor. Dolunayda, aysız gecelerde, kutsal günlerde, dolayısıyla Endonezya takviminin hemen hemen her gününde pirincin yanı sıra en önemli yiyecek taze meyve.
Düğün, diş dolgusu, ölü yakma gibi büyük törenler sırasında et, ikram edilen yiyeceklerin içinde önemli bir bölümünü kapsıyor. Yiyecekler arasına etin ilave edilmesinin bir önemi var. Çünkü bu törenlerde çok sayıda ruhani konuk da bulunuyor. Tanrılar yemeklerini yedikten sonra, sıra diğer konuklara geliyor. Büyük törenlerde özellikle doldurulmuş domuz rostosu, baharatlı kaplumbağa şiş, bol baharatlı sebze salatası üzerine konan hindistancevizi kavurması, kızartılmış chili biberi ve sarımsak, karides ezmesi ikram ediliyor.
Çok özel ruhani/gizli problem çözme törenlerinde, bazı şamanlar istenen sonuçları almak için özel pişirilen et yemekleri kullanır. 'Sate' olarak bilinen çeşitli et şişler için yaklaşık 20 ile 30 tapınak onaylı tarif var. Bunların hepsi çok lezzetli, ancak Endonezya'yı yeni keşfedenlerin bu yiyeceklere hemen ulaşması pek mümkün değil.
Bali adası
Konumuzda ağırlıklı olarak Endonezya'nın en küçük adası olan Bali'nin yemeklerine ağırlık verdik. Bali yemeklerini diğer Endonezya yemeklerinden ayıran bir özellik, keskin ve kuvvetli kokusu olan özel bir tür zencefil kökünün yaygın olarak kullanılması. Muz yaprağı, star fruit yaprağı, pandan yaprağı, salarn yaprağı, kelor yaprağı, tik ağacı yaprağı gibi yaprak çeşitleri de çok kullanılıyor. Kızarmış yabani sarımsak, kızarmış chili biberi, kızarmış sarımsak ve kızarmış karides ezmesinden yapılan kuru sambal çeşnisi çok tüketiliyor. 'Saur' adıyla bilinen hindistancevizinin siyahlaşıncaya kadar ızgara yapılıp rendelenmesi ve zerdeçal kökü suyu ile birlikte bir kapta karıştırılmasıyla elde edilen güzel bir hindistancevizi çeşnisi de Bali mutfağında özel bir yere sahip.
Hazırlanması saatler süren 'Bebek Betutu' en ünlü Bali yemeklerinden biri. Bu tütsülenmiş ördeğin en iyisini bulabileceğiniz yer, bu yemeği mükemmel pişirmenin sırlarını bildikleri söylenen insanların yaşadığı Peliatan-Ubud'dur.
Balık ve diğer deniz ürünlerinin Endonezya mutfağında özel bir yeri var. Klasik pişirilen yemeklerin yanı sıra balık ve özellikle karidesten çeşitli yiyecekler hazırlanıyor. Karidesten yapılan krakerler hemen her öğünde bolca tüketiliyor. Balıkları daha çok ızgara ederek hazırlayan Endonezya insanı bu yemekleri değişik soslarla tatlandırıyor. Özellikle Bali'de, warung denilen küçük restoranlarda deniz ürünlerinden yapılan krakerler, noodle ve satay sosuyla hazırlanan köfteli çorbalar yeniliyor.
Ayam (horoz) tutkusu
Bali'de her evin kendi horozu vardır. Her sabah şafak sökerken horozun ötmesi herkesin kalkıp evi temizlemeye başlama zamanının geldiğini bildiriyor. Dövüş horozları bu adada çok kıymetli. Şu anda horoz dövüşlerinin yasaklanmış olmasına rağmen, horoz dövüşü köyün erkekleri arasında en popüler olay olmaya devam ediyor. Kurban kanının etrafa saçılması ile kötü yer ruhlarının kovulması, tapınak törenleri için önemli bir başlangıç. Bu nedenle horoz dövüşleri tapınağın 'jaba' adı verilen dış avlusunda yapılır. Törenlerde ve festivallerde ikramların önemli bir bölümünü oluşturduğu için çok sayıda tavuk yetiştiriliyor. Genellikle baharatlı sambal ile pişirilerek yeniliyor.
Balililer horozların evin etrafını ve köyün sokaklarını rahatça dolaşabilmelerine izin verir. Bu belki de tarlalarda ve avlularda çöplerin arasından buldukları günlük yiyeceklerinin çeşitli olmasından kaynaklanıyor. Deniziyle, kumsallarıyla, güneşiyle, ormanlarıyla ve insanlarıyla sıcacık bir ülke Endonezya. Mutfağı ise insanlardan çok tanrılara adanmış.
Mini sözlük
Arak: Damıtılmış pirinç şarabı.
Babi guling: Kızartılmış yavru domuz.
Bebek betutu: Baharat ile doldurulmuş fırın veya tütsülenmiş ördek.
Burbur ayam: Et suyuyla pişirilmiş yulaf lapalı kerevizli tavuk.
Jaja: Palmiye şurubunda bekletilmiş taze hindistancevizli nemli pirinç keki.
Krupuk: Karidesli kraker.
Rijsttafel: Değişik sebzelerle sunulan pirinç lapası.
Rujak: Tamarind, palmiye şekeri ve karides sosuyla tatlandırılmış yeşil mango, salatalık ve ananas salatası.
Sambal: Domates veya limon yaprağı ile tatlandırılmış baharat.
Satay: Yerfıstığı sosu.
Saur: Bumbu baharatlı kızarmış hindistancevizi.
Tempeh: Soya fasulyesi ile fermente edilmiş çıtır kek.
Warung: Yemek yenilen küçük mekân
Tütsülenmiş hindistancevizli kremalı krem brulee
Süt kreması, hindistancevizi sütü ile koyulaşana kadar pişirilir.
Yumurta akları tozşeker ile çırpılıp kremaya eklenir. 1 dakika pişirilip malibu eklenir. Krem brulee kaplarına doldurulup önceden
ısıtılmış 180 dereceye ayarlı fırında20 dakika pişirilir.
Fırından alınıp bu kez yalnızca üstten ısıtmalı fırında üzeri kızarıncaya kadar bekletilir.
Acılı limon soslu dana bonfile
1 parça dana fileto, kıyılmış arpacık soğan, ezilmiş sarımsak, kıyılımış taze zencefil, toz acı biber, kıyılmış badem, sarı zencefil tozu, toz kimyon ve kişniş, defneyaprağı ve misket limonu yaprağı karışımı ile ovalanır.
Çok az yağ eklenmiş tavada arkalı önlü kızartılır. Kibrit çöpü uzunluğunda doğranmış, dolmalık sarı ve kırmızıbiber, yeşil kuşkonmaz ve havuç, istiridye sosu, susam yağı, kıyılmış sarımsak ve çok az tavuk suyu ile sotelenir.
Kıyılmış arpacık soğan, ezilmiş sarımsak, kıyılmış taze zencefil, toz acı biber, kıyılmış badem sarı zencefil tozu, toz kimyon ve kişniş, defneyaprağı ve misket limonu yaprağı, hindistancevizi sütü, tavuk suyu, tuz ve karabiber ile pişirilerek sos haline getirilir.
Konserve kırmızı kuru fasulye Çin yufkalarına rulo şeklinde sarılır. Kızdırılmış sıvıyağda kızartılır. Dana bonfile servis tabağına alınır. Yanına sotelenmiş sebzeler ve fasulyeli Çin böreği eklenir. Etin üzerine sos gezdirilir. Sıcak olarak servis yapılır.
Muz yaprağına sarılı ördek (Bebek betutu)
Ördek göğüsleri tuz ve karabiber ile ovulduktan sonra tamarind suyunda marine edilir.
Kırmızıbiber, kıyılmış zencefil, sarı zencefil tozu, küçük doğranmış misket limonu, kıyılmış sarımsak, kişniş tozu, fırınlanmış ve kıyılmış badem, küçük kesilmiş limon yaprağı ve karabiber ile tekrar ovalanıp üzerine küçük kesilmiş misket limonu yaprağı ve limon filizi eklenir.
Bu karışım muz yaprağına ve alüminyum folyoya sarılır. 180 dereceye ayarlanmış fırında 1 saat pişirilir.
Fırından alınıp etin üzerindeki muz yaprağı ve alüminyum folyo çıkarılır. 190 dereceye ayarlanmış fırında 30 dakika pişirilir. Yanında tatlı patatesle pişirilmiş pirinçle sıcak olarak servis yapılır.
Izgara ördek şiş
Ördek kıyması, rendelenmiş hindistancevizi, öğütülmüş misket limonu yaprağı, iri çekilmiş karabiber, küçük doğranmış kırmızı acı biber, esmer şeker ve tuzla iyice yoğrulur.
Parmak uzunluğunda köfteler hazırlanıp limon filizi çubuklarına takılır. Izgarada çevrilerek pişirilir. Sıcak olarak servis yapılır.
Pandan sosu ile marine edilmiş tavuk şnitzel
Pandan sosu için; mısır yağı bir tavada kızdırılır. Arpacık soğanı, sarımsak, kırmızı acı biber, zencefil aromasını bırakana kadar sotelenir. Kabuksuz badem, çam yaprağı, acı limon sosu, esmer şeker, tavuk suyu, tuz ve karabiber eklenip malzemeler yumuşayana kadar pişirilir. Tava ateşten alınıp karışım soğumaya bırakılır. Robotta çekilip püre haline getirilir.
Tavuk şnitzellerin üzerine tuz ve karabiber serpiştirilip buzdolabında bekletilir. Üzerine pandan sosu sürüp yağsız tavada arkalı önlü kızartılır. Başka bir tavada mısır yağı kızdırılıp taze fasulyeler sotelenir.
Kuşkonmazlar ızgarada pişirilir. Sarımsaklı ekmekler kızartılıp küçük küçük kesilir. Tavuk şnitzeller, kuşkonmazlar, taze fasulyeler ve sarımsaklı ekmekler servis tabaklarına paylaştırılıp servis yapılır.
