Uzman SühaN
Administrator
En çok yapılan yazım hataları!
Günlük hayatta kullandığımız, işittiğimiz birçok kelime var. Bunlardan bazıları sıklıkla yanlış kullanılıyor. En çok yapılan yazım hatalarını sizler için derledik.
Mesela, “şarj” kelimesi. Yükleme anlamına gelen bu kelime çoğu zaman yanlış bir kullanım ile şarz olarak kulağımıza geliyor.
“Yanlış” ve “yalnız” kelimelerini de hatalı yazıyoruz. “Yanlış” kelimesi yanılmak kökünden gelen bir kelimedir. “Yalnız” kelimesi ise “yalın olmak” kökünden gelmektedir. Bu kelimeleri yazılarınızda kullanırken, köklerini düşünürseniz asla hata yapmazsınız.
“Herkes” kelimesi de maalesef yanlış bir kullanım ile “herkez” olarak yazılmaktadır.
Tüm dilbilgisi kaynaklarında okuduğumuz bir bilgi var: “Bağlaç olan –de ayrı yazılır.” Ne demektir bu? –de ekinin bağlaç olup olmadığını nasıl anlayacağız?
Bağlaç, sözcük gruplarını veya cümleleri biçim veya anlam yönüyle birbirine bağlayan kelimelerdir.
-de‘nin ayrı yazılıp yazılmadığını kontrol etmenin en kolay yolu -de’yi çıkartıp cümleyi okumaktır. Eğer cümlenin anlamı “hemen hemen” aynı kalıyorsa cümledeki -de bağlaçtır ve ayrı yazılmalıdır. Eğer cümlede ciddi bir anlam bozukluğu ya da anlam değişmesi gerçekleşiyorsa hâl ekidir ve birleşik yazılmalıdır.
Örneğin; “Çalışma masamda kırık var.” cümlesi, -da hâl eki çıkarıldığında anlamsız hâle gelir. (Çalışma masam kırık var) Oysaki “Kızım da geldi.” cümlesindeki de bağlacının çıkarılması anlamı “pek” değiştirmez. (Kızım geldi)
-de bağlacı konuşma dilinde bazen te veya ta olarak kullanılsa da, her zaman -de veya -da olarak yazılır. Aynı kural hâl eki olarak kullanılan -ta ve -te için geçerli değildir.
Kitap da defter de orada kalsın [bağlaç].
Kitapta bir sürü resim var. [hâl eki].
-de eki gibi yazımda sürekli hata yapılan bir başka ek de –ki ekidir. Tıpkı -de ekinde olduğu gibi bağlaç olan –ki eki de ayrı yazılır, kaldırıldığında cümlenin anlamı pek değişmez. Eğer –ki ekini kaldırdığımızda cümlenin anlamı değişiyorsa, o zaman orada kullanılan –ki eki, ilgi zamiri ekidir
Derslerini iyi çalış ki sınavlardan yüksek notlar al.
Ne ki bu?
“Ne….ne” bağlacı kullanıldığı cümlenin anlamını olumsuz yapar. Bu yüzden yüklemi de olumsuz yapmamız, cümlenin anlamını olumluya çevirir. Örnek verecek olursak;
Ne annem ne de babam geliyor. (Anlamı: Annem de babam da gelmiyor.)
Ne annem ne de babam gelmiyor. (Anlamı: Annem de babam da geliyor.)
Bir de ayrı yazılması gereken ama çoğumuzun birleşik yazdığı kelimeler var. Bunlara bir şey, her biri, her gün, her şey, ya da kelimelerini örnek verebiliriz.
Birden fazla kelimeden oluşan sayıları yazarken de ayrı yazmalıyız. Mesela; iki yüz, beş yüz on bir gibi… (200 TL’lik banknotlar piyasaya ilk çıktığında imla hatası olduğu belirlenmişti. Banknotun ön yüzündeki “İKİYÜZ” yazısı, “Sayıların her rakamını ve basamağını gösteren sözcük ayrı yazılır” kuralına uymuyor. Dil bilimcilerin bir kısmı ‘iki yüz’ yazılması gerekirken ‘ikiyüz’ yazılarak önemli bir hata yapıldığı görüşünde.)
Noktalama işareti kullanımlarında da bazı hatalar yapmaktayız. Mesela üç nokta yerine, yanlış bir kullanımla iki yada üçten fazla nokta kullanmaktayız. Bilgisayarda bir yazı yazarken, nokta ve virgülden sonra bir boşluk bırakmalıyız.
Yanıtı belli olan (cevap beklenmeyen) ya da yanıtı içinde gizli olan cümlelerin sonunda soru işareti kullanmalıyız.
Haksız mıyım ama?
Bana yapılır mı bu?
Ancak, anlamı itibariyle soru cümlesi olmayan cümlelerde soru işareti kullanmamalıyız.
Saat kaçta geldi, hatırlamıyorum.
İşte size genelde yanlış yazılan kelimelerin ve doğru kullanımlarının listesi. Eğer herhangi bir kelimenin yazılışında tereddüte düşerseniz, Türk Dil Kurumu‘nun aşağıdaki sitesinden doğrusunu öğrenebilirsiniz.
Mesela, “şarj” kelimesi. Yükleme anlamına gelen bu kelime çoğu zaman yanlış bir kullanım ile şarz olarak kulağımıza geliyor.
“Yanlış” ve “yalnız” kelimelerini de hatalı yazıyoruz. “Yanlış” kelimesi yanılmak kökünden gelen bir kelimedir. “Yalnız” kelimesi ise “yalın olmak” kökünden gelmektedir. Bu kelimeleri yazılarınızda kullanırken, köklerini düşünürseniz asla hata yapmazsınız.
“Herkes” kelimesi de maalesef yanlış bir kullanım ile “herkez” olarak yazılmaktadır.
Tüm dilbilgisi kaynaklarında okuduğumuz bir bilgi var: “Bağlaç olan –de ayrı yazılır.” Ne demektir bu? –de ekinin bağlaç olup olmadığını nasıl anlayacağız?
Bağlaç, sözcük gruplarını veya cümleleri biçim veya anlam yönüyle birbirine bağlayan kelimelerdir.
-de‘nin ayrı yazılıp yazılmadığını kontrol etmenin en kolay yolu -de’yi çıkartıp cümleyi okumaktır. Eğer cümlenin anlamı “hemen hemen” aynı kalıyorsa cümledeki -de bağlaçtır ve ayrı yazılmalıdır. Eğer cümlede ciddi bir anlam bozukluğu ya da anlam değişmesi gerçekleşiyorsa hâl ekidir ve birleşik yazılmalıdır.
Örneğin; “Çalışma masamda kırık var.” cümlesi, -da hâl eki çıkarıldığında anlamsız hâle gelir. (Çalışma masam kırık var) Oysaki “Kızım da geldi.” cümlesindeki de bağlacının çıkarılması anlamı “pek” değiştirmez. (Kızım geldi)
-de bağlacı konuşma dilinde bazen te veya ta olarak kullanılsa da, her zaman -de veya -da olarak yazılır. Aynı kural hâl eki olarak kullanılan -ta ve -te için geçerli değildir.
Kitap da defter de orada kalsın [bağlaç].
Kitapta bir sürü resim var. [hâl eki].
-de eki gibi yazımda sürekli hata yapılan bir başka ek de –ki ekidir. Tıpkı -de ekinde olduğu gibi bağlaç olan –ki eki de ayrı yazılır, kaldırıldığında cümlenin anlamı pek değişmez. Eğer –ki ekini kaldırdığımızda cümlenin anlamı değişiyorsa, o zaman orada kullanılan –ki eki, ilgi zamiri ekidir
Derslerini iyi çalış ki sınavlardan yüksek notlar al.
Ne ki bu?
“Ne….ne” bağlacı kullanıldığı cümlenin anlamını olumsuz yapar. Bu yüzden yüklemi de olumsuz yapmamız, cümlenin anlamını olumluya çevirir. Örnek verecek olursak;
Ne annem ne de babam geliyor. (Anlamı: Annem de babam da gelmiyor.)
Ne annem ne de babam gelmiyor. (Anlamı: Annem de babam da geliyor.)
Bir de ayrı yazılması gereken ama çoğumuzun birleşik yazdığı kelimeler var. Bunlara bir şey, her biri, her gün, her şey, ya da kelimelerini örnek verebiliriz.
Birden fazla kelimeden oluşan sayıları yazarken de ayrı yazmalıyız. Mesela; iki yüz, beş yüz on bir gibi… (200 TL’lik banknotlar piyasaya ilk çıktığında imla hatası olduğu belirlenmişti. Banknotun ön yüzündeki “İKİYÜZ” yazısı, “Sayıların her rakamını ve basamağını gösteren sözcük ayrı yazılır” kuralına uymuyor. Dil bilimcilerin bir kısmı ‘iki yüz’ yazılması gerekirken ‘ikiyüz’ yazılarak önemli bir hata yapıldığı görüşünde.)
Noktalama işareti kullanımlarında da bazı hatalar yapmaktayız. Mesela üç nokta yerine, yanlış bir kullanımla iki yada üçten fazla nokta kullanmaktayız. Bilgisayarda bir yazı yazarken, nokta ve virgülden sonra bir boşluk bırakmalıyız.
Yanıtı belli olan (cevap beklenmeyen) ya da yanıtı içinde gizli olan cümlelerin sonunda soru işareti kullanmalıyız.
Haksız mıyım ama?
Bana yapılır mı bu?
Ancak, anlamı itibariyle soru cümlesi olmayan cümlelerde soru işareti kullanmamalıyız.
Saat kaçta geldi, hatırlamıyorum.
İşte size genelde yanlış yazılan kelimelerin ve doğru kullanımlarının listesi. Eğer herhangi bir kelimenin yazılışında tereddüte düşerseniz, Türk Dil Kurumu‘nun aşağıdaki sitesinden doğrusunu öğrenebilirsiniz.
