Uzman SühaN
Administrator
El parmaklarında damar hastalıkları
Raynaud fenomeni çoğu kez soğuk, stres gibi uyaranlar sonucunda el veya ayak parmaklarının kan dolaşımının ani ve geçici olarak durmasıdır. Olay önce parmakların beyazlaşması sonra morarması daha sonrada kırmızılaşması şeklinde belirti verir. Aslında Raynaud fenomeni bir çok hastalıkla örneğin kol damarlarının hastalıkları, çeşitli romatizmal hastalıklarla beraber görülebilmekle beraber hiçbir hastalıkla beraber olmayıp sadece Raynaud belirtilerinin olduğu durum Raynaud hastalığı olarak kabul edilir. Bu kendiliğinden olan yada birincil Raynaud hastalığına kadınlarda erkeklere nazaran 9 kat daha sık rastlanılmaktadır.
Hastalıklara ikincil olarak gelişen Raynaud fenomeni çok daha yaygın, ciddi ve daha karmaşıktır. Raynaud fenomenine neden olan başlıca hastalıklar aralarında sistemik lupus eritomatosus, sklerodermanında olduğu çeşitli romatizmal hastalıklar, kol ve el damarlarının hastalıkları, kan hastalıkları, donuklar ve torasik outlet sendromudur.
BELİRTİLER:
Raynaud fenomeninde genelde üç evre bulunur. Başlangıçta kan akımı azaldıkça parmaklar solar ve beyazlaşır. Bir süre sonra parmaklar morarır. Bu aşamada parmaklar soğuktur ve hissizleşmiştir. Daha sonra kan akımı tekrar dönünce parmaklar kızarır ve ağrılı hale gelirler. Bu ataklar bazen bir dakika bazen saatlerde sürebilir. Daha ileri aşamalarda ve özellikle hastalıklara bağlı gelişen Raynaud fenomeninde parmaklarda yaralar ve gangrenler gelişebilir.
NEDENLERİ
Raynaud hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Soğukta ve streste damarlarda spazm normalde herkeste olur. Ancak Raynaud fenomeni olan hastalarda spazm çok daha derin ve uzun süreli olabilmektedir. Bunun nedeninin sinir sistemi ile ilgili olabileceği düşünülmüştür.
Ancak hastalıklara bağlı gelişen Raynaud fenomeninde temelde küçük yada büyük damar hastalığı olabilmektedir. Raynaud fenomenine yol açan başlıca hastalıklar:
Skleroderma
CREST sendromu
Romatoid artrit
Bağ dokusu ve romatizmal hastalıklar
Koldaki damarların tıkanıklığı
Kan hastalıkları
Akciğer hastalıkları
Sinir sistemi hastalıkları
Donuk
Yaralanmalar
Raynaud fenomeni oluştuğunda sigara ve damarlarda spazm oluşturabilen ilaçlar sorunu daha da ağrılaştırabilirler.
TANI:
Parmaklarda beyazlaşma, morarma ve kızarma şeklinde renk değişiklikleri olan hastalarda tanı kolaylıkla konulabilir. Ancak hastalıklara bağlı Raynaud fenomeninin hiçbir hastalığa bağlı olmayan şeklinden ayırt edilmesi zordur. Bunun için bazı kan testleri, parmaklarda kan basıncının ölçümü ve soğukta parmak kan akımının ölçümü gibi testler yapılmaktadır.
TEDAVİ:
Raynaud femomeninin gelişiminin engellenmesi ne yazık ki mümkün değildir. Hastaların hayat tarzlarında yapacakları bazı değişiklikler yaralı olabilir:
Kendilerini sıcak tutmaları,
Soğuk havalarda el ve ayaklarını eldiven yada çoraplarla sıcak tutmaları
Ellerini soğuğa maruz bırakmamaları,
El ve ayaklarını travma ve enfeksiyondan sakınmaları
Sigara içmemeleri ve sigara içilen ortamlarda bulunmamaları,
Raynaud fenomenine yol açabilecek ilaçları kullanmamaları.
tavsiye edilir. Bu yöntemlerle hastaların yarıya yakınında şikayetler önemli ölçüde hafifler yada düzelir. Diğer hastalarda ise ilaçlar (kalsiyum kanal bloküleri ve prostaglandinler) yarar sağlayabilir.
Daha ileri şikayeti olan hastalarda damarlarda spazmı sağlayan sempatik sinirler sempatektomi ile kesilebilse de, bu yöntemin sağladığı fayda geçicidir.
Hastalıklara ikincil olarak gelişen Raynaud fenomeni çok daha yaygın, ciddi ve daha karmaşıktır. Raynaud fenomenine neden olan başlıca hastalıklar aralarında sistemik lupus eritomatosus, sklerodermanında olduğu çeşitli romatizmal hastalıklar, kol ve el damarlarının hastalıkları, kan hastalıkları, donuklar ve torasik outlet sendromudur.
BELİRTİLER:
Raynaud fenomeninde genelde üç evre bulunur. Başlangıçta kan akımı azaldıkça parmaklar solar ve beyazlaşır. Bir süre sonra parmaklar morarır. Bu aşamada parmaklar soğuktur ve hissizleşmiştir. Daha sonra kan akımı tekrar dönünce parmaklar kızarır ve ağrılı hale gelirler. Bu ataklar bazen bir dakika bazen saatlerde sürebilir. Daha ileri aşamalarda ve özellikle hastalıklara bağlı gelişen Raynaud fenomeninde parmaklarda yaralar ve gangrenler gelişebilir.
NEDENLERİ
Raynaud hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Soğukta ve streste damarlarda spazm normalde herkeste olur. Ancak Raynaud fenomeni olan hastalarda spazm çok daha derin ve uzun süreli olabilmektedir. Bunun nedeninin sinir sistemi ile ilgili olabileceği düşünülmüştür.
Ancak hastalıklara bağlı gelişen Raynaud fenomeninde temelde küçük yada büyük damar hastalığı olabilmektedir. Raynaud fenomenine yol açan başlıca hastalıklar:
Skleroderma
CREST sendromu
Romatoid artrit
Bağ dokusu ve romatizmal hastalıklar
Koldaki damarların tıkanıklığı
Kan hastalıkları
Akciğer hastalıkları
Sinir sistemi hastalıkları
Donuk
Yaralanmalar
Raynaud fenomeni oluştuğunda sigara ve damarlarda spazm oluşturabilen ilaçlar sorunu daha da ağrılaştırabilirler.
TANI:
Parmaklarda beyazlaşma, morarma ve kızarma şeklinde renk değişiklikleri olan hastalarda tanı kolaylıkla konulabilir. Ancak hastalıklara bağlı Raynaud fenomeninin hiçbir hastalığa bağlı olmayan şeklinden ayırt edilmesi zordur. Bunun için bazı kan testleri, parmaklarda kan basıncının ölçümü ve soğukta parmak kan akımının ölçümü gibi testler yapılmaktadır.
TEDAVİ:
Raynaud femomeninin gelişiminin engellenmesi ne yazık ki mümkün değildir. Hastaların hayat tarzlarında yapacakları bazı değişiklikler yaralı olabilir:
Kendilerini sıcak tutmaları,
Soğuk havalarda el ve ayaklarını eldiven yada çoraplarla sıcak tutmaları
Ellerini soğuğa maruz bırakmamaları,
El ve ayaklarını travma ve enfeksiyondan sakınmaları
Sigara içmemeleri ve sigara içilen ortamlarda bulunmamaları,
Raynaud fenomenine yol açabilecek ilaçları kullanmamaları.
tavsiye edilir. Bu yöntemlerle hastaların yarıya yakınında şikayetler önemli ölçüde hafifler yada düzelir. Diğer hastalarda ise ilaçlar (kalsiyum kanal bloküleri ve prostaglandinler) yarar sağlayabilir.
Daha ileri şikayeti olan hastalarda damarlarda spazmı sağlayan sempatik sinirler sempatektomi ile kesilebilse de, bu yöntemin sağladığı fayda geçicidir.
