Ce: Eğitimde Ölçme Ve Değerlendirme
TESTLER VE SINIFLANDIRILMASI
Birey hakkında verilen kararların geçerliği; elde edilen verilerin kapsamlı, doğru ve sayısal olmasına bağlıdır. Kişilerle ilgili kararlarımız daha çok onları nasıl anlayabileceğimiz noktasına yoğunlaşır. Bireyleri tanıyabilmek için:
- Vak’a kayıtlar, kontrol listeleri, dereceleme ölçekleri, otobiyografi-biyografi gibi bilgi toplama teknikleri kullanılabilir.
- Bireyler, yeri ve zamanı belli test durumlarına sokulabilir.
Eğiti-öğretim dışında deneme, deney, kontrol, yoklama gibi anlamlarda kullanılan test;
“bireylerin kimi özelliklerini ölçmek üzere kullanılan ölçme aracıdır.” (( Test sözcüğü yanlış olarak; çoktan seçmeli testler yerine ya da sınav sözcüğü anlamında kullanılmaktadır).
Testleri farklı ölçütlere göre; farklı biçimlerde sınıflandırmak olanaklıdır. Yine da eğiti-öğretim alanında testleri aşağıdaki biçimde sınıflamak daha doğrudur.
Maksimum Yeterlik Testleri
A. Yetenek Testleri
1. Genel Yetenek Testleri
2. Özel Yetenek Testleri
B. Başarı Testleri
1.Standart Testler
2.Öğretmen Yapımı Testler
a. Grup ve bireysel testler.
b. Hız ve güç testleri
c. Objektif testleri
d. Dile dayalı olan ve dile dayalı olmayan testler.
Maksimum yeterlik testi, kişinin belli bir durumda, belli bir işi ne denli doğru yapabildiğini belirlemek amacıyla geliştirilen testtir.
Yetenek testleri, doğuştan getirilen, çevrece geliştirilen zihin ve beden gücünü ölçen testtir.
Zeka testi, zeka tanımına-anlayışına uygun testlerdir. Kimi bilgiye, kimi mantığa, kimi yaratıcılığa ağırlık verir.
Standart testler, ülke çapında, giderek evrensel düzeyde uygulanan,eğitim programlarını esas alan, objektif soru türlerini kullanan, uzmanların hazırladığı, geçerlik ve güvenirliği yüksek testlerdir.
Öğretmen yapısı testler, standart testlerin olumlu özelliklerinden bir çoğundan yoksundur. Bu araçların niteliği büyük ölçüde öğretmenlerin bilgi ve becerisine bağlıdır.
TEST PLANI
Geçerli ve güvenilir ölçme sonuçları; testlerin geliştirilmesi, uygulanması ve puanlanmasının açık ve ayrıntılı biçimde planlanmasına bağlıdır. Bir test planında aşağıda belirtilen soru başlıklarının karşılıkları verilmiş olmalıdır.
1. Sınavın amacı belirtilmelidir. Bu amaç: Başarı durumunun tesbiti, eleme, yordama,öğrenme eksikliklerini görme olabilir.
2. Hangi hedef ve davranışların yoklanacağı ortaya konulmalıdır.
3. Nasıl bir ölçme aracı kullanılacağına (sözlü, klasik yazılı, uygulama...) karar verilmelidir.
4. Konuların-hedef davranışların toplam öğrenilenler içindeki payı belirlenmelidir. Bunun için yüzdelik ya da o konuların kaynaktaki sayfa sayısı dikkate alınabilir.
5. Toplam kaç soru sorulacağı, soruların davranışlara nasıl dağıtılacağı kararlaştırılmalıdır.
6. Bir soru 100 kişilik öğrenci grubunda kaç öğrenci tarafından doğru olarak yapılacaktır/yapılmalıdır. Testin bu özelliğine güçlük derecesi denir. Başarı testlerindeki bir sorunun güçlük derecesi 0,50 olmalıdır. Ancak, eleme amaçlı testlerde bu oran 0,10-0,05 gibi aralıklara düşürülmelidir. Güçlük sorunun yokladığı davranış öğrenilmesindeki karmaşıklıkla ilgili olmalıdır. Bazen de sorudaki ifadenin anlaşılmazlığı, yönerge eksikliği gibi nedenler de soruların güçlük derecesini artırabilir. Bir testte sorular kolay sorulardan başlanarak sıralanmalıdır.
7. Puanlama biçimi(her soruya verilecek puan) ve puanlamanın nasıl yapılacağına (öğretmen tarafından, komisyon eliyle, optik okuyucu ile) karar verilmelidir.
8. Yanlış ya da eksik cevaplar için bir düzeltme yapılacak mıdır? (Seçenekli sorularda, seçenek sayısından bir eksik yanlış cevap için bir doğru cevap düşürülür). Sorusuna karşılık verilmeli ve bu durum yönergeye yazılmalıdır.
9. Test nerede uygulanacak, kimler uygulayacak, ne kadar süre verilecektir, evrakın taşınması,dağıtılması toplanması nasıl olacaktır? Soruların yanıtları verilmelidir.
MAKSİMUM YETERLİK TESTLERİ
Klasik Yazılılar( essey, kompozisyon tip yazılılar): Yanıtının uzunca yazmayı gerekli olduğu, analiz, sentez ve değerlendirme düzeylerindeki bilgileri yoklamaya elverişli teste klasik yazılı denir.
Cevabı düşünüp bulma, sentez yapma, özgürce ifade etme olanağı veren bir araçtır. Düşünme, organize etme, yaratıcılığını kullanma, kendini yazılı olarak anlatabilme olanaklarını veren test türüdür.
Öğretmen için hazırlaması ve uygulaması kolaydır.
Ancak öğrencilerin cevaplaması uzun zaman alır, kapsam geçerliği azdır. Puanlama objektifliği yoktur. Geçerlik ve güvenirliği düşüktür.
Sakıncalarını azaltmak için açık kitap yazılıları ile seçimlik sorulu yazılıları gerekli olmadıkça kullanmaktan kaçınmalıdır. Sorular önceden cevap anahtarı hazırlanarak, soru soru okunmalıdır.
Sözlüler:Başarıyı ölçmede kullanılan en eski araçtır. Eski önemini yitirmekle birlikte başta Türkçe, Y. Dil, Müzik, B. Eğitimi dersleri olmak üzere bir çok derste tercih edilmeye devam etmektedir.
Derinlemesine (analiz, sentez, değerlendirme düzeylerinde) bilgi yoklama olanağı vardır. Öğrenci kişiliğinin tanınmasına yardım eder, hazırlanması kolaydır ve ekonomik bir araçtır.
Ancak, her öğrenciye farklı sorular sorulur, çok zaman alır, soru sayısı azdır(kapsam geçerliği yoktur) puanlaması objektif değildir.
Sözlü sınavlar ya dönem boyunca, ya da bir defada yapılır. Hangi durumda yapılırsa yapılsın; yoklanacak davranışların bir listesi çıkarılmalıdır. Sorular ve puanlama önceden belirlenmelidir.
Kısa Cevaplı Testler: Cevabı bir sözcük, tarih ya da cümle olan; yazmayı gerektiren testlerdir. Soru cümlesi ya da eksik cümle biçimlerinde olabilir.
Kapsam geçerliği ve puanlama objektifliği olan araçlardır. Hazırlanması kolaydır. Tahmin ederek doğru cevaplar bulunamaz.
Bu testlerde yazı yazma; D-Y ve çoktan seçmeli testlere göre daha çok zaman alır. Hatırlama-bilgi düzeyindeki davranışlar yoklanır.
Testin etkili olabilmesi için: Her madde bir tek davranışı yoklamalı, doldurmalı biçiminde boşluklar eşit mesafede olmalı, farklı anlamlara gelebilecek ifadelerden kaçınılmalıdır.
Eşleştirmeli Maddeler: İki grup halinde verilen ve birbirleriyle ilgili olan öğelerin, belli bir açıklamaya göre; örneğin, terimlerle- anlamlarının, yazarlarla –eserlerinin eşleştirilmesi biçiminde kullanılan başarıyı ölçme aracıdır.
Genellikle yüzeysel bilgileri yoklayan bu testteki bir madde ile birkaç çoktan seçmeli test sorusunun yaptığı iş aynı düzeyde sayılabilir. Eşleştirmeli maddelerde; soru kökünün bulunduğu bölüm “öncüller”, yanıtların bulunduğu bölüm ise “seçenekler”dir.
Bu tür testlerin etkili olabilmesi için: öncül ve seçenekler homojen olmalı, madde sayısı 6-15 arasında bulunmalı, rakamlar ve harfler alfabetik sıraya göre yazılmalı, seçeneklerdeki madde sayısı öncüllerden daha çok olmalıdır. Eşleştirmeli soru tipini tek başına değil, D-Y , çoktan seçmeli, kısa cevaplı testlerle birlikte kullanmalıdır. Testin kapsam geçerliği ve puanlama objektifliği olduğu söylenebilir.
Doğru-Yanlış Testler:Cevaplayıcının verilen cümleyi doğru ya da yanlış olarak sınıflaması biçiminde hazırlanıp uygulanan başarı testidir.
Bu test türünde bilmeden doğru cevabı bulma oranı % 50’dir. Öğrencinin yanlışın neden yanlış olduğunu bilmesine gerek yoktur. Yanlış cümlelerin biliçaltında doğru gibi yerleşmesi olasılığı vardır. İleri düzeyde bilgi ölçmeye elverişli değildir.
Belirtilen eksikliklerine karşılık D-Y testlerinin; cevaplaması kolaydır ve az zaman alır. Puanlaması kolay ve objektiftir.
Bu tür sorularda “daima, asla, bütün, hiçbir,yalnız” gibi sözcükler kullanılmamalıdır Cümleler yalın olmalı, doğru ve yanlış cümlelerin sayısı eşit olmalı, puanlamada düzeltmeye yer verilmelidir.
Çoktan Seçmeli Testler:Madde kökü ve seçeneklerden ( doğru cevap ve çeldiriciler) oluşan başarıyı ölçme aracıdır.
Çok sayıda soru sorma olanağı vardır, bu nedenle kapsam geçerliği yüksektir. Hazırlanması zordur, uzmanlık gerektirir. Ancak, cevaplaması ve puanlaması kolaydır. Optik okuyucular puanlamada kullanılabilmektedir. Uzmanlar görev aldığında bilginin her düzeyinde soru hazırlamak olanaklıdır.
Bu test biçiminin yetersizlikleri: Yaratıcılık, sentez, değerlendirme, kompoze etme, ...özelliklerini ölçememesi, tahminle doğru cevabın bulunması sayılabilir.
