Cevap: Domuz Gribi Nedir? Domuz Gribinden Nasıl Korunmalıyız?
HASTALIK BELİRTİLERİ
Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanı Doç. Dr. Ertek ise merkezin 14 ilde teşhise yönelik çalışmalar yürüttüğünü, Ekim ayından Nisan'a kadar bu illerde üst solunum yolu enfeksiyon virüslerinin incelendiğini anlattı.
Bu merkezlerde domuz virüsüne tanı konabildiğini belirten Ertek, Meksika'daki domuz gribi virüsünün ilk kez tanımlandığını, daha önceden görülen domuz gribi virüslerinden farklı olduğunu kaydetti. Ertek, virüsün genetik özelliklerinin farklı olduğunu, ölüm oranlarının da kuş gribine göre daha düşük seyrettiğini vurguladı.
Ankara Numune Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Klinik Şefi Doç. Dr. Bodur da virüsün bulaştığı insanlarda baş ve vücut ağısı, ishal, kusma ve alt solunum yolu enfeksiyonları belirtilerinin görüldüğünü belirterek, virüsün bulaşması durumunda erken başvuru ve farkındalığın önemli olduğuna işaret etti.
Bodur, domuzlar dışında insandan insana bulaşma özelliği gösteren virüsün, hapşırık ve öksürükle bulaştığını, özellikle el hijyeninin bu durumda önem taşıdığını vurguladı.
''DOMUZ ÇİFTLİKLERİ FİİLEN AÇIK DEĞİL''
Çom, Tarım Bakanlığı ile görüşmelerin sürdüğünü ifade ederek, ''Türkiye'de ruhsatlı domuz üretim çiftliği bulunmadığını, ruhsatsızlara ilişkin mahkemelerin sürdüğünü, bu yerlerin fiilen açık olmadığını''söyledi.
5 MİLYON İNSANI TEDAVİ EDECEK TAMİFLU HAZIR
Bu arada İsviçreli ilaç şirketi Roche, DSÖ'nün 5 milyon insanı tedavi etmek için yeteri kadar Tamiflu ilacı stoğu bulunduğunu açıkladı.
Şirket sözcüsü Martina Rupp, DSÖ'nün stoklarının 5'te üçünün şirketin ABD ve İsviçre'deki tesislerinde, kalan miktarın ise DSÖ'nün dünyanın çeşitli yerlerindeki depolarında bulunduğunu söyledi.
Roche'un bu ilaçları DSÖ'ye bağışladığını ve DSÖ'nün istemesi halinde 24 saat içinde hemen kullanıma sokacağını ifade eden Rupp, şirketin yılda 400 milyon tedavi için gerekli 4 milyar kapsül üretebilecek kapasitesi bulunduğunu kaydetti.
DÜNYA BANKASI'NDAN 25 MİLYON DOLAR
Öte yandan Dünya Bankası Meksika'ya hemen 25 milyon dolar kredi vereceğini ve grip salgınının üstesinden gelmek için 180 milyon dolar tutarında uzun vadeli yardımda bulunacağını açıkladı.
Ayrıca Japon seyahat şirketleri Meksika'ya paket turlarını durdururken, restoran zinciri Matsuya Foods, menülerinden Meksika'dan ithal edilen domuz ürünleriyle yapılan yemekleri geçici olarak çıkaracağını bildirdi.
Bu arada Almanya'nın en büyük tur şirketi TUI, önlem olarak Meksika'nın başkenti Mexico City'e bütün seyahatleri durdurduğunu, Meksika'nın diğer bölgelerine turların devam edeceğini, ancak gelecek bir kaç hafta başkente tur düzenlemeyeceğini belirtti. Dünya Bankası geçen yıl bir grip salgınının maliyetinin 3 trilyon doları bulacağı ve küresel gayrisafi hasılanın yüzde 5 azalacağı, küresel ekonomik krizden sonraki düzelmeye zarar verebileceği tahmininde bulunmuştu.
MEXİCO CİTY'DE HAYAT DURDU
Meksika hükümeti, virüsün yol açtığı ölümlerin ardından başkent Mexico City ile ülkenin orta kesimlerindeki iki eyalette tüm okulları 6 Mayısa kadar kapattı. Başkentteki konserler iptal edildi, bar ve gece kulüplerinin yüzde 70'i, kiliseler, sinema salonları kapatıldı.
Hükümet, halka, kalabalık yerlere girmemeleri çağrısında bulundu, tokalaşmaktan, sarılmaktan ve öpüşmekten sakınılmasını, sık sık el yıkanmasını, yiyecek ve mutfak araç-gereçlerinin ortak kullanımından kaçınılmasını tavsiye etti.
Gribe karşı ilaç geliştirmek için çalışmaların başladığını duyuran DSÖ, acil vakalarda gerekli yardımın yapılabilmesi için "savaş odası" adı verilen bir komuta ve kontrol merkezini faaliyete geçirdi. Örgütün, virüse karşı etkisi kanıtlanmış olan Tamiflu ve Relenza ilaçlarından 5 milyon adetlik stoku bulunuyor. Virüsün bulaşmasını önlemede ve hastalığın tedavisinde, oseltamivir ve zanamivir tavsiye ediliyor.
DSÖ, bunun yanı sıra Meksika'ya gidecek turistlerin tatil planlarını askıya almalarına ve Meksika sınırlarının kapatılmasına gerek olmadığını da duyurdu.
Gribe karşı ihtiyatlı davranan ABD de, stoktaki 12 milyon Tamiflu'nun eyaletlere gönderildiğini açıkladı. Çin, Rusya, Tayvan ve Bolivya, domuz gribi belirtileri gösterenlerin karantina altına alınmasına karar verirken, Güney Kore ve Hong Kong, Mexico City ile bölgedeki 3 eyalete seyahat uyarısında bulundu. İspanya, İtalya, Polonya ve Venezuela, vatandaşlarına, Meksika ile ABD'nin, virüse rastlanan bölgelerine gitmemeleri çağrısında bulundu. Domuz gribi nedeniyle Yunanistan'ın alarm durumuna geçtiği bildirildi.
SON DÖNEMLERİN EN ÖNEMLİ SALGINLARI Dünya son yıllarda kuş gribinden sonra domuz gribine karşı alınan önlemlerle meşgul olmaya başladı.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), domuz gribinin kontrolden çıkmak üzere olan geniş çaplı bir salgın olabileceği uyarısında bulunuyor. Son dönemlerin en önemli salgıları şöyle:
A tipi grip virüsü 20. yüzyılda 3 büyük salgına neden oldu. H1N1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı "İspanyol gribi" dünyanın büyük bölümünü etkiledi, DSÖ'ye göre en az 40 milyon kişi öldü.
Türkçede 1918'den itibaren "İspanyol nezlesi" deyimi kullanılsa da son yıllarda kuş gribi salgını nedeniyle dünya basınında tekrar adından söz edilen hastalık, İngilizceden çeviri nedeniyle "İspanyol gribi" olarak anılıyor.
H2N2 virüsünün yol açtığı 1957-1958'deki Asya gribi 4 milyon, 1968-1969'daki Hong Kong virüsü ise 2 milyon kadar kişinin ölümüne neden oldu.
19. yüzyıl başında ortaya çıkan birçok salgın bu büyük salgınlar kadar can almasa da, 2003'te Çin'de patlak veren ve 8 bin kişinin etkilendiği ağır akut solunum yolu yetersizliği sendromu (SARS) salgını nedeniyle dünya genelinde 800'den fazla, Çin'de 350 kadar kişi yaşamını yitirdi.
2003'te H5N1 virüsünün yol açtığı kuş gribi nedeniyle özellikle Güneydoğu Asya'da 250'den fazla kişi öldü.
GRİP SALGINLARI?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Kuzey Amerika'da ortaya çıkan domuz gribi hastalığının, insandan insana geçebileceği için büyük bir grip salgınına dönüşme olasılığı bulunduğunu bildiriyor.
Bir veya birkaç ülkede birden yayılabilen grip salgınları ve nasıl durdurulabileceği ya da hızının kesilebileceğine ilişkin ortaya konan kimi bilgiler şöyle:
- Yeni tip grip virüsleri çoğu zaman çiftlik hayvanlarında, özellikle de kümes hayvanları ve domuzlarda ortaya çıkar. İlk kez hayvanlarda ortaya çıkan bu virüslerin çoğu insanlara geçmez.
- Ülkeler arasında yayılan grip salgınları ise grip virüslerinin, doğal bağışıklığı olmayan kişilere geçen ve insandan insana bulaşabilen yeni bir türe dönüşmesiyle ortaya çıkar.
- Yeni tür grip virüsü de büyük olasılıkla mevsimsel griplerde olduğu gibi öksürük ve hapşırıkla havadan yayılır.
- Yeni tür virüs, yaygın bir bağışıklık olmaması nedeniyle insanları normal bir gripten daha ağır etkiler. Büyük salgına dönüşen hastalığın en fazla hangi yaş grubunu etkileyeceğini öngörmek de güç olur.
- Bilim adamları bugüne dek en çok H5N1 türü kuş gribinin, mutasyona uğrayarak insandan insana geçen bir türe dönüşmesiyle büyük salgına yol açmasından endişe ediyordu. Kuş gribinin ölümcül türü olan H5N1, 2003'ten bu yana 100'ü aşkın kişiye bulaştı ve bu kişilerden yarısından fazlası öldü. Ancak bugüne dek bu virüs kolayca insandan insana geçebilecek gibi görünmedi.
- Birden fazla ülkede birden görülen grip salgınları genelde her yüzyılda 2 kez meydana geliyor, ancak bunların zamanı önceden belirlenemiyor. Ağır grip salgınları 20. yüzyılda; 1918'de (İspanyol gribi), 1957'de (Asya gribi) ve 1968'de (Hong Kong gribi) görüldü.
WHO verilerine göre, dünya çapında 40 ile 50 milyon arasındaki kişinin öldüğü 1918'deki salgın, insanlık tarihinin ağır salgını oldu. - Tam bir salgın patlak verdiğinde WHO, hastalıkla ilgili alarm düzeyini 6. aşamaya yükseltecek.
- Ülkeler, salgının ulaşmasını ertelemek için sınırlarını kapatma ve yolculuk kısıtlamaları getirme gibi önlemlere başvurabilecekler, ancak gene de salgının ulaşmasını engelleyemeyecekler.
- WHO'ya göre yaygın havayolu yolculukları nedeniyle bir salgın hastalık, 3 ay içinde dünyaya yayılabilir.
- Çoğu ülke, tüm nüfusunu tedavi edecek yeterli anti-viral ilaç desteğine sahip değil. Ayrıca bir aşının hemen bulunması mümkün değil ve yeterli miktarda üretilmesi zaman alacaktır. Öte yandan zengin ülkelerin yoksul ülkelere göre, pahalı ilaçları istenen fiyattan büyük miktarda satın alma gücü daha fazla bulunuyor.
- Büyük salgınlardaki en büyük sorunlardan birini hastalanan çok sayıdaki insanın tedavisi oluşturuyor. Hastane personelinin de salgından etkilenmesi nedeniyle tedavi edebilecek sağlık personeli sayısı da azalıyor. Bu yüzden de çoğu ülke, anti-viral ilaçları ilk alacakların sağlık görevlileri olacağını ilan ediyor.
- Bir salgında ölüm oranları, hastalık bulaşanların sayısına, nüfusun savunma gücüne, virüsün ne kadar ölümcül olduğuna ve salgının durdurulması için alınan önlemlere bağlı olarak değişiyor. WHO, bir salgında 2 ila 7.4 milyon arasında kişinin ölebileceğini tahmin ederken, bu rakamların modelleme çalışmalarına dayandığına dikkat çekiyor.
BAN: ''KÜRESEL DAYANIŞMA GÖSTERMELİYİZ''
BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, ''Gerçekten bir domuz gribi salgınıyla karşı karşıyaysak, buna karşı küresel dayanışma göstermeliyiz'' dedi.
Genel Sekreter Ban, domuz gribinin ABD, Meksika ve Kanada'da ortaya çıktığını, diğer ülkelere de yayılmasından ve bir salgına yol açmasından endişe edildiğini söyledi.
BM Genel Sekreteri, Meksika'da domuz gribine yakalanan ve ölenlerin çoğunluğunun genç ve sağlıklı yetişkinler olmasından ayrıca kaygı duyduklarını belirterek, ''BM ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve WHO başkanı Dr. Margaret Chan, gelişme karşısında hemen ve etkin bir biçimde harekete geçti. Ben de Dr. Chan ve diğer BM yetkilileriyle sürekli temastayım'' dedi. Ban, örgütün bugün toplanarak salgın alarmı verip vermeme konusunda karar vereceğini söyledi.
Ban, ''Gerçekten bir salgınla karşı karşıyaysak, buna karşı küresel dayanışma göstermemiz gerek. Domuz gribi bir kez daha gösterdi ki dünyada hiçbir ülke böyle tehditlerle tek başına başedemez'' dedi. BM Genel Sekreteri, özellikle gıda, küresel ekonomi ve iklim değişikliğinin güç durumda bıraktığı yoksul ülkelerin yine zor durumda kalabileceklerini, uluslararası toplumun buna izin vermeyeceğini belirtirken, bu kapsamda Dünya Bankası ve diğer BM kurumlarının salgınla karşılaşabilecek ve mali desteğe ihtiyacı olabilecek ülkelere destek vereceklerini vurguladı.
