Uzman SühaN
Administrator
Dışkı kaçırma nedenleri ve tedavisi
Hastanın tedavisinin yapılabilmesi için doktor öncelikle hastanın problem ile ilgili hikayesini dinleyecektir. Daha sonra gerekli görülürse anüs bölgesinin gözle muayenesi yapılır. Sinir hasarlarının tespiti için bir iğne veya sonda ile inceleme yapılabilir. Normalde, bu şekilde bir inceleme ile anal sfinkter kası kasılır ve anüs büzülür.
Anal inkontinans tanısının konması ve kesin nedeninin tespit edilmesi için bir dizi test kullanılmaktadır:
• Dijital rektal muayene: Doktorunuz sfinkter kaslarının gücünü değerlendirmek için rektum bölgesini eldivenli ve yağlanmış parmakla muayene edecek ve herhangi bir anormallik olup olmadığını kontrol edecektir. Muayene sırasında rektal sarkma olup olmadığını görmek için hastanın eğilmesi istenebilir.
• Balon çıkarma testi: Bu işlem için, rektuma küçük bir balon yerleştirilir ve su doldurulur. Daha sonra tuvalete gitmeniz ve balonu çıkarmanız istenir. Balonun çıkarılması esnasında geçen süre kaydedilir. Bir dakika veya daha uzun bir süre genellikle dışkılama bozukluğunun bir işareti olarak kabul edilir.
• Anal manometri: Dar ve esnek bir tüp anüs ve rektum içine yerleştirilir. Daha sonra tüpün ucundaki küçük balon genişletilir. Bu test ile anal sfinkterin gerginliği ve rektumun duyarlılık ve işleyişi ölçülmeye çalışılır.
• Anorektal ultrasonografi: Dar, değneğe benzer bir cihaz anüs ve rektum içine yerleştirilir. Cihaz doktorunuza sfinkter kasının yapısını değerlendirmesi için video görüntüleri elde eder.
• Proktografi: Hasta bu test için özel olarak tasarlanmış tuvalette dışkılamasını yaparken X-ray video görüntüleri alınır. Test ile ne kadar dışkılama yapıldığı ve rektumun dışkıyı ne derece tutabildiği incelenir.
• Proctosigmoidoscopy: Esnek bir tüp kolonun son iki kısmında (sigmoid) dışkı kaçırılmasına neden olabilen iltihap, tümör veya skar dokusu belirtileri için inceleme yapmak üzere yerleştirilir.
• Endorektal ultrason: Bu testte, alt kolona bakmak ve anal sfinkter görüntülerini elde etmek için ses dalgalarını kullanan özel bir endoskop kullanılır.
• Kolonoskopi: Tüm kolonun incelenmesini sağlayan esnek bir hortum kullanılır. Kolon ile ilgili incelemelerin çoğunda faydalanılan bir testtir.
• Anal elektromiyografi: Anüs çevresindeki kaslara elektrotlar yerleştirmek suretiyle sinir hasarları belirlenmeye çalışılır.
• MR: Manyetik rezonans görüntüleme testi, sfinkter kasına ait net görüntüler elde edilmesini sağlar. Bu sayede kasların sağlam ve eksiksiz olup olmadığı kontrol edilir. MR aynı zamanda dışkılama sırasında da görüntü elde edilmesini sağlar.
TEDAVİ VE İLAÇLAR
İLAÇLAR
Dışkı kaçırmanın altta yatan nedenlerine bağlı olarak şu ilaçlar kullanılması istenebilir:
• Anti-diyare ilaçları (ishal sebep oluyorsa)
• Laksatif ilaçlar (kronik kabızlık sebep oluyorsa)
• Diğer ilaçlar (Bağırsak hareketliliğinin kendiliğinden oluşmasını önlemek için)
Diyet değişiklikleri
Dışkının kıvamı yenilen ve içilen besinlerden etkilenir. Eğer probleme kabızlığın neden olduğu düşünülürse, bol miktarda sıvı tüketmeniz ve lif yönünden zengin besinlerle beslenmeniz önerilecektir. Sebep olan faktör ishal ise, yüksek lifli gıdalar dışkının katılaşmasını ve daha az sulu olmasını da sağlayacaktır.
Egzersiz ve diğer tedaviler
Dışkı kaçırılmasına kaslarda oluşan hasar neden oluyorsa, egzersiz ve diğer tedavileri de barındıran bir program yapılabilir. Egzersizlerle amaç kas gücünü tekrar kazanmaktır. Ayrıca anal sfinkter kasının kontrolünün arttırılması sağlanır.
AMELİYAT
Dışkı kaçırma sorunu “rektal prolapsus” veya doğum nedeniyle sfinkter hasarı oluşumu gibi altta yatan sorunların düzeltilmesi için ameliyat yapılmasını gerektirebilir. Uygulanabilecek ameliyat seçenekleri şunlardır:
• Sfinkteroplasti: Bu işlem ile hasar görmüş ya da zayıflamış anal sfinkter kası onarılmaya çalışılır. Kasın yaralanmış olan ilgili bölgesi belirlenir ve çevre dokulardan ayrılır. Kas kenarları daha sonra tekrar bir araya getirilerek dikilir. Sfinkter kası gerdirilir ve güçlendirilir.
• Rektal prolapsus, rektosel veya hemoroid tedavisi: Bu sorunların cerrahi olarak düzeltilmesi olası dışkı kaçırma problemlerini ortadan kaldıracaktır.
• Sfinkter kasının değiştirilmesi: Hasarlı olan anal sfinkter, yapay bir anal sfinkter ile değiştirilebilir. Yapay sfinkter, anal kanal etrafında yerleştirilmiş şişme bir banttır. Şişirilmiş olan cihaz tuvalet ihtiyacı doğuncaya kadar anal sfinkteri kapalı tutar. Tuvalete gitmek için, cihazın küçük bir harici pompa ile havası boşaltılır ve dışkılama yapılır. Cihaz daha sonra kendini şişirecektir.
• Sfinkterin onarılması: Bu ameliyatta uyluktan bir kas alınır ve sfinkter kasına sarılır.
• Kolostomi: Bu ameliyat karın bölgesinde açılan bir delikten dışkılama yapılmasını gerektirir. Özel bir torba dışkının toplanması için bu açıklığa bağlanır. Kolostomi ameliyatı genellikle diğer tedavilerden sonuç alınamadığında son çare olarak uygulanır.
HAYATINIZDA BU DEĞİŞİKLİKLERİ YAPIN!!!
Kegel egzersizleri:
Kegel egzersizleri pelvik taban kaslarını ve bağırsakları güçlendirerek ve kadınlarda rahme destek sağlayarak dışkı kaçırmanın önüne geçmeye yardımcı olur. Kegel egzersizleri şöyle yapılmaktadır: İdrar yaparken idrarın normal akışını durdurmak için yaptığınız gibi normal şekilde anal kasları kasınız (büzülmesini sağlayınız). Üç saniye kasları kasın daha sonra üç saniye kasları bırakın ve dinlenin. Bu şekilde 10 kez tekrarlayın. Kaslarınızın güçlenmesiyle üç saniye olan kaslıma süresini uzatmaya çalışın ve bu egzersizleri her gün 3 set şeklinde yapınız.
Diyet değişiklikleri
Beslenmenizle ilgili yapacağınız aşağıdaki değişikliklerle dışkılama kontrolünü arttırabilirsiniz:
• Ne yediğinize dikkat ediniz. Bir hafta boyunca neler yediğinizin bir listesini yapınız. Bu şekilde yediğiniz bazı besinlerle dışkı kaçırma arasında bir ilişki bulabilirsiniz. Soruna neden olan gıdaları belirledikten sonra alımını durdurunuz. İshal veya gaz oluşumuna neden olan ve dışkı kaçırmayı kötüleştiren gıdalara baharatlı gıdalar, yağlı gıdalar, gazlı içecekler, tütsülenmiş etler ve süt ürünleri örnek verilebilir. Kafein içeren içecekler, alkol, yapay tatlandırıcılar içeren şekersiz sakız ve diyet soda gibi ürünler de laksatifler gibi etki gösterebilir.
• Yeterli miktarda lif alınız. Lifli besinler dışkı yumuşatır ve kontrolünü kolaylaştırır. En çok meyve, sebze, tam tahıllı ekmekler ve hububat ürünlerinde bulunur. Günlük olarak 20 ila 30 gram arasında bir miktar almaya çalışınız. Çok fazla lifin birden alınması şişkinlik ve gaz oluşmasına neden olarak rahatsız verebilir.
• Daha fazla su içiniz. Dışkıyı yumuşak tutmak için bol sıvı tüketiniz. Tercihen su içiniz. Günde en az sekiz bardak su içmeye çalışınız.
Cilt bakımı
Anüs çevresindeki deriyi mümkün olduğunca temiz ve kuru tutmaya çalışarak dışkı kaçırmanın neden olduğu rahatsızlıkları azaltabilirsiniz. Anal rahatsızlığı gidermek ve olası koku oluşumunu ortadan kaldırmak için:
• Bölgeyi su ile yıkayın. Her tuvalet ihtiyacından sonra su ile temizlik yapınız. Duş veya banyo yapılması da faydalı olacaktır. Sabun kullanılması cildi kurutabilir ve tahrişe yol açabilir. Kuru tuvalet kağıtları pürüzlü olduğundan sürtünmeye neden olabilir, yumuşak olanları kullanılabilir. Nemlendirilmiş, alkolsüz peçeteler veya mendiller de anüs bölgesi temizliği yapılabilir.
• Bölgeyi iyice kurulayın. Mümkünse, kurutmayı hava üfüren bir cihazla yapınız. Zamanınız yoksa tuvalet kağıdı veya temiz bir bez ile yavaşça kurulama yapabilirsiniz.
• Krem veya pudra sürünüz. Nemlendiricili keremler kullanılması dışkının direkt olarak deriye temas etmesini önler ve bariyer görevi görür. Herhangi bir krem uygulamadan önce bölgenin temiz ve kuru olduğuna dikkat ediniz. Talk pudrası veya mısır nişastası da anal rahatsızlıkları gidermeye yardımcı olur.
• Pamuklu iç çamaşırı ve rahat giysiler giyiniz. Dar kıyafetler hava almasını engellediği için cilt sorunlarını daha kötü yapar. Kirlenmiş iç çamaşırlarını erken değiştirin.
Tıbbi tedaviler dışkı kaçırma problemini tam olarak ortadan kaldıramadığında emici pedler ve tek kullanımlık iç çamaşırları kullanılması sorunla başa çıkmada yardımcı olacaktır. Eğer ped veya yetişkin çocuk bezi kullanıyorsanız, bu ürünlerin cildinizi korumak için nem emici esnek katmana sahip olduğundan emin olunuz.
KAÇIRMAYI NASIL ÖNLEYEBİLİRİM?
Altta yatan nedene bağlı olarak dışkı kaçırma problemini önlemek mümkün olabilmektedir. Aşağıdaki öneriler yardımcı olacaktır:
• Kabızlığı azaltın. Bunun için egzersizleri arttırın. Lifli gıdaları daha çok tüketin ve bol sıvı alın.
• İshali kontrol altına alın. İshal nedenleri ortadan kaldırılarak ve bağırsak enfeksiyonu gibi hastalık durumları için uygun tedavi uygulanarak dışkı kaçırma önlenmeye çalışılır.
• Dışkılama sırasında ıkınma ve zorlanmadan kaçının. Ikınma anal sfinkter kaslarında hasar oluşmasına ve sinirlerin zayıflamasına yol açabilir.
Anal inkontinans tanısının konması ve kesin nedeninin tespit edilmesi için bir dizi test kullanılmaktadır:
• Dijital rektal muayene: Doktorunuz sfinkter kaslarının gücünü değerlendirmek için rektum bölgesini eldivenli ve yağlanmış parmakla muayene edecek ve herhangi bir anormallik olup olmadığını kontrol edecektir. Muayene sırasında rektal sarkma olup olmadığını görmek için hastanın eğilmesi istenebilir.
• Balon çıkarma testi: Bu işlem için, rektuma küçük bir balon yerleştirilir ve su doldurulur. Daha sonra tuvalete gitmeniz ve balonu çıkarmanız istenir. Balonun çıkarılması esnasında geçen süre kaydedilir. Bir dakika veya daha uzun bir süre genellikle dışkılama bozukluğunun bir işareti olarak kabul edilir.
• Anal manometri: Dar ve esnek bir tüp anüs ve rektum içine yerleştirilir. Daha sonra tüpün ucundaki küçük balon genişletilir. Bu test ile anal sfinkterin gerginliği ve rektumun duyarlılık ve işleyişi ölçülmeye çalışılır.
• Anorektal ultrasonografi: Dar, değneğe benzer bir cihaz anüs ve rektum içine yerleştirilir. Cihaz doktorunuza sfinkter kasının yapısını değerlendirmesi için video görüntüleri elde eder.
• Proktografi: Hasta bu test için özel olarak tasarlanmış tuvalette dışkılamasını yaparken X-ray video görüntüleri alınır. Test ile ne kadar dışkılama yapıldığı ve rektumun dışkıyı ne derece tutabildiği incelenir.
• Proctosigmoidoscopy: Esnek bir tüp kolonun son iki kısmında (sigmoid) dışkı kaçırılmasına neden olabilen iltihap, tümör veya skar dokusu belirtileri için inceleme yapmak üzere yerleştirilir.
• Endorektal ultrason: Bu testte, alt kolona bakmak ve anal sfinkter görüntülerini elde etmek için ses dalgalarını kullanan özel bir endoskop kullanılır.
• Kolonoskopi: Tüm kolonun incelenmesini sağlayan esnek bir hortum kullanılır. Kolon ile ilgili incelemelerin çoğunda faydalanılan bir testtir.
• Anal elektromiyografi: Anüs çevresindeki kaslara elektrotlar yerleştirmek suretiyle sinir hasarları belirlenmeye çalışılır.
• MR: Manyetik rezonans görüntüleme testi, sfinkter kasına ait net görüntüler elde edilmesini sağlar. Bu sayede kasların sağlam ve eksiksiz olup olmadığı kontrol edilir. MR aynı zamanda dışkılama sırasında da görüntü elde edilmesini sağlar.
TEDAVİ VE İLAÇLAR
İLAÇLAR
Dışkı kaçırmanın altta yatan nedenlerine bağlı olarak şu ilaçlar kullanılması istenebilir:
• Anti-diyare ilaçları (ishal sebep oluyorsa)
• Laksatif ilaçlar (kronik kabızlık sebep oluyorsa)
• Diğer ilaçlar (Bağırsak hareketliliğinin kendiliğinden oluşmasını önlemek için)
Diyet değişiklikleri
Dışkının kıvamı yenilen ve içilen besinlerden etkilenir. Eğer probleme kabızlığın neden olduğu düşünülürse, bol miktarda sıvı tüketmeniz ve lif yönünden zengin besinlerle beslenmeniz önerilecektir. Sebep olan faktör ishal ise, yüksek lifli gıdalar dışkının katılaşmasını ve daha az sulu olmasını da sağlayacaktır.
Egzersiz ve diğer tedaviler
Dışkı kaçırılmasına kaslarda oluşan hasar neden oluyorsa, egzersiz ve diğer tedavileri de barındıran bir program yapılabilir. Egzersizlerle amaç kas gücünü tekrar kazanmaktır. Ayrıca anal sfinkter kasının kontrolünün arttırılması sağlanır.
AMELİYAT
Dışkı kaçırma sorunu “rektal prolapsus” veya doğum nedeniyle sfinkter hasarı oluşumu gibi altta yatan sorunların düzeltilmesi için ameliyat yapılmasını gerektirebilir. Uygulanabilecek ameliyat seçenekleri şunlardır:
• Sfinkteroplasti: Bu işlem ile hasar görmüş ya da zayıflamış anal sfinkter kası onarılmaya çalışılır. Kasın yaralanmış olan ilgili bölgesi belirlenir ve çevre dokulardan ayrılır. Kas kenarları daha sonra tekrar bir araya getirilerek dikilir. Sfinkter kası gerdirilir ve güçlendirilir.
• Rektal prolapsus, rektosel veya hemoroid tedavisi: Bu sorunların cerrahi olarak düzeltilmesi olası dışkı kaçırma problemlerini ortadan kaldıracaktır.
• Sfinkter kasının değiştirilmesi: Hasarlı olan anal sfinkter, yapay bir anal sfinkter ile değiştirilebilir. Yapay sfinkter, anal kanal etrafında yerleştirilmiş şişme bir banttır. Şişirilmiş olan cihaz tuvalet ihtiyacı doğuncaya kadar anal sfinkteri kapalı tutar. Tuvalete gitmek için, cihazın küçük bir harici pompa ile havası boşaltılır ve dışkılama yapılır. Cihaz daha sonra kendini şişirecektir.
• Sfinkterin onarılması: Bu ameliyatta uyluktan bir kas alınır ve sfinkter kasına sarılır.
• Kolostomi: Bu ameliyat karın bölgesinde açılan bir delikten dışkılama yapılmasını gerektirir. Özel bir torba dışkının toplanması için bu açıklığa bağlanır. Kolostomi ameliyatı genellikle diğer tedavilerden sonuç alınamadığında son çare olarak uygulanır.
HAYATINIZDA BU DEĞİŞİKLİKLERİ YAPIN!!!
Kegel egzersizleri:
Kegel egzersizleri pelvik taban kaslarını ve bağırsakları güçlendirerek ve kadınlarda rahme destek sağlayarak dışkı kaçırmanın önüne geçmeye yardımcı olur. Kegel egzersizleri şöyle yapılmaktadır: İdrar yaparken idrarın normal akışını durdurmak için yaptığınız gibi normal şekilde anal kasları kasınız (büzülmesini sağlayınız). Üç saniye kasları kasın daha sonra üç saniye kasları bırakın ve dinlenin. Bu şekilde 10 kez tekrarlayın. Kaslarınızın güçlenmesiyle üç saniye olan kaslıma süresini uzatmaya çalışın ve bu egzersizleri her gün 3 set şeklinde yapınız.
Diyet değişiklikleri
Beslenmenizle ilgili yapacağınız aşağıdaki değişikliklerle dışkılama kontrolünü arttırabilirsiniz:
• Ne yediğinize dikkat ediniz. Bir hafta boyunca neler yediğinizin bir listesini yapınız. Bu şekilde yediğiniz bazı besinlerle dışkı kaçırma arasında bir ilişki bulabilirsiniz. Soruna neden olan gıdaları belirledikten sonra alımını durdurunuz. İshal veya gaz oluşumuna neden olan ve dışkı kaçırmayı kötüleştiren gıdalara baharatlı gıdalar, yağlı gıdalar, gazlı içecekler, tütsülenmiş etler ve süt ürünleri örnek verilebilir. Kafein içeren içecekler, alkol, yapay tatlandırıcılar içeren şekersiz sakız ve diyet soda gibi ürünler de laksatifler gibi etki gösterebilir.
• Yeterli miktarda lif alınız. Lifli besinler dışkı yumuşatır ve kontrolünü kolaylaştırır. En çok meyve, sebze, tam tahıllı ekmekler ve hububat ürünlerinde bulunur. Günlük olarak 20 ila 30 gram arasında bir miktar almaya çalışınız. Çok fazla lifin birden alınması şişkinlik ve gaz oluşmasına neden olarak rahatsız verebilir.
• Daha fazla su içiniz. Dışkıyı yumuşak tutmak için bol sıvı tüketiniz. Tercihen su içiniz. Günde en az sekiz bardak su içmeye çalışınız.
Cilt bakımı
Anüs çevresindeki deriyi mümkün olduğunca temiz ve kuru tutmaya çalışarak dışkı kaçırmanın neden olduğu rahatsızlıkları azaltabilirsiniz. Anal rahatsızlığı gidermek ve olası koku oluşumunu ortadan kaldırmak için:
• Bölgeyi su ile yıkayın. Her tuvalet ihtiyacından sonra su ile temizlik yapınız. Duş veya banyo yapılması da faydalı olacaktır. Sabun kullanılması cildi kurutabilir ve tahrişe yol açabilir. Kuru tuvalet kağıtları pürüzlü olduğundan sürtünmeye neden olabilir, yumuşak olanları kullanılabilir. Nemlendirilmiş, alkolsüz peçeteler veya mendiller de anüs bölgesi temizliği yapılabilir.
• Bölgeyi iyice kurulayın. Mümkünse, kurutmayı hava üfüren bir cihazla yapınız. Zamanınız yoksa tuvalet kağıdı veya temiz bir bez ile yavaşça kurulama yapabilirsiniz.
• Krem veya pudra sürünüz. Nemlendiricili keremler kullanılması dışkının direkt olarak deriye temas etmesini önler ve bariyer görevi görür. Herhangi bir krem uygulamadan önce bölgenin temiz ve kuru olduğuna dikkat ediniz. Talk pudrası veya mısır nişastası da anal rahatsızlıkları gidermeye yardımcı olur.
• Pamuklu iç çamaşırı ve rahat giysiler giyiniz. Dar kıyafetler hava almasını engellediği için cilt sorunlarını daha kötü yapar. Kirlenmiş iç çamaşırlarını erken değiştirin.
Tıbbi tedaviler dışkı kaçırma problemini tam olarak ortadan kaldıramadığında emici pedler ve tek kullanımlık iç çamaşırları kullanılması sorunla başa çıkmada yardımcı olacaktır. Eğer ped veya yetişkin çocuk bezi kullanıyorsanız, bu ürünlerin cildinizi korumak için nem emici esnek katmana sahip olduğundan emin olunuz.
KAÇIRMAYI NASIL ÖNLEYEBİLİRİM?
Altta yatan nedene bağlı olarak dışkı kaçırma problemini önlemek mümkün olabilmektedir. Aşağıdaki öneriler yardımcı olacaktır:
• Kabızlığı azaltın. Bunun için egzersizleri arttırın. Lifli gıdaları daha çok tüketin ve bol sıvı alın.
• İshali kontrol altına alın. İshal nedenleri ortadan kaldırılarak ve bağırsak enfeksiyonu gibi hastalık durumları için uygun tedavi uygulanarak dışkı kaçırma önlenmeye çalışılır.
• Dışkılama sırasında ıkınma ve zorlanmadan kaçının. Ikınma anal sfinkter kaslarında hasar oluşmasına ve sinirlerin zayıflamasına yol açabilir.
