Çoğul hamileliğe sahip anneler
monozigotik nedir üçüz gebelik çoğul gebelik nedir
Çoğul gebelikler, iki ve fazla fetusun geliştiği gebeliktir. İkiz gebelik kendiliğinden gerçekleşen gebeliklerin %1,1 ile 1,2’sin de görülürse de ikizin oluşum şekli ile sıklığı değişir. Daha fazla sayıdaki çoğul gebeliğin doğal olarak oluşması nadirdir. Üçüz gebelik sıklığı 1/8.000 dördüz gebelik sıklığı 1/729.000 ve beşiz gebelik sıklığı 1/65.610.000'dur. Kaç Çeşit İkiz Gebelik Vardır ve İkiz Gebelik Oranları Nelerdir?
İkiz gebelikler monozigotik (tek yumurta ikizi) veya dizigotik (çift yumurta ikizi) olarak sınıflandırılırlar. Tek döllenmiş yumurtadan monozigotik ikiz gelişmesi sıklığı yaklaşık 1000 gebelikte 3,5’dir. Bu oran tüm dünyada ve tüm zamanlarda ‘doğanın bir kazası’ olarak sabittir. Diğer tarafta dizigotik ikiz gebelik iki farklı yumurtanın döllenmesi ile oluşur. Dizigotik ikiz sıklığı anne yaşı, ırk, kalıtım, doğum sayısının artması ile değişir. Tüm ikiz gebeliklerin 1/3 ü tek yumurta ikizi, 2/3 ü çift yumurta ikizleridir. Çift yumurta ikizleri iki ayrı plasenta ve kese oluştururlar, tıbbi adıyla dikoryonik (iki adet koryon zarı içerirler) ikiz gebeliklerdir. Tek yumurta ikizleri ise döllenme sonrası ikiye bölündükleri güne göre üç farklı şekilde karşımıza çıkarlar. Döllenmeden 3 – 4 gün içinde bölündüklerinde dikoryonik (iki ayrı kese ve plasentası olan çift yumurta ikizi benzeri) ikiz gebelik (tek yumurta ikizlerinin 1/3'ü) gelişir. 4 – 7 gün içinde zigot bölünürse tek plasenta ve korion zarı olan iki amniyotik kesesi olan monokoryonik diamniyotik ikizler (2/3'ü) gelişir. 8. günden sonra zigot tek plasenta tek amniyon ve koryon zarının olduğu monokoryonik monoamniyotik ikiz gebelik (tek yumurta ikizlerinin %1’i) gelişir.
Yardımcı üreme teknikleri ile ikiz ve çoğul gebelik sıklığı önemli oranda artmıştır. Ovulasyonu arttıran tedaviler ikiz doğumları 4 kat ve üçüz veya fazlası doğumları 72 kat arttırır. Tüp bebek uygulamasında rahim’e fazla embriyo yerleştirilmesi çoğul gebelik riskini arttırır ve tüp bebek ile oluşan gebeliklerin %25–50'si çoğul gebeliktir. İkiz ve Çoğul Gebeliklerin Görülme Sıklığını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Ailede ikiz gebelik hikâyesi olması, 30 yaş sonrası gebelikler, doğurganlık sayısının artması ve ırk (siyah ırk en fazla ikiz sıklığına sahiptir, beyaz ırkta 35 yaş sonrası ikiz gebelik sıklığı artmaktadır, Asyalılar ve amerikan yerlilerinde ikiz sıklığı son derece azdır) ikiz gebelik sıklığını etkileyen faktörlerdir. Son yıllarda çoğul gebelik sıklığını artıran faktörler üreme teknolojileridir. Yumurtlamayı artıran ilaçlar (klomifen sitrat ve FSH gibi) gelişen yumurta sayısını artırarak çoğul gebelik şansını arttırmaktadır. Yardımcı üreme teknikleri (IVF vb) ile yerleştirilen embriyolar ile çoğul gebelik sayısı artmaktadır. Çoğul Gebeliklerde Erken Doğum Riski Var Mıdır?
Çoğul gebeliklerde erken doğum riski artmaktadır. İkizlerin ortalama doğum haftası 36., üçüzlerin ortalama doğum haftası 33. ve dördüzlerin ortalama doğum haftası 29. gebelik haftasıdır. Gebeliklerde Sık Karşılaşılan Yüksek Tansiyon ve Şeker Sorunun Çoğul Gebelikte Etkisi Nasıl Olur?
Çoğul gebeliklerde gebeliğe bağlı yüksek tansiyon gelişme riski 3 kat fazladır. Tekiz gebeliklerde görülenden daha önce başlayabilir ve daha ağır seyredebilir. Çoğul gebeliklerde gebeliğe bağlı şeker hastalığı riski de artmaktadır. Çoğul Gebeliklerin Takibinde Neler Yapılmalı?
Ultrasonografi çoğul gebeliklerin takibinde çok önemli rol oynar. Çoğul gebeliklerin tanısında, koryonisite (koryon sayısının) saptanmasında, kromozom hastalıkları taramasında ve yapısal anomali taramasında, bebeklerin gelişiminin ve iyilik halinin takibinde, doğumun planlanmasında ve erken doğum için riskli olan gebelerin tanınmasında çok yardımcıdır.
Tek yumurta ikizlerinin monokoryonik olanlarında yapısal organ şekil bozukluğu (anomali) sıklığı, çift yumurta ikizleri ve tekiz gebeliklerden 3 – 7 kat daha fazladır. Tek yumurta ikizlerinde (monokoryonik) paylaşılan plasenta (eş, etene) ve damarlar sonucu karşılıklı kan geçişine bağlı ikizden ikize transfüzyon sendromu denilen bir tablo gelişir. Böylece ikizlerden birinin suyu artarken diğerinin suyu azalır ve biri küçük kalırken diğeri irileşir. Ağır olgularda bebeklerin kaybına kadar gidebilir.
Tedavide geliştiği hafta ve şiddeti göz önüne alınarak seri amniyosentezler ile artan sıvı boşaltılabilir veya endoskopik lazer ile paylaşılan damarlar yakılır.
İkiz gebeliklerin taramasında üçlü test ve AFP gibi sadece biyokimyasal yöntemler hatalı yüksek sonuçlar verdiğinden kullanılmaz. Kromozom anomalisi taramasında en etkili yöntem fetal ense kalınlığı ölçümü (11 – 14 hafta trizomi tarama) testidir.
Monokoryonik (tek yumurta) ikiz gebeliklerde ense kalınlıkları arasında anormal farklı artış olması ileride gelişebilecek ikizden ikize transfüzyonun belirtisi olabilmektedir. Koryonisite tayini ilk 3 ayda daha doğru şekilde yapılabilmektedir. Tek yumurta ikizlerinde kromozom anomalisi riski tekiz gebeliklerle benzerdir ve her iki fetusta mevcut kromozom hastalığından etkilenir. Dizigotik ikizlerde, her bir ikizin anne yaşına bağlı kromozom anomalisi riski tekiz gebelikler ile benzer olup, en az bir bebeğin etkilenmesi şansı tekizlerin 2 katı gibidir. Dolayısıyla koryonisite tayini burada da önem kazanmakta ve monokoryonik ikizlerde risk her ikisi için eşit iken, dikoryonik gebelikte kromozom anomalisi riski tekiz gebelik riskine göre 2 kat artmaktadır.
2. trimester serum tarama testleri de hatalı sonuçlar verdiğinden ikiz gebeliklerin ultrason ile taranması (2. trimester detay ultrasonu) daha etkilidir. Çoğul Gebeliklerde Erken Doğum Riski ve Alınacak Önlemler Nelerdir?
İkiz gebeliklerin %40'ı prematüre doğduğundan 20. gebelik haftasından itibaren collum (Rahim boynu) uzunluğunun ölçümü ve takibi, erken doğumu engellemede oldukça yardımcıdır. İkiz gebelikler tekiz gebeliklere göre daha sık aralarla (20. haftadan sonra 2 haftada bir, son trimesterde haftada bir) takip edilirler.
Çoğul gebelikler, iki ve fazla fetusun geliştiği gebeliktir. İkiz gebelik kendiliğinden gerçekleşen gebeliklerin %1,1 ile 1,2’sin de görülürse de ikizin oluşum şekli ile sıklığı değişir. Daha fazla sayıdaki çoğul gebeliğin doğal olarak oluşması nadirdir. Üçüz gebelik sıklığı 1/8.000 dördüz gebelik sıklığı 1/729.000 ve beşiz gebelik sıklığı 1/65.610.000'dur. Kaç Çeşit İkiz Gebelik Vardır ve İkiz Gebelik Oranları Nelerdir?
İkiz gebelikler monozigotik (tek yumurta ikizi) veya dizigotik (çift yumurta ikizi) olarak sınıflandırılırlar. Tek döllenmiş yumurtadan monozigotik ikiz gelişmesi sıklığı yaklaşık 1000 gebelikte 3,5’dir. Bu oran tüm dünyada ve tüm zamanlarda ‘doğanın bir kazası’ olarak sabittir. Diğer tarafta dizigotik ikiz gebelik iki farklı yumurtanın döllenmesi ile oluşur. Dizigotik ikiz sıklığı anne yaşı, ırk, kalıtım, doğum sayısının artması ile değişir. Tüm ikiz gebeliklerin 1/3 ü tek yumurta ikizi, 2/3 ü çift yumurta ikizleridir. Çift yumurta ikizleri iki ayrı plasenta ve kese oluştururlar, tıbbi adıyla dikoryonik (iki adet koryon zarı içerirler) ikiz gebeliklerdir. Tek yumurta ikizleri ise döllenme sonrası ikiye bölündükleri güne göre üç farklı şekilde karşımıza çıkarlar. Döllenmeden 3 – 4 gün içinde bölündüklerinde dikoryonik (iki ayrı kese ve plasentası olan çift yumurta ikizi benzeri) ikiz gebelik (tek yumurta ikizlerinin 1/3'ü) gelişir. 4 – 7 gün içinde zigot bölünürse tek plasenta ve korion zarı olan iki amniyotik kesesi olan monokoryonik diamniyotik ikizler (2/3'ü) gelişir. 8. günden sonra zigot tek plasenta tek amniyon ve koryon zarının olduğu monokoryonik monoamniyotik ikiz gebelik (tek yumurta ikizlerinin %1’i) gelişir.
Yardımcı üreme teknikleri ile ikiz ve çoğul gebelik sıklığı önemli oranda artmıştır. Ovulasyonu arttıran tedaviler ikiz doğumları 4 kat ve üçüz veya fazlası doğumları 72 kat arttırır. Tüp bebek uygulamasında rahim’e fazla embriyo yerleştirilmesi çoğul gebelik riskini arttırır ve tüp bebek ile oluşan gebeliklerin %25–50'si çoğul gebeliktir. İkiz ve Çoğul Gebeliklerin Görülme Sıklığını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Ailede ikiz gebelik hikâyesi olması, 30 yaş sonrası gebelikler, doğurganlık sayısının artması ve ırk (siyah ırk en fazla ikiz sıklığına sahiptir, beyaz ırkta 35 yaş sonrası ikiz gebelik sıklığı artmaktadır, Asyalılar ve amerikan yerlilerinde ikiz sıklığı son derece azdır) ikiz gebelik sıklığını etkileyen faktörlerdir. Son yıllarda çoğul gebelik sıklığını artıran faktörler üreme teknolojileridir. Yumurtlamayı artıran ilaçlar (klomifen sitrat ve FSH gibi) gelişen yumurta sayısını artırarak çoğul gebelik şansını arttırmaktadır. Yardımcı üreme teknikleri (IVF vb) ile yerleştirilen embriyolar ile çoğul gebelik sayısı artmaktadır. Çoğul Gebeliklerde Erken Doğum Riski Var Mıdır?
Çoğul gebeliklerde erken doğum riski artmaktadır. İkizlerin ortalama doğum haftası 36., üçüzlerin ortalama doğum haftası 33. ve dördüzlerin ortalama doğum haftası 29. gebelik haftasıdır. Gebeliklerde Sık Karşılaşılan Yüksek Tansiyon ve Şeker Sorunun Çoğul Gebelikte Etkisi Nasıl Olur?
Çoğul gebeliklerde gebeliğe bağlı yüksek tansiyon gelişme riski 3 kat fazladır. Tekiz gebeliklerde görülenden daha önce başlayabilir ve daha ağır seyredebilir. Çoğul gebeliklerde gebeliğe bağlı şeker hastalığı riski de artmaktadır. Çoğul Gebeliklerin Takibinde Neler Yapılmalı?
Ultrasonografi çoğul gebeliklerin takibinde çok önemli rol oynar. Çoğul gebeliklerin tanısında, koryonisite (koryon sayısının) saptanmasında, kromozom hastalıkları taramasında ve yapısal anomali taramasında, bebeklerin gelişiminin ve iyilik halinin takibinde, doğumun planlanmasında ve erken doğum için riskli olan gebelerin tanınmasında çok yardımcıdır.
Tek yumurta ikizlerinin monokoryonik olanlarında yapısal organ şekil bozukluğu (anomali) sıklığı, çift yumurta ikizleri ve tekiz gebeliklerden 3 – 7 kat daha fazladır. Tek yumurta ikizlerinde (monokoryonik) paylaşılan plasenta (eş, etene) ve damarlar sonucu karşılıklı kan geçişine bağlı ikizden ikize transfüzyon sendromu denilen bir tablo gelişir. Böylece ikizlerden birinin suyu artarken diğerinin suyu azalır ve biri küçük kalırken diğeri irileşir. Ağır olgularda bebeklerin kaybına kadar gidebilir.
Tedavide geliştiği hafta ve şiddeti göz önüne alınarak seri amniyosentezler ile artan sıvı boşaltılabilir veya endoskopik lazer ile paylaşılan damarlar yakılır.
İkiz gebeliklerin taramasında üçlü test ve AFP gibi sadece biyokimyasal yöntemler hatalı yüksek sonuçlar verdiğinden kullanılmaz. Kromozom anomalisi taramasında en etkili yöntem fetal ense kalınlığı ölçümü (11 – 14 hafta trizomi tarama) testidir.
Monokoryonik (tek yumurta) ikiz gebeliklerde ense kalınlıkları arasında anormal farklı artış olması ileride gelişebilecek ikizden ikize transfüzyonun belirtisi olabilmektedir. Koryonisite tayini ilk 3 ayda daha doğru şekilde yapılabilmektedir. Tek yumurta ikizlerinde kromozom anomalisi riski tekiz gebeliklerle benzerdir ve her iki fetusta mevcut kromozom hastalığından etkilenir. Dizigotik ikizlerde, her bir ikizin anne yaşına bağlı kromozom anomalisi riski tekiz gebelikler ile benzer olup, en az bir bebeğin etkilenmesi şansı tekizlerin 2 katı gibidir. Dolayısıyla koryonisite tayini burada da önem kazanmakta ve monokoryonik ikizlerde risk her ikisi için eşit iken, dikoryonik gebelikte kromozom anomalisi riski tekiz gebelik riskine göre 2 kat artmaktadır.
2. trimester serum tarama testleri de hatalı sonuçlar verdiğinden ikiz gebeliklerin ultrason ile taranması (2. trimester detay ultrasonu) daha etkilidir. Çoğul Gebeliklerde Erken Doğum Riski ve Alınacak Önlemler Nelerdir?
İkiz gebeliklerin %40'ı prematüre doğduğundan 20. gebelik haftasından itibaren collum (Rahim boynu) uzunluğunun ölçümü ve takibi, erken doğumu engellemede oldukça yardımcıdır. İkiz gebelikler tekiz gebeliklere göre daha sık aralarla (20. haftadan sonra 2 haftada bir, son trimesterde haftada bir) takip edilirler.
