baslica kul haklari
Baslica kul haklari sunlardir:
"1 — Müslüman kardesinle karsilasinca ona selâm vermen.
2 — Seni davet edince davetine icabet etmen.
3 — Aksirip «eihamdüüllâh» denince onu «yerhamukellâh» diye cevaplandirman.
4 — Hastalaninca ziyaretine varman.
5 — Ölünce, cenazesinde bulunman.
6 — Senin üzerine yemin ettigi zaman onu hakli çikarman.
7 — Senden nasihat isteyince ona nasihat vermen.
8 — Yoklugunda ona arka çikman.
9 — Kendin için ne ditersen onun için de ayni seyi istemen.
10 — Kendi hesabina neden hoslanmiyorsan onun için de hoslanmaman."
Bunlarin hepsi hadisler ile bildirilmistir.
Peygamber'imiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
"Su dört sey müslümanlarin senin üzerindeki haklarindandir:
1 — Iyi yolda olanlarini desteklemen.
2 — Günahkârlari için afv dilemen.
3 — Dogru yola sirt çevirenleri Hakka çagirman.
4 — Tevbe edenleri sevmen."
Ibni Abbas «Mü'minler birbirlerine karsi merhametlidirler» (Fetih - 29) Mealindeki âyet hakkinda der ki: «Mü'minlerin iyi yolda olani kötü yolda olani için kötüsü de iyisi için duâ eder. Muhammed ümmeti içinde kötü olan, iyi yolda olanlara bakinca «Allah (C.C)'im, suna nasip ettigin iyiligi daha da artir, o yoldan ayrilmamasini temin eyle ve bize de fayda saglamasini nasib eyle» der. Iyi yolda olan kötü yolda olani görünce «Allah (C.C)'im, buna hidâyet ver, kendisine tevbe nasip eyle ve egriligini kendisine bagisla» der.
Müslümanlarin karsîlikli haklarindan biri de her müslümanm kendi hesabina ne diliyorsa bütün mü'minler için de ayni seyi istemesi, kendi hesabina hoslanmadigi seyi mü'minler için de istememesi oldugunu belirtmistik.
«Nitekim Numen Ibni Besir der ki, «Ben Rasûlallah'i (S.A.S.) söyle buyururken isittim:
"Mü'minler karsilikli sevgi ve birbirlerini kayirma bakimindan bir ceset gibidirler. Azalarindan biri rahatsiz olunca bütün azalârin atesi yükselerek ve uykusuz kalarak rahatsiz azanin acisini paylasirlar."
Peygamber'imiz 'S.A.S.) buyuruyor ki:
"Mü'min, mü'mine karsi her parçasiyta birbirini ayakta tutan bir bina gibidir.»
Müslümanin müslümana karsi hakiarindan biri de, hiç bir müslümani söz ve davranisla üzmemektir."
Nitekim Peygamberimiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
"Müslüman eli ve dili ile müslümanlara zarar vermeyendir."
Peygamber'imiz örnek davranis ve huylari tanitan uzun bir hadisinin bir yerinde söyle buyurur:
«— ...Eger elinden geüyorsa» insanlari kötülükten vazgeçirmeye çalis, bu hareket senin nefsin hesabina verdigin bir sadakadir...»
Yine Peygamberimiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Müslümanlarin en faziletlisi, eli ve dili ile müslümanlari incitmeyendir.»
Peygamber'imiz bir gün sahabilere:
« Müslüman kimdir, bilir misiniz» diye sorar. Sahâbiler «Allâh (C.C) ve Resulü bilir» diye cevap verirler. Peygamber'imiz «Müslüman, eli ve dili île müslümanlari incitmeyendir» buyurur. Sahâbiler «Peki, mü'min kimdir?» diye sorarlar.
Peygamber'imiz «Mü'minlerin kendisine mallari ve canlari konusunda güvendikleri kimsedir» diye buyurur. Sahâbiler «Peki, Muhacir kimdir?» diye sorarlar. Peygamber'imiz «Kötülükten kaçman ve sakinandir» diye buyurur.
Sahâbilerden biri «Yâ Rasûtallah , peki Islâm nedir?» diye sorar. Peygamber'imiz ona «Kalbini Allâh (C.C)'a teslim etmen, gerek elinle ve gerek dilinle müslümanlari incitmemendir» diye cevap buyurur.
Mücâhid der ki: «Cehennemliklere öyle bir uyuz musallat edilir ki, her birinin vücûdunu kasimaktan derisi soyulup kemikleri meydana çikar. Bu arada «Ey falan oglu filân, bu kasinti canini acitiyor mu» diye bir ses duyulur. Adam «Evet» diye cevap verir. Gizli ses de ona «Bu eziyet, müslümanlara çektirmis oldugun acinin karsiligidir» diye cevap verir.
Peygamber'imiz {S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Adamin birini cennette gezinir gördüm, buna sebep yol üzerinde gelip geçenlere zahmet verdigi icin kestigi bir agaçti.»
Sahabilerden Ebû Hureyre bir gün Peygamberimize «Yâ Rasûlallah bana faydali bir sey ögret» der. Peygamberimiz de ona:
"Müslümanlarin gelip geçtigi yoldan engel ve takintilari kaldir» diye cevap verir."
Peygamberimiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Müslümanlarin yolundan engel ve eziyet teskil eden seyleri atan kimseye Allâh (C.C) bir iyilik yazar. Allâh (C.C)'in hesabina iyilik yazdigi kimsenin ise cennete girmesi kesinlik kazanandir.»
Peygamber'imiz (S.A.S.) buyuruyor kt:
«— Din kardesine rahatsiz edici nazarla bakmak, müslümana helâl degildir.»
Peygamberimiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Müslümanin müslümani yildirmasi, korkutmasi helâl degildir.»
Peygamber'imiz (S.A.S) buyuruyor ki:
«— Allah (C.C) mü'minleri üzmekten hoslanmaz»
Rebi ibni Heysem der ki: «insanlar iki türlüdür: Mü'min ve sapik. Mü'min ise onu üzme. Sapiksa ona uyma.»
Müslümanin müslüman üzerindeki haklarindan biri de, müslümana karsi alcak gönüllü davranmak, ona karsi büyüklük taslamamaktir. Cunki «Allah (C.C) böbürlenenleri ve kendini begenmisleri sevmez.»
Peygamber'imiz (S.A.S) buyuruyor ki:
«— Ulu Allah (C.C) bana bildirdi ki. «Birbirinize karsi alçak gönüllü olun ki, kimse size karsi üstünlük taslamasin. Buna ragmen biri üstünlük taslamaya kalkisirsa, karsisindaki bunu hos görsün.»
Nitekim Ulu Allah (C.C) Peygamber 'ine buyuruyor ki:
«— Bagislayici ol, iyiyi emret ve câhillerden yüz çevir.» (A´raf 199)
Ibni Ebi Evha der ki: «Peygamberimiz her müslümana karsi alçak gönüllü davranir, kimseyi kücümsemezdi. Dullarla yoksullarla yanyana yürüyüp onlarin dileklerini karsiiamayi küçüklük görmezdi.»
Müslumanin musluman üzerindeki haklarindan biri de. birbirlerinin sözlerine israrla kulak dikmemek ve birinden duydugunu öbürüne yetistirmemektir.
Peygamber'imiz {S.A.S) buyuruyor ki:
«— Kogucu cennete giremez.»
Haül Ibni Ahmed der ki: «Sana baskasinin koguculugunu yapan, baskasina da senin koguculugunu yapar. Baskasinin haberini sana tasiyan kimse senin sirrini da baskasina götürür.»
Müslümanm müslüman üzerindeki haklarindan biri de, ne kader kizarsa kizsin, tanidiklari ile üc günden çok küs kalmamasidir.
Ebu Eyyüb-ül Ensâri'ye göre. Peygamber'imiz buyuruyor ki:
«— Bir müslümanin diger bir müslüman kerdesi ile üç günden fazla küs kalmasi ve karsilasinca berikinin bu tarafa, ötekinin öbür tarafa dönmesi caiz degildir. Bu iki kisinin daha hayirlisi, iik önce selâm verenidir.»
Peygamber'imiz (S.A.S) buyuruyor ki:
«— Ayagi kayan bir müslüman tutup kaldirani Allah (C.C) da Kiyamet günü kaldirir.»
Ikrime der ki, «Ulu Allâh (C.C) Hz. Yûsuf (A.S)'a «Kardeslerini bagisladigin için dünya ve âhirette sanini yüce kildim» buyurdu.
Hz. Ayse (R. Anha) buyurdu ki: "Allâh (C.C)'in Rasulü kendi için hiç bir zaman intikam almamistir. Meger ki Allâh (C.C)'in hürmeti çignenmis ola, o zaman Allâh (C.C) için intikam aldi."
Ibni Abbas buyurur ki; «Insan ugradigi bir haksizligi bagislarsa. Allâh (C.C) mutlak onun sanini yüceltir.»
Peygcmber'imiz {S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Hiç bir sadaka mali eksiltmez. Bagislamak, ancak sahibinin sanini yüceltir. Allâh (C.C) Için alçak gönüllü davranan kimseyi Allâh (C.C) yükseltir.»
"1 — Müslüman kardesinle karsilasinca ona selâm vermen.
2 — Seni davet edince davetine icabet etmen.
3 — Aksirip «eihamdüüllâh» denince onu «yerhamukellâh» diye cevaplandirman.
4 — Hastalaninca ziyaretine varman.
5 — Ölünce, cenazesinde bulunman.
6 — Senin üzerine yemin ettigi zaman onu hakli çikarman.
7 — Senden nasihat isteyince ona nasihat vermen.
8 — Yoklugunda ona arka çikman.
9 — Kendin için ne ditersen onun için de ayni seyi istemen.
10 — Kendi hesabina neden hoslanmiyorsan onun için de hoslanmaman."
Bunlarin hepsi hadisler ile bildirilmistir.
Peygamber'imiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
"Su dört sey müslümanlarin senin üzerindeki haklarindandir:
1 — Iyi yolda olanlarini desteklemen.
2 — Günahkârlari için afv dilemen.
3 — Dogru yola sirt çevirenleri Hakka çagirman.
4 — Tevbe edenleri sevmen."
Ibni Abbas «Mü'minler birbirlerine karsi merhametlidirler» (Fetih - 29) Mealindeki âyet hakkinda der ki: «Mü'minlerin iyi yolda olani kötü yolda olani için kötüsü de iyisi için duâ eder. Muhammed ümmeti içinde kötü olan, iyi yolda olanlara bakinca «Allah (C.C)'im, suna nasip ettigin iyiligi daha da artir, o yoldan ayrilmamasini temin eyle ve bize de fayda saglamasini nasib eyle» der. Iyi yolda olan kötü yolda olani görünce «Allah (C.C)'im, buna hidâyet ver, kendisine tevbe nasip eyle ve egriligini kendisine bagisla» der.
Müslümanlarin karsîlikli haklarindan biri de her müslümanm kendi hesabina ne diliyorsa bütün mü'minler için de ayni seyi istemesi, kendi hesabina hoslanmadigi seyi mü'minler için de istememesi oldugunu belirtmistik.
«Nitekim Numen Ibni Besir der ki, «Ben Rasûlallah'i (S.A.S.) söyle buyururken isittim:
"Mü'minler karsilikli sevgi ve birbirlerini kayirma bakimindan bir ceset gibidirler. Azalarindan biri rahatsiz olunca bütün azalârin atesi yükselerek ve uykusuz kalarak rahatsiz azanin acisini paylasirlar."
Peygamber'imiz 'S.A.S.) buyuruyor ki:
"Mü'min, mü'mine karsi her parçasiyta birbirini ayakta tutan bir bina gibidir.»
Müslümanin müslümana karsi hakiarindan biri de, hiç bir müslümani söz ve davranisla üzmemektir."
Nitekim Peygamberimiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
"Müslüman eli ve dili ile müslümanlara zarar vermeyendir."
Peygamber'imiz örnek davranis ve huylari tanitan uzun bir hadisinin bir yerinde söyle buyurur:
«— ...Eger elinden geüyorsa» insanlari kötülükten vazgeçirmeye çalis, bu hareket senin nefsin hesabina verdigin bir sadakadir...»
Yine Peygamberimiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Müslümanlarin en faziletlisi, eli ve dili ile müslümanlari incitmeyendir.»
Peygamber'imiz bir gün sahabilere:
« Müslüman kimdir, bilir misiniz» diye sorar. Sahâbiler «Allâh (C.C) ve Resulü bilir» diye cevap verirler. Peygamber'imiz «Müslüman, eli ve dili île müslümanlari incitmeyendir» buyurur. Sahâbiler «Peki, mü'min kimdir?» diye sorarlar.
Peygamber'imiz «Mü'minlerin kendisine mallari ve canlari konusunda güvendikleri kimsedir» diye buyurur. Sahâbiler «Peki, Muhacir kimdir?» diye sorarlar. Peygamber'imiz «Kötülükten kaçman ve sakinandir» diye buyurur.
Sahâbilerden biri «Yâ Rasûtallah , peki Islâm nedir?» diye sorar. Peygamber'imiz ona «Kalbini Allâh (C.C)'a teslim etmen, gerek elinle ve gerek dilinle müslümanlari incitmemendir» diye cevap buyurur.
Mücâhid der ki: «Cehennemliklere öyle bir uyuz musallat edilir ki, her birinin vücûdunu kasimaktan derisi soyulup kemikleri meydana çikar. Bu arada «Ey falan oglu filân, bu kasinti canini acitiyor mu» diye bir ses duyulur. Adam «Evet» diye cevap verir. Gizli ses de ona «Bu eziyet, müslümanlara çektirmis oldugun acinin karsiligidir» diye cevap verir.
Peygamber'imiz {S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Adamin birini cennette gezinir gördüm, buna sebep yol üzerinde gelip geçenlere zahmet verdigi icin kestigi bir agaçti.»
Sahabilerden Ebû Hureyre bir gün Peygamberimize «Yâ Rasûlallah bana faydali bir sey ögret» der. Peygamberimiz de ona:
"Müslümanlarin gelip geçtigi yoldan engel ve takintilari kaldir» diye cevap verir."
Peygamberimiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Müslümanlarin yolundan engel ve eziyet teskil eden seyleri atan kimseye Allâh (C.C) bir iyilik yazar. Allâh (C.C)'in hesabina iyilik yazdigi kimsenin ise cennete girmesi kesinlik kazanandir.»
Peygamber'imiz (S.A.S.) buyuruyor kt:
«— Din kardesine rahatsiz edici nazarla bakmak, müslümana helâl degildir.»
Peygamberimiz (S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Müslümanin müslümani yildirmasi, korkutmasi helâl degildir.»
Peygamber'imiz (S.A.S) buyuruyor ki:
«— Allah (C.C) mü'minleri üzmekten hoslanmaz»
Rebi ibni Heysem der ki: «insanlar iki türlüdür: Mü'min ve sapik. Mü'min ise onu üzme. Sapiksa ona uyma.»
Müslümanin müslüman üzerindeki haklarindan biri de, müslümana karsi alcak gönüllü davranmak, ona karsi büyüklük taslamamaktir. Cunki «Allah (C.C) böbürlenenleri ve kendini begenmisleri sevmez.»
Peygamber'imiz (S.A.S) buyuruyor ki:
«— Ulu Allah (C.C) bana bildirdi ki. «Birbirinize karsi alçak gönüllü olun ki, kimse size karsi üstünlük taslamasin. Buna ragmen biri üstünlük taslamaya kalkisirsa, karsisindaki bunu hos görsün.»
Nitekim Ulu Allah (C.C) Peygamber 'ine buyuruyor ki:
«— Bagislayici ol, iyiyi emret ve câhillerden yüz çevir.» (A´raf 199)
Ibni Ebi Evha der ki: «Peygamberimiz her müslümana karsi alçak gönüllü davranir, kimseyi kücümsemezdi. Dullarla yoksullarla yanyana yürüyüp onlarin dileklerini karsiiamayi küçüklük görmezdi.»
Müslumanin musluman üzerindeki haklarindan biri de. birbirlerinin sözlerine israrla kulak dikmemek ve birinden duydugunu öbürüne yetistirmemektir.
Peygamber'imiz {S.A.S) buyuruyor ki:
«— Kogucu cennete giremez.»
Haül Ibni Ahmed der ki: «Sana baskasinin koguculugunu yapan, baskasina da senin koguculugunu yapar. Baskasinin haberini sana tasiyan kimse senin sirrini da baskasina götürür.»
Müslümanm müslüman üzerindeki haklarindan biri de, ne kader kizarsa kizsin, tanidiklari ile üc günden çok küs kalmamasidir.
Ebu Eyyüb-ül Ensâri'ye göre. Peygamber'imiz buyuruyor ki:
«— Bir müslümanin diger bir müslüman kerdesi ile üç günden fazla küs kalmasi ve karsilasinca berikinin bu tarafa, ötekinin öbür tarafa dönmesi caiz degildir. Bu iki kisinin daha hayirlisi, iik önce selâm verenidir.»
Peygamber'imiz (S.A.S) buyuruyor ki:
«— Ayagi kayan bir müslüman tutup kaldirani Allah (C.C) da Kiyamet günü kaldirir.»
Ikrime der ki, «Ulu Allâh (C.C) Hz. Yûsuf (A.S)'a «Kardeslerini bagisladigin için dünya ve âhirette sanini yüce kildim» buyurdu.
Hz. Ayse (R. Anha) buyurdu ki: "Allâh (C.C)'in Rasulü kendi için hiç bir zaman intikam almamistir. Meger ki Allâh (C.C)'in hürmeti çignenmis ola, o zaman Allâh (C.C) için intikam aldi."
Ibni Abbas buyurur ki; «Insan ugradigi bir haksizligi bagislarsa. Allâh (C.C) mutlak onun sanini yüceltir.»
Peygcmber'imiz {S.A.S.) buyuruyor ki:
«— Hiç bir sadaka mali eksiltmez. Bagislamak, ancak sahibinin sanini yüceltir. Allâh (C.C) Için alçak gönüllü davranan kimseyi Allâh (C.C) yükseltir.»
