Uzman SühaN
Administrator
Bahçeye salatalık nasıl dikilir?
Hıyar, diğer adıyla salatalık, tırmanarak büyümeyi seven bir sebzedir.
Uzun çubuklara sarılmasına imkan vererek ya da ağaç dallarına ince kumaş parçalarıyla bağlayarak yetiştirirseniz şekilleri daha düzgün olur.
ÇABUK OLGUNLAŞIR
Böceklerden pek etkilenmezler. Toprağa değmedikleri için çürüme sorunu da yaşanmaz.
Çok çabuk olgunlaşan, bakıma fazla ihtiyacı olmayan bir sebzedir.
Sıcak ayları sever. Yukarı doğru büyüdüğünden bahçenizde daha az yer kaplar.
Bahçeye ekmeden önce toprağa gübre karıştırılırsa lezzeti artar.
İlginizi çekebilir: Fideler bahçeye nasıl ekilir?
SUYU ÇOK SEVER
Hıyar toprak değişimini pek sevmez. Saksıda yetiştirdiğiniz fideleri bahçeye bulutlu bir günde ya da akşam üzeri ekmeniz yerinde olur. Böylece kökleri zarar görmez.
Çiçek açtıktan sonra yoğun bir şekilde sulanmalıdır. Sulandıkça ürün verir. Çok büyümeden toplamak gerekir çünkü büyüdükçe çekirdeklenir.
Son olarak, ertesi yıl aynı yere salatalık ekmemeniz doğru olur.Hazır torfların steril olması, bitki besin elementlerini içermesi, fideyi 10-15 gün erken yetiştirmesi ve hazırlanmasının kolay olması açısından oldukça avantajları vardır.
Harç tohum ekiminden 2-3 ay önce hazırlanmaya başlanmalıdır.
Çok farklı harç hazırlama şekilleri varsa da; en yaygın olan üç formül şunlardır:
1. 6 kısım çiftlik gübresi,
3 kısım bahçe toprağı,
1 kısım dişli dere kumu.
2. 2 kısım çiftlik gübresi,
2 kısım orman toprağı,
1 kısım dişli dere kumu.
3. 4 kısım çiftlik gübresi,
2 kısım bahçe toprağı,
1 kısım dişli dere kumu.
Harçta kullanılan ahır gübresi en az üç ay önceden temin edilmeli, mutlaka iyi yanmış olmalı, bitkiye zararlı tuz, asit vb. maddeleri ihtiva etmemeli ve içinde bitki artıkları bulunmamalıdır. Bu nedenle harca girecek malzemeler 1 cm. delikli elekle elenmelidir. Elendikten sonra yukarıda belirtilen oranlarda birbirleriyle iyice karıştırılmalı ve sulanarak nemlendirilmelidir. Zaman içinde birkaç defa aktarılarak ve nemlendirilerek harcın istenilen vasfı kazanması sağlanmalıdır.
Hazırlanan harcın gıda değerini artırma bakımından tohum ekiminden önce ticari gübreler ile takviye edilmesi tavsiye edilir. Bunu temin için her 1 m3 (50 teneke) harca 1-1,5 kg. 15-15-15 gübresi veya 500 gr. triple süper fosfat, 500 gr. potasyum sülfat ve 500 gr. amonyum nitrat gübresi ilave edilmelidir.
Harcın İlaçlanması
Metil bromid: Tavlı harç beton bir zemin üzerine 30 cm. yüksekliğinde yayılır. Her 1 m3 harç için bir tüp hesabıyla çivi çakılmış tahta parçasına devrilmeyecek şekilde tüpler yerleştirilir. Harcın üzeri sağlam deliksiz bir plastikle kenarlarından gaz kaçmayacak şekilde kapatılır. Naylonun üzerine çıplak ayakla çıkarak tüplere basmak suretiyle patlatılırlar. 2 gün bu şekilde kapalı olarak bekletilen harcın bu süre sonunda üzeri açılır ve aktarılarak havalandırılır. Metil bromid uygulaması genel amaçlı (toprak mantarları, nematodlar, zararlı böcekler, ot tohumları) bir fümigasyon sistemidir.
TOHUM EKİMİ VE ÇİMLENME FAKTÖRLERİ
Tüm tohumlarda olduğu gibi, hıyar tohumunda da çimlenme ve fide oluşumu için dört faktör gereklidir:
Tohumun çimlenme olgunluğunda olması,
Yeterli su (nem),
Yeterli ısı,
Yeterli oksijen.
a) Genel bir kural olarak, bir bitkiden elde edilen tohumun çimlenme olgunluğuna erişmiş ve belirli bir dinlenme ihtiyacını tamamlamış olması gereklidir. Bu özelliklere sahip olmayan tohumun çimlenmesi tesadüfe bırakılmış olur.
Normal bir tohum; bölünme ve çoğalma kabiliyetinde olan bir embriyo ile çimlenme esnasındaki hayati olaylar için harcanacak besi dokusu (nucellus)’ndan oluşur.
Çimlenmede ilk saçaklar ve gövde embriyodan meydana gelir. Gıda maddeleri ise nucellus’tan sağlanır. Klorofil teşekkül edinceye kadar olay böyle devam eder. Öyle ise, bir tohumun sağlıklı şekilde çimlenip fide haline geçebilmesi için, yeterli bir embriyo gücüne ve gıda deposuna sahip olması gerekir. Aksi takdirde çimlenme düzensizliği veya fide halinden önce ölümler meydana gelebilir.
b) Tohumun çimlenebilmesi, hayati olaylara başlayabilmesi ve bu olayları tamamlayabilmesi için, ikinci faktör su (nem)’dur. Yeterli nemi bünyesine alan tohum hemen şişmeye başlar. Şişme için yeterli suyun üzerindeki miktar, yani aşırı su ortamı oksijensiz bırakacağı için zararlıdır.
c) Tohumun çimlenebilmesi için minimum bir sıcaklığa ihtiyacı vardır. Bu minimum sıcaklığın altındaki derecelerde çimlenme gerçekleşmez iken, minimum sıcaklığın üzerindeki ısı derecelerinde çimlenme süresi kısalır.
Hıyar tohumunun minimum çimlenme sıcaklığı 12 0C’dir. Bu sıcaklığın altında hıyar çimlenmez. 15 0C ‘de hıyar çimlenmesini 13 günde tamamlayabilir. Ortam sıcaklığı 20 0C olduğu zaman hıyarın çimlenme süresi 6 gün, 25 0C olduğu zaman ise 4 gündür.
Yani, tohum ekimi için ya toprak sıcaklığının en az 12 0C’nin üzerine çıkması beklenmeli ya da sıcaklığı uygun seviyeye çıkaracak tedbirleri almak gerekir.
d) Tohumun çimlenmesinde kullanılacak enerji oksijen ile sağlandığından, bu faktör olmaksızın diğer faktörler mevcut olsa bile çimlenme gerçekleşmez.
Tohum, çimlenme esnasında oksijen kullanarak bünyesindeki gıda maddelerini yakmak durumundadır.
Gereğinden fazla derin ekilen tohumlarda, depo maddelerinin oksijen ile yakılması sonucu oluşan CO2 tohumların etrafını kuşatarak anaerob bakteriler için uygun bir ortam hazırlar ve tohumlar çürür. Bu nedenle genel bir kaide olarak, tohumların ekim derinliği tohum büyüklüğünün (genişlik) 2-3 katını geçmemelidir.
Bilhassa erken ilkbahar yetiştiriciliğinde hıyar tohumları tüplere ekilmeden bir gece önce, ıslak havlu arasında sobanın 1 m. uzağına 6-8 saat bekletilerek şişirilmelidir. Fazla bekletilip sürgün vermesine izin verilmemelidir. Bu şekilde şişirilen çekirdekler hava sıcaklığı düşse bile torbalarda gelişmelerini devam ettirirler. Kırıkkale İli şartlarında erken ilkbahar yetiştiriciliği için tohum ekimi ısıtmasız sera koşullarında 20 Şubat-5 Mart tarihleri arasında yapılmalıdır. Tarih öne alındıkça tohumların soğuktan zarar görme riski artmaktadır. Dış sahaya yönelik tüplü fide çalışmalarında tohum ekimi 20 Mart-5 Nisan tarihleri arasında yapılmalıdır.
SERA TOPRAĞININ HAZIRLANMASI
Hıyarın Toprak İsteği
Hıyar bitkisi drenajı iyi, eriyebilir tuz seviyesi düşük ve hastalık-zararlılardan ari topraklar ister. Kumlu, hafif ve organik maddece zengin topraklar idealdir. Hıyar seralarında kesinlikle drenaj problemi olmamalıdır. Hıyar yüksek tuz seviyesine çok hassas bir bitki olduğundan bu tip seralarda hıyar yetiştiriciliği yapmak mümkün değildir. Analiz sonucu toprak tuzlu çıkarsa en pratik metot seraların boş olduğu devrelerde göllendirme sulama yaparak toprağı yıkamaktır.
Serada Toprak Hazırlığı
Serada mevcut ürünün hasadı biter bitmez toprak hazırlıkları başlamalıdır. Sırası ile;
a) Sera, mevcut ürünün artıklarından temizlenmelidir.
b) Toprak derince işlenmelidir.
c) Özellikle yaşlı ve tuz problemi olan seralar 3-5 defa göllendirilerek sulanmalıdır. Hıyarın tuza karşı hassas bitkilerden olduğu bilinmelidir.
d) Bir önceki dönemde topraktan kaynaklanan hastalık veya nematod problemi görülmüş ise, yaz mevsiminde toprak solarizasyonu veya solarizasyon + ilaçlama yapılmalıdır.
e) Fidelerin seraya naklinden önce toprak analizi yaptırılarak, bilinçli bir gübreleme programı hazırlanmalıdır.
Sera Toprağının Dezenfeksiyonu
Sera toprağının çeşitli hastalık ve zararlı problemlerinin çözümünde kullanılacak ikinci bir yoldur. Hesaplanan çiftlik gübresinin mutlaka dezenfeksiyon işleminden önce verilmesi gerekir.
Metil bromid: Sera toprağı parseller halinde sağlam ve deliksiz plastik örtü altına alınır. Parsel kenarları gaz kaçmasına meydan vermeyecek şekilde sıkıştırılır. Örtü altına her 1 m2 için 50-75 gram ilaç hesabıyla yerleştirilen tüpler harçta olduğu gibi üstüne basmak suretiyle patlatılır. 48 saat (iki gün) sonra örtü kaldırılır ve toprak işlenerek havalandırılır. Toprak mantarları, nematodlar, zararlı böcekler ve ot tohumlarına karşı etkili genel amaçlı bir sistemdir.
Bu nedenlerle 1 ton ürünün kaldırdığı saf maddeler yerine, uygulanması gereken miktarları bilmek ve önermek daha uygun ve daha pratiktir.
Uzun çubuklara sarılmasına imkan vererek ya da ağaç dallarına ince kumaş parçalarıyla bağlayarak yetiştirirseniz şekilleri daha düzgün olur.
ÇABUK OLGUNLAŞIR
Böceklerden pek etkilenmezler. Toprağa değmedikleri için çürüme sorunu da yaşanmaz.
Çok çabuk olgunlaşan, bakıma fazla ihtiyacı olmayan bir sebzedir.
Sıcak ayları sever. Yukarı doğru büyüdüğünden bahçenizde daha az yer kaplar.
Bahçeye ekmeden önce toprağa gübre karıştırılırsa lezzeti artar.
İlginizi çekebilir: Fideler bahçeye nasıl ekilir?
SUYU ÇOK SEVER
Hıyar toprak değişimini pek sevmez. Saksıda yetiştirdiğiniz fideleri bahçeye bulutlu bir günde ya da akşam üzeri ekmeniz yerinde olur. Böylece kökleri zarar görmez.
Çiçek açtıktan sonra yoğun bir şekilde sulanmalıdır. Sulandıkça ürün verir. Çok büyümeden toplamak gerekir çünkü büyüdükçe çekirdeklenir.
Son olarak, ertesi yıl aynı yere salatalık ekmemeniz doğru olur.Hazır torfların steril olması, bitki besin elementlerini içermesi, fideyi 10-15 gün erken yetiştirmesi ve hazırlanmasının kolay olması açısından oldukça avantajları vardır.
Harç tohum ekiminden 2-3 ay önce hazırlanmaya başlanmalıdır.
Çok farklı harç hazırlama şekilleri varsa da; en yaygın olan üç formül şunlardır:
1. 6 kısım çiftlik gübresi,
3 kısım bahçe toprağı,
1 kısım dişli dere kumu.
2. 2 kısım çiftlik gübresi,
2 kısım orman toprağı,
1 kısım dişli dere kumu.
3. 4 kısım çiftlik gübresi,
2 kısım bahçe toprağı,
1 kısım dişli dere kumu.
Harçta kullanılan ahır gübresi en az üç ay önceden temin edilmeli, mutlaka iyi yanmış olmalı, bitkiye zararlı tuz, asit vb. maddeleri ihtiva etmemeli ve içinde bitki artıkları bulunmamalıdır. Bu nedenle harca girecek malzemeler 1 cm. delikli elekle elenmelidir. Elendikten sonra yukarıda belirtilen oranlarda birbirleriyle iyice karıştırılmalı ve sulanarak nemlendirilmelidir. Zaman içinde birkaç defa aktarılarak ve nemlendirilerek harcın istenilen vasfı kazanması sağlanmalıdır.
Hazırlanan harcın gıda değerini artırma bakımından tohum ekiminden önce ticari gübreler ile takviye edilmesi tavsiye edilir. Bunu temin için her 1 m3 (50 teneke) harca 1-1,5 kg. 15-15-15 gübresi veya 500 gr. triple süper fosfat, 500 gr. potasyum sülfat ve 500 gr. amonyum nitrat gübresi ilave edilmelidir.
Harcın İlaçlanması
Metil bromid: Tavlı harç beton bir zemin üzerine 30 cm. yüksekliğinde yayılır. Her 1 m3 harç için bir tüp hesabıyla çivi çakılmış tahta parçasına devrilmeyecek şekilde tüpler yerleştirilir. Harcın üzeri sağlam deliksiz bir plastikle kenarlarından gaz kaçmayacak şekilde kapatılır. Naylonun üzerine çıplak ayakla çıkarak tüplere basmak suretiyle patlatılırlar. 2 gün bu şekilde kapalı olarak bekletilen harcın bu süre sonunda üzeri açılır ve aktarılarak havalandırılır. Metil bromid uygulaması genel amaçlı (toprak mantarları, nematodlar, zararlı böcekler, ot tohumları) bir fümigasyon sistemidir.
TOHUM EKİMİ VE ÇİMLENME FAKTÖRLERİ
Tüm tohumlarda olduğu gibi, hıyar tohumunda da çimlenme ve fide oluşumu için dört faktör gereklidir:
Tohumun çimlenme olgunluğunda olması,
Yeterli su (nem),
Yeterli ısı,
Yeterli oksijen.
a) Genel bir kural olarak, bir bitkiden elde edilen tohumun çimlenme olgunluğuna erişmiş ve belirli bir dinlenme ihtiyacını tamamlamış olması gereklidir. Bu özelliklere sahip olmayan tohumun çimlenmesi tesadüfe bırakılmış olur.
Normal bir tohum; bölünme ve çoğalma kabiliyetinde olan bir embriyo ile çimlenme esnasındaki hayati olaylar için harcanacak besi dokusu (nucellus)’ndan oluşur.
Çimlenmede ilk saçaklar ve gövde embriyodan meydana gelir. Gıda maddeleri ise nucellus’tan sağlanır. Klorofil teşekkül edinceye kadar olay böyle devam eder. Öyle ise, bir tohumun sağlıklı şekilde çimlenip fide haline geçebilmesi için, yeterli bir embriyo gücüne ve gıda deposuna sahip olması gerekir. Aksi takdirde çimlenme düzensizliği veya fide halinden önce ölümler meydana gelebilir.
b) Tohumun çimlenebilmesi, hayati olaylara başlayabilmesi ve bu olayları tamamlayabilmesi için, ikinci faktör su (nem)’dur. Yeterli nemi bünyesine alan tohum hemen şişmeye başlar. Şişme için yeterli suyun üzerindeki miktar, yani aşırı su ortamı oksijensiz bırakacağı için zararlıdır.
c) Tohumun çimlenebilmesi için minimum bir sıcaklığa ihtiyacı vardır. Bu minimum sıcaklığın altındaki derecelerde çimlenme gerçekleşmez iken, minimum sıcaklığın üzerindeki ısı derecelerinde çimlenme süresi kısalır.
Hıyar tohumunun minimum çimlenme sıcaklığı 12 0C’dir. Bu sıcaklığın altında hıyar çimlenmez. 15 0C ‘de hıyar çimlenmesini 13 günde tamamlayabilir. Ortam sıcaklığı 20 0C olduğu zaman hıyarın çimlenme süresi 6 gün, 25 0C olduğu zaman ise 4 gündür.
Yani, tohum ekimi için ya toprak sıcaklığının en az 12 0C’nin üzerine çıkması beklenmeli ya da sıcaklığı uygun seviyeye çıkaracak tedbirleri almak gerekir.
d) Tohumun çimlenmesinde kullanılacak enerji oksijen ile sağlandığından, bu faktör olmaksızın diğer faktörler mevcut olsa bile çimlenme gerçekleşmez.
Tohum, çimlenme esnasında oksijen kullanarak bünyesindeki gıda maddelerini yakmak durumundadır.
Gereğinden fazla derin ekilen tohumlarda, depo maddelerinin oksijen ile yakılması sonucu oluşan CO2 tohumların etrafını kuşatarak anaerob bakteriler için uygun bir ortam hazırlar ve tohumlar çürür. Bu nedenle genel bir kaide olarak, tohumların ekim derinliği tohum büyüklüğünün (genişlik) 2-3 katını geçmemelidir.
Bilhassa erken ilkbahar yetiştiriciliğinde hıyar tohumları tüplere ekilmeden bir gece önce, ıslak havlu arasında sobanın 1 m. uzağına 6-8 saat bekletilerek şişirilmelidir. Fazla bekletilip sürgün vermesine izin verilmemelidir. Bu şekilde şişirilen çekirdekler hava sıcaklığı düşse bile torbalarda gelişmelerini devam ettirirler. Kırıkkale İli şartlarında erken ilkbahar yetiştiriciliği için tohum ekimi ısıtmasız sera koşullarında 20 Şubat-5 Mart tarihleri arasında yapılmalıdır. Tarih öne alındıkça tohumların soğuktan zarar görme riski artmaktadır. Dış sahaya yönelik tüplü fide çalışmalarında tohum ekimi 20 Mart-5 Nisan tarihleri arasında yapılmalıdır.
SERA TOPRAĞININ HAZIRLANMASI
Hıyarın Toprak İsteği
Hıyar bitkisi drenajı iyi, eriyebilir tuz seviyesi düşük ve hastalık-zararlılardan ari topraklar ister. Kumlu, hafif ve organik maddece zengin topraklar idealdir. Hıyar seralarında kesinlikle drenaj problemi olmamalıdır. Hıyar yüksek tuz seviyesine çok hassas bir bitki olduğundan bu tip seralarda hıyar yetiştiriciliği yapmak mümkün değildir. Analiz sonucu toprak tuzlu çıkarsa en pratik metot seraların boş olduğu devrelerde göllendirme sulama yaparak toprağı yıkamaktır.
Serada Toprak Hazırlığı
Serada mevcut ürünün hasadı biter bitmez toprak hazırlıkları başlamalıdır. Sırası ile;
a) Sera, mevcut ürünün artıklarından temizlenmelidir.
b) Toprak derince işlenmelidir.
c) Özellikle yaşlı ve tuz problemi olan seralar 3-5 defa göllendirilerek sulanmalıdır. Hıyarın tuza karşı hassas bitkilerden olduğu bilinmelidir.
d) Bir önceki dönemde topraktan kaynaklanan hastalık veya nematod problemi görülmüş ise, yaz mevsiminde toprak solarizasyonu veya solarizasyon + ilaçlama yapılmalıdır.
e) Fidelerin seraya naklinden önce toprak analizi yaptırılarak, bilinçli bir gübreleme programı hazırlanmalıdır.
Sera Toprağının Dezenfeksiyonu
Sera toprağının çeşitli hastalık ve zararlı problemlerinin çözümünde kullanılacak ikinci bir yoldur. Hesaplanan çiftlik gübresinin mutlaka dezenfeksiyon işleminden önce verilmesi gerekir.
Metil bromid: Sera toprağı parseller halinde sağlam ve deliksiz plastik örtü altına alınır. Parsel kenarları gaz kaçmasına meydan vermeyecek şekilde sıkıştırılır. Örtü altına her 1 m2 için 50-75 gram ilaç hesabıyla yerleştirilen tüpler harçta olduğu gibi üstüne basmak suretiyle patlatılır. 48 saat (iki gün) sonra örtü kaldırılır ve toprak işlenerek havalandırılır. Toprak mantarları, nematodlar, zararlı böcekler ve ot tohumlarına karşı etkili genel amaçlı bir sistemdir.
Bu nedenlerle 1 ton ürünün kaldırdığı saf maddeler yerine, uygulanması gereken miktarları bilmek ve önermek daha uygun ve daha pratiktir.
