Uzman SühaN
Administrator
Atatürk hangi ay doğdu?
Hepimiz Ata'mızın öldüğü günü biliyoruz.
Peki ya doğduğu günü?..
Sayfamız bildiğiniz üzere zaman zaman çeşitli konularda araştırmalar yapmakta ve bunları sizlere aktarmaktadır.Yaptığımız araştırmada gördük ki Ata'mızın doğum tarihiyle ilgili görüş ayrılıkları maalesef hala mevcut. Fakat biz bir insanın doğduğu günü en iyi onu doğunan annesi bilir fikrinden yola çıkarak hem bu araştırmamızı sizlerle bugün paylaşmak ve onu hergün olduğu gibi bir kez daha anmak,
bugün bir başka anmak istedik.
Ve diyoruz ki,
Ey büyük Atatürk!
Açtığın yolda,
kurdugun ülküde,
gösterdiğin yolda,
hiç durmadan yürüyecegime and içerim.
Varlığım;
Türk varlığına armağan olsun.
Ne mutlu Türküm diyene!..
------------------- GAZİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK NE ZAMAN DOĞDU -----------------------------
Eldeki bilgi ve belgelere göre Mustafa Kemal Atatürk’ün doğum tarihi 04 Ocak 1881 Salı günüdür. Ayrıntılar şu şekildedir:
Ali Rıza Efendi (Doğumu: 1839) ile Zübeyde Hanım (Doğumu: 1857), 1870 veya 1871 yılında evlendiler. Evlendiğinde 13-14 yaşında bulunan Zübeyde Hanım, kızı Makbule Hanım’ın anılarındaki anlatımıyla çok güzel bir genç kızdı: “Annemin gençliği gözümün önünde... Uzun boylu, ince yapılı, altın saçlı, yeşil gözlü bir kadın. Çocuklar annelerini öteden beri, dünyanın en güzel kadının olarak düşünürler. Fakat annem, gerçekten güzeldi...”
Ali Rıza Efendi, 31-32 yaşında ve Evkaf İdaresi’nde memurdu. Talip olduğu Zübeyde’den 17-18 yaş büyüktü. Kız tarafından özellikle anne Ayşe Hanım, memuriyet dolayısı ile kızından ayrı kalacağı düşüncesiyle evliliğe başlangıçta itiraz eder. Sonunda Mustafa Kemal’in dayısı Hüseyin Ağa aileyi ikna eder, nikah kıyılır ve iki geç evlenirler. Böylece Türk milletine Mustafa Kemal Atatürk’ü armağan edecek olan “tarihi evlilik” gerçekleşmiş olur.
Makbule Hanım’ın anılarında ayrıntılı bir şekilde anlattığı bu evlilik esasında, Ali Rıza Efendi’nin rüyasında gördüğü ve beğendiği kıza benzer bir eş araması ile başlar ve nihayet ablası Mevlevi Kapu Şeyhi’nin gelini olan Hatice Hanım’ın Zübeyde’yi görünce kendisine sevinçle müjdelemesi üzerine gerçekleşir.
Evlendikten hemen sonra, Ali Rıza Efendi’nin Selanik’teki baba evine yerleşirler. İlk evlilik yılları bu evde geçer. Önce bir kızları olur, adını “Fatma” (1871/1872-1875) koyarlar. Bundan sonra da iki erkek çocukları olacaktır. “Ahmet” (1874-1883) ve “Ömer” (1875-1883). Bunları “Mustafa” (1881-1938), “Makbule” (1885-1956) ve “Naciye” (1989-1901) takip edecektir.
Küçük Mustafa, Rumi 1296 senesinde Selanik’te Koca Kasım Paşa Mahallesi Islahhane Caddesi’nde bugün müze olan, üç katlı evde ailenin dördüncü çocuğu olarak dünyaya geldi. Her büyük devlet adamımın doğum tarihinde görülen (ay ve gün daha çok olmak üzere) tutarsızlık ve belirsizlikler Atatürk’ün doğum tarihi ile ilgili olarak da söz konusudur. Atatürk’ün doğum tarihi yıl olarak bazı araştırmalarda 1880, bazılarında da 1881 olarak yer alırken; doğumunun hangi ay ve hangi gün olduğu konusunda da farklılıklar hala sürdürülmektedir. Yaygın olarak tekrarlanan yanlış tarihler şunlardır: 23 Aralık 1880, 13 Mart 1881, 19 Mayıs 1881.
Mustafa Kemal’in doğum yılı olarak bilinen Rumi 1296 tarihini tespit eden ve elimizde mevcut en eski belge, Kara Harp Okulu Arşivi’nde bulunan Mustafa Kemal’in Harp Okulu Künye Defteri’ndeki kayıttır. “Çiçek Künye”de denilen bu kayıtlarda her öğrencinin künye bilgileri altında Rumi olarak doğum yılları yazılmıştır. Burada Mustafa Kemal’in doğumu “96” olarak yazılıdır.
Atatürk’ün çocukluk ve okul arkadaşı Eski Ankara Belediye Başkanı ve Bilecik Milletvekili Asaf İlbay da 1296 tarihini doğrulamaktadır. “Atatürk’ün Hususi Hayatı” başlığı altında yayınlanan anılarında Asaf İlbay bu konuda şunları söylüyor: “Aynı semtin çocukları idik. Evlerimiz birbirinden yüz metre mesafede bulunuyordu. Ailelerimiz komşuluk yüzünden tanışık idiler. Bu sebeple ağabeyim Eşref Bey ve ben Mustafa Efendi ile görüşürdük. Ağabeyimle bir yaşta oldukları için daha çok kaynaşmışlardı. Ben onlardan iki yaş küçük idim. Mustafa’nın ve Eşref’in doğum tarihi 1296, benimki 1298 idi...”
Atatürk’ün sağlığında soyadının kabulünden (24 Kasım 1934) sonra düzenlenen nüfus cüzdanında doğum yılı olarak Miladi 1881 tarihi tespit edilmiş bulunmaktadır. Rumi 1296 yılının sadece 20 Kanunuevvel ile 28 Şubat tarihleri arasındaki günleri, Miladi 1881 yılının 01 Ocak ile 12 Mart tarihleri arasına tekabül ettiğine göre;[10] Mustafa Kemal bu tarihler arasındaki her hangi bir günde doğmuş olmalıdır. Bu gün hangisi olabilir? Şüphesiz bu tarihin tespitinde en sağlam anlatımları ve resmi belgelere göre tespit edilebilen yukarıdaki tarihler arasındaki günleri işaret edenleri ele almak gerekir. Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım 1922 yılında Enver Behnan Şapolyo’ya bu konuda şunları anlatmıştır: “O zamanki Hamidiye kağıtlarına gün ve ay yazılmaz, yalnız yıl yazılırdı. Ben oğlum Mustafa’yı ‘Erbain Soğukları’ devam ederken doğurdum. Bu, doğum benim aklımda kaldığına göre 23 Kanunevvel 1296 tarihine düşmektedir.”
“Erbain Soğukları” 22 Aralık’tan 31 Ocak’a kadar süren 40 günlük kışın en soğuk günlerinde esen şiddetli rüzgarlar için kullanılan addır.[12] Bu durumda Zübeyde Hanım’ın verdiği tarih olan Rumi 23 Kanunuevvel 1296 tarihi, hem anlatımındaki esaslara, hem de resmi kayıtlardaki tarihlere uymaktadır. Bu tarih Miladi 04 Ocak 1881 Salı günüdür.
Şu halde Mustafa Kemal Atatürk’ün doğum tarihini 4 Ocak 1881 Salı günü olarak kabul etmek mümkündür. Onun, İngiliz Büyükelçiliği’nin kutlama için sorması üzerine, “bu bir 19 Mayıs günü niçin olmasın?” demesi ve bu tarihin bildirilmesi, tamamen “mecazi” bir anlam ifade eder. Eğer bu tarih gün ve ay olarak kabul edilirse, Atatürk’ün doğum yılının değişmesi gerekir. Çünkü, 19 Mayıs 1881 tarihi, Rumi 07 Mayıs 1297 tarihine tekabül etmektedir
Peki ya doğduğu günü?..
Sayfamız bildiğiniz üzere zaman zaman çeşitli konularda araştırmalar yapmakta ve bunları sizlere aktarmaktadır.Yaptığımız araştırmada gördük ki Ata'mızın doğum tarihiyle ilgili görüş ayrılıkları maalesef hala mevcut. Fakat biz bir insanın doğduğu günü en iyi onu doğunan annesi bilir fikrinden yola çıkarak hem bu araştırmamızı sizlerle bugün paylaşmak ve onu hergün olduğu gibi bir kez daha anmak,
bugün bir başka anmak istedik.
Ve diyoruz ki,
Ey büyük Atatürk!
Açtığın yolda,
kurdugun ülküde,
gösterdiğin yolda,
hiç durmadan yürüyecegime and içerim.
Varlığım;
Türk varlığına armağan olsun.
Ne mutlu Türküm diyene!..
------------------- GAZİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK NE ZAMAN DOĞDU -----------------------------
Eldeki bilgi ve belgelere göre Mustafa Kemal Atatürk’ün doğum tarihi 04 Ocak 1881 Salı günüdür. Ayrıntılar şu şekildedir:
Ali Rıza Efendi (Doğumu: 1839) ile Zübeyde Hanım (Doğumu: 1857), 1870 veya 1871 yılında evlendiler. Evlendiğinde 13-14 yaşında bulunan Zübeyde Hanım, kızı Makbule Hanım’ın anılarındaki anlatımıyla çok güzel bir genç kızdı: “Annemin gençliği gözümün önünde... Uzun boylu, ince yapılı, altın saçlı, yeşil gözlü bir kadın. Çocuklar annelerini öteden beri, dünyanın en güzel kadının olarak düşünürler. Fakat annem, gerçekten güzeldi...”
Ali Rıza Efendi, 31-32 yaşında ve Evkaf İdaresi’nde memurdu. Talip olduğu Zübeyde’den 17-18 yaş büyüktü. Kız tarafından özellikle anne Ayşe Hanım, memuriyet dolayısı ile kızından ayrı kalacağı düşüncesiyle evliliğe başlangıçta itiraz eder. Sonunda Mustafa Kemal’in dayısı Hüseyin Ağa aileyi ikna eder, nikah kıyılır ve iki geç evlenirler. Böylece Türk milletine Mustafa Kemal Atatürk’ü armağan edecek olan “tarihi evlilik” gerçekleşmiş olur.
Makbule Hanım’ın anılarında ayrıntılı bir şekilde anlattığı bu evlilik esasında, Ali Rıza Efendi’nin rüyasında gördüğü ve beğendiği kıza benzer bir eş araması ile başlar ve nihayet ablası Mevlevi Kapu Şeyhi’nin gelini olan Hatice Hanım’ın Zübeyde’yi görünce kendisine sevinçle müjdelemesi üzerine gerçekleşir.
Evlendikten hemen sonra, Ali Rıza Efendi’nin Selanik’teki baba evine yerleşirler. İlk evlilik yılları bu evde geçer. Önce bir kızları olur, adını “Fatma” (1871/1872-1875) koyarlar. Bundan sonra da iki erkek çocukları olacaktır. “Ahmet” (1874-1883) ve “Ömer” (1875-1883). Bunları “Mustafa” (1881-1938), “Makbule” (1885-1956) ve “Naciye” (1989-1901) takip edecektir.
Küçük Mustafa, Rumi 1296 senesinde Selanik’te Koca Kasım Paşa Mahallesi Islahhane Caddesi’nde bugün müze olan, üç katlı evde ailenin dördüncü çocuğu olarak dünyaya geldi. Her büyük devlet adamımın doğum tarihinde görülen (ay ve gün daha çok olmak üzere) tutarsızlık ve belirsizlikler Atatürk’ün doğum tarihi ile ilgili olarak da söz konusudur. Atatürk’ün doğum tarihi yıl olarak bazı araştırmalarda 1880, bazılarında da 1881 olarak yer alırken; doğumunun hangi ay ve hangi gün olduğu konusunda da farklılıklar hala sürdürülmektedir. Yaygın olarak tekrarlanan yanlış tarihler şunlardır: 23 Aralık 1880, 13 Mart 1881, 19 Mayıs 1881.
Mustafa Kemal’in doğum yılı olarak bilinen Rumi 1296 tarihini tespit eden ve elimizde mevcut en eski belge, Kara Harp Okulu Arşivi’nde bulunan Mustafa Kemal’in Harp Okulu Künye Defteri’ndeki kayıttır. “Çiçek Künye”de denilen bu kayıtlarda her öğrencinin künye bilgileri altında Rumi olarak doğum yılları yazılmıştır. Burada Mustafa Kemal’in doğumu “96” olarak yazılıdır.
Atatürk’ün çocukluk ve okul arkadaşı Eski Ankara Belediye Başkanı ve Bilecik Milletvekili Asaf İlbay da 1296 tarihini doğrulamaktadır. “Atatürk’ün Hususi Hayatı” başlığı altında yayınlanan anılarında Asaf İlbay bu konuda şunları söylüyor: “Aynı semtin çocukları idik. Evlerimiz birbirinden yüz metre mesafede bulunuyordu. Ailelerimiz komşuluk yüzünden tanışık idiler. Bu sebeple ağabeyim Eşref Bey ve ben Mustafa Efendi ile görüşürdük. Ağabeyimle bir yaşta oldukları için daha çok kaynaşmışlardı. Ben onlardan iki yaş küçük idim. Mustafa’nın ve Eşref’in doğum tarihi 1296, benimki 1298 idi...”
Atatürk’ün sağlığında soyadının kabulünden (24 Kasım 1934) sonra düzenlenen nüfus cüzdanında doğum yılı olarak Miladi 1881 tarihi tespit edilmiş bulunmaktadır. Rumi 1296 yılının sadece 20 Kanunuevvel ile 28 Şubat tarihleri arasındaki günleri, Miladi 1881 yılının 01 Ocak ile 12 Mart tarihleri arasına tekabül ettiğine göre;[10] Mustafa Kemal bu tarihler arasındaki her hangi bir günde doğmuş olmalıdır. Bu gün hangisi olabilir? Şüphesiz bu tarihin tespitinde en sağlam anlatımları ve resmi belgelere göre tespit edilebilen yukarıdaki tarihler arasındaki günleri işaret edenleri ele almak gerekir. Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım 1922 yılında Enver Behnan Şapolyo’ya bu konuda şunları anlatmıştır: “O zamanki Hamidiye kağıtlarına gün ve ay yazılmaz, yalnız yıl yazılırdı. Ben oğlum Mustafa’yı ‘Erbain Soğukları’ devam ederken doğurdum. Bu, doğum benim aklımda kaldığına göre 23 Kanunevvel 1296 tarihine düşmektedir.”
“Erbain Soğukları” 22 Aralık’tan 31 Ocak’a kadar süren 40 günlük kışın en soğuk günlerinde esen şiddetli rüzgarlar için kullanılan addır.[12] Bu durumda Zübeyde Hanım’ın verdiği tarih olan Rumi 23 Kanunuevvel 1296 tarihi, hem anlatımındaki esaslara, hem de resmi kayıtlardaki tarihlere uymaktadır. Bu tarih Miladi 04 Ocak 1881 Salı günüdür.
Şu halde Mustafa Kemal Atatürk’ün doğum tarihini 4 Ocak 1881 Salı günü olarak kabul etmek mümkündür. Onun, İngiliz Büyükelçiliği’nin kutlama için sorması üzerine, “bu bir 19 Mayıs günü niçin olmasın?” demesi ve bu tarihin bildirilmesi, tamamen “mecazi” bir anlam ifade eder. Eğer bu tarih gün ve ay olarak kabul edilirse, Atatürk’ün doğum yılının değişmesi gerekir. Çünkü, 19 Mayıs 1881 tarihi, Rumi 07 Mayıs 1297 tarihine tekabül etmektedir
