*MeleK*
♥Ben Aşık Olduğum Adamın Aşık Olduğu Kadınım♥
Anadolu'nun Biyolojik Çeşitliliği
anadolunun tarihi turistik ve doğal güzellikleri anadolunun biyolojik çeşitliliği turistik ve doğal güzellikleri anadolu tarihi
Anadolu'nun Biyolojik Çeşitliliği
Avrupa ile Asya arasında, üç tarafı, nitelikleri birbirinden oldukça farklı olan denizlerle çevrili, üç kıta arasında köprü görevi yapan, 779.000 km2 'lif bu yarımada, tomografik özellikleri nedeniyle, kısa mesafelerde değişik iklim kuşaklarını bünyesinde bulundurmaktadır.
Anadolu'nun tomografik yapısı çok farklı olduğu ve özellikle çok kısa mesafelerde ekolojik faktörleri çok büyük ölçülerde değiştiği için, bulundurduğu canlılar, evrimsel olarak zengin bir şekilde çeşitlenmeye uğramış tür ve alt türler cennetini meydana getirmiştir.
Anadolu Jeolojik dönemlerde (yaklaşık 300 milyon yıl önce) tropikal iklim özelliği göstermiş, daha sonra subtropikal iklim özelliği göstermiş (yaklaşık 70 milyon yıl önce) olup, bunun devamında da şimdiki iklim özellikleri oluşmaya başlamıştır (yaklaşık 30 milyon yıl önce).
Bugün kuzeyde; yağışlı, nemli ve ılıman iklim, doğuda kışları soğuk ve kurak bir çeşit Sibirya tipi iklim, güneydoğu kesiminde sıcak ve kurak bir çeşit çöl iklimi, iç kısımda yazları yağışsız, kurak ve sıcak, kışları ise karlı ve soğuk bir iklim; batıda ve güneybatıda yazları sıcak ve kurak, kışları yağmurlu Akdeniz iklimi hâkimdir.
Tüm bu bölgelerin kapsadığı alanların içerisinde, deniz düzeyinden yükseklik ve alçaklığa bağlı olarak iklim farklılıkları görülmektedir. Ör; Doğuda Iğdır ovası bir çeşit Akdeniz iklimi özelliği gösterirken, hemen yanı başında bulunan ünlü Ağrı dağı ve platosu bir çeşit Sibirya iklimine sahiptir.
Anadolu, birçok canlının geçmişte ve bugün yayılışını önleyen, zoocoğrafik açıdan büyük önemi olan, dağ silsilelerinden oluşmuş birçok bari yere sahiptir. Bu bari yerler sadece Türkiye'deki canlıların çeşitlenmesini sağlamamış, kıtalar arasında da biyolojik bileşim bakımından önemli farkların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Anadolu'nun flora ve fauna bakımından tür zenginliği de bu nedene dayanmaktadır. Birçok canlı grubunun evrimsel olarak farklılaşması bu bari yerlerin etkisiyle gerçekleşmiştir. Özellikle buzul dönemlerinde ve buzul sonrası dönemlerde, bu bari yerler, geçişleri büyük ölçüde önlediği için, populasyon farklılaşmalarına ya da yayılışların sınırlanmasına neden olmuştur.
Türkiye diğer biyolojik çeşitliliklerinin yanı sıra omurgasızslar bakımından da bir cennettir. Sadece tür sayısı bakımından değil, varyasyonlarının çeşitliliği bakımından da dikkati çekecek bir yapıya sahiptir. Anadolu hem yatay hem dikey tarandığında, akıl almaz derecede bir biyolojik zenginlikle karşılaşılır. Bunların önemli bir kısmını endemik türler oluşturmaktadır.
Anadolu bir çok yerde koni şeklinde yükselmiş dağlara, ya da platolara sahip olduğu için, yüksek enerjili ışınlardan dolayı, mutasyon oranında ve dolaylı olacakta çeşitlenmede olağan üstü artmalar meydana gelmiştir
Anadolu'da Doğal Hayat
Anadolu zengin bir müzedir. Avrupa kıtasının tümünde bitki türlerinin sayısı yaklaşık 12.000 kadar olmasına karşın, bu gün Türkiye'de saptanmış bitki türü sayısı hemen hemen bu sayıya yaklaşmıştır; gelecekteki çalışmalarla bu sayının daha da artacağı konusunda kesin kanıtlar vardır. Hayvan türlerinin sayısının ise, Avrupa kıtasında yaşayanların hemen hemen 1.5 katı kadar, yani 80.000'in üzerinde olduğu varsayılmaktadır.
Kıtalar arasında güney-kuzey ve kuzey-güney, bazen doğu-batı ve batı-doğu yönünde göç eden kuşların, kullandıkları köprülerden en önemlilerinden biri Anadolu'dur. Bunun bilincinde olan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, bu göçmen kuşların varlıklarını sürdürebilmesi için, özellikle sulak alanların korunması amacıyla yoğun çalışmalar yapmaya başlamıştır.
Anadolu topraklarının özenle korunma zorunluluğu sadece hayvan türlerinin çeşitliliği değil, birçok bitki türlerine de anavatan görevi yapmasıdır. Bunların bir çoğu ıslah edilerek insanlığın hizmetine sunulmuştur. Örneğin; kiraz, kayısı, buğday, nohut, mercimek, incir, lale, kardelen, çiğdem. Hatta tarla bitkilerinin %30'u da Anadolu'dan köken almıştır.
Türkiye'nin üç tarafı denizlerle çevrilidir. Kuzeyde, yakın zamana kadar su ürünleri bakımından yüksek verime sahip Karadeniz, ne yazık ki kısmen çevre ülkelerinin; özellikle Orta Avrupa kökenli atıkları boşaltan Tuna nehri dolayısıyla hızla ölmektedir. Doğrudan ya da dolaylı olarak bu güzel iç denizi kirleten ülkelerin kısa zamanda gerekli önlemi almak için girişimlere başlaması tarihsel bir görevdir.
Karadeniz'i Akdeniz'e bağlayan, birçok sucul canlıya geçiş ya da yumurta bırakmak için köprü ve yuva görevi yapan Marmara Denizi de, çevredeki sanayileşmeden ve kentleşmeden dolayı canlılığını hızla yitirmektedir. Son zamanlarda alınan bir çok önleminde yeterli olduğu söylenemez. Ege Denizi kısmen kirlenmesine karşı, bazı bölgeleri hariç hala temiz olma özelliğini sürdürmektedir.
Doğu Akdeniz, her şeye karşın temiz deniz olma özelliğini ve sayıca zengin olmasa dahi, tür çeşitliliğini korumaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti de insanlığın ortak malı olarak nitelediği bu doğa harikası su habitatını korumak için gerekli önlemleri almış ve güney kıyılarında yaygın endüstrileşmeyi önlemiştir.
Bitkiler Cenneti Türkiye
Türkiye familya, cins ve tür sayısı bakımından zengin bir bitki örtüsüne sahiptir. Avrupa'nın birçok ülkesi yanında, komşusu olan ülkeler arasında da bitki taksonu sayısı açısından en zengin ülkedir. Türkiye'nin floristik zenginliği Avrupa florası ile karşılaştırıldığında açıkça ortaya çıkar:
Diğer taraftan Türkiye, odunsu Rosaceae taksonları açısından da çok dikkat çekici bir ülkedir. Diğer Orta Doğu ülkelerine göre meyve ağaçlarının, sayıca ve türce bolluğu bu meyvelerin tarımının Türkiye'den köken aldığı fikrini güçlendirmektedir.
Türkiye endemik bitkiler açısında da Dünyanın dikkat çeken ülkelerinden birisidir. 9.000 çiçekli bitki türünden yaklaşık 3.000 tanesi endemik olup bu sayı bütün Avrupa ülkelerinin endemik türlerinin (2.500) sayısından daha fazladır. Endemikler yanında relikte bitkiler ve enklavlar açısından da Türkiye ilginç özelliklere sahiptir.
Türkiye zengin yüksek dağ florası ile bir yandan Orta ve Güney Avrupa diğer yandan da İran-Turanien floristik bölgesiyle ilişkilidir.
Türkiye fitocoğrafik bakımından, holoarktik bölge içine girmekte ise de bu bölgenin 3 farklı floristik elemanını (İran-Turanien, Mediterranean ve Euro-Siberian) barındırmaktadır. Bu nedenle, Türkiye bitki çeşitlenmesi bakımından da bir ülke olmaktan çok bir kıta özelliği göstermektedir.
Türkiye'de en yaygın vejetasyon tipleri maki, iğne yapraklı ya da yaprağını döken ağaçlardan oluşan orman vejetasyonu ile step vejetasyonudur. Bunların yanında bazı ekolojik farklılıklar nedeniyle daha az yaygın formasyonlarda görülür.
Maki vejetasyonu Akdeniz, Ege ve Marmara denizleri çevrelerinde ortalama 0-1000 metreler arasında yaygındır. Karadeniz bölgesinde ise enklavlar halinde, yer yer ve kesintili olarak görülür. Bu vejetasyona ait bitkiler deniz ile ilişikli bazı büyük nehirlerin yer aldığı vadiler yolu ile Ülkenin iç kesimlerine kadar sokulur.
Yaprağını döken orman ağaçları arasında en yaygın olanlar fanus oriyantalis (Kuzey ve Batı Anadolu'da) ile Quercus spp. (Bütün Türkiye'de) dir. Bunlar çoğunlukla tek düze ancak bazı yerlerde karışık ormanlar oluştururlar.
Orman ağaçları arasında en ilginç ağaç türü 3. zaman (Tersiyer) relikte olan sığla (Liquidambar orientalis)'dir. Bu ağaç türü Türkiye'nin Güney Batısındaki nemli vadiler ile taban suyu yüksek alanlara toplanmıştır. Şimdiye kadar sadece Girit adasında yetiştiği zannedilen Hurma'nın Türkiye'nin güneybatısındaki Datça yarımasında bulunan bazı koylarda da yetiştiği farkedilmiştir.
Türkiye yüzölçümünün %26'sı (20 milyon hektar) ormanlarla kaplıdır. Bu alanların yaklaşık 9 milyon hektarı oldukça iyi, geri kalan 11 milyon hektarı ise bozuk ormanlardır. Avrupa ülkelerinde doğal orman alanları çok az olmasına rağmen (%5) Türkiye'deki orman alanlarının büyük bir kısmını doğal orman alanları oluşturmaktadır. Türkiye'nin ormanlık alanları daha çok Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz 'i çevreleyen dağlara lokalize olmuştur.
Step vejetasyonu, İç ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaygındır. Step formasyonu açısından ülkenin doğu ve batısında, bu formasyonu oluşturan tür kompozisyonu farklılıklar gösterir. Yüksek dağ kompozisyonunu oluşturan tür kompozisyonu da kuzey ve güney dağlarında farklıdır.
Yukarıda bahsedilen yaygın vejetasyon tipleri dışında, çok özel ekolojik şartlarda yetişebilen sucul ve halofitik bitkilerin oluşturduğu bitki komüniteleri de vardır.
Milli Parklar
Bilimsel ve estetik açıdan ulusal ve uluslararası ender bulunan tabii ve kültürel kaynak değerlerini koruma, dinlenme ve turizm alanlarına sahip alanlardır.
Bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip manzara bütünlüğü içinde halkın dinlenme ve eğlenmesine uygun tabiat parçalarıdır.
Bilimsel ve eğitim bakımından önem taşıyan nadir, tehlikeye düşmüş veya kaybolmaya yüz tutmuş ekosistemler, türler ve tabii olayların meydana getirdiği seçkin örnekleri ihtiva eden ve mutlak korunması gerekli olup, sadece bilim ve eğitim amaçları ile kullanılmak üzere ayrılmış tabiat parçalarıdır.
Tabiat olaylarının meydana getirdiği özelliklere ve bilimsel değere sahip ve milli park esasları dahilinde korunan tabiat parçalarıdır.
Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmiş bölgeleri çevre kirlenmesi ve bozulmasına karşı korumak, bu alanların doğal güzelliklerini ne tarihi değerlerinin gelecek nesillere intikalini teminat altına almak için oluşturulmuş bölgelerdir.
Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketlerinin çekilme devresinde altı metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, bütün sular, bataklık, sazlık ve turbiyeler sulak alanlardır.
Türkiye kıyılarında yuvalanan iki deniz kaplumbağası Chelonia mydas ve Caretta Caretta'dır. Chelonia mydas'ın yayılış alanı genel olarak Doğu Akdeniz'deki birkaç kumsalla sınırlıdır (Kazanlı, Akyatan, Samandağı). Caretta Caretta ise diğer kumsalların hemen hemen hepsinde yaygındır.
Taraf olduğumuz uluslararası BERN Sözleşmesi (Avrupa'nın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarının Korunması) gereği ülkemiz Akdeniz sahillerinde 17 alan nesli tehlikeye düşmüş Deniz Kaplumbağaları (C. caretta, C. mydas) yaşama ve üreme alanı olarak tespit ve ilan edilmiştir. Bu alanlar Kaplumbağa İzleme ve Değerlendirme Komisyonunca izlenerek ve incelenerek ilgili kurum ve kuruluşların işbirliği ile söz konusu alanlara koruma statüsü ( Özel Çevre Koruma Alanı, Doğal Sit) kazandırılmakta ve ayrıca Çevre Düzeni Planlarına işletilmektedir.
Deniz Kaplumbağaları ve yaşam alanlarının her türlü tehdit ve tehlikeye karşı korunmasını teminen oluşturulan alanlar isimleri şöyledir:
Anadolu'nun Biyolojik Çeşitliliği
Avrupa ile Asya arasında, üç tarafı, nitelikleri birbirinden oldukça farklı olan denizlerle çevrili, üç kıta arasında köprü görevi yapan, 779.000 km2 'lif bu yarımada, tomografik özellikleri nedeniyle, kısa mesafelerde değişik iklim kuşaklarını bünyesinde bulundurmaktadır.
Anadolu'nun tomografik yapısı çok farklı olduğu ve özellikle çok kısa mesafelerde ekolojik faktörleri çok büyük ölçülerde değiştiği için, bulundurduğu canlılar, evrimsel olarak zengin bir şekilde çeşitlenmeye uğramış tür ve alt türler cennetini meydana getirmiştir.
Anadolu Jeolojik dönemlerde (yaklaşık 300 milyon yıl önce) tropikal iklim özelliği göstermiş, daha sonra subtropikal iklim özelliği göstermiş (yaklaşık 70 milyon yıl önce) olup, bunun devamında da şimdiki iklim özellikleri oluşmaya başlamıştır (yaklaşık 30 milyon yıl önce).
Bugün kuzeyde; yağışlı, nemli ve ılıman iklim, doğuda kışları soğuk ve kurak bir çeşit Sibirya tipi iklim, güneydoğu kesiminde sıcak ve kurak bir çeşit çöl iklimi, iç kısımda yazları yağışsız, kurak ve sıcak, kışları ise karlı ve soğuk bir iklim; batıda ve güneybatıda yazları sıcak ve kurak, kışları yağmurlu Akdeniz iklimi hâkimdir.
Tüm bu bölgelerin kapsadığı alanların içerisinde, deniz düzeyinden yükseklik ve alçaklığa bağlı olarak iklim farklılıkları görülmektedir. Ör; Doğuda Iğdır ovası bir çeşit Akdeniz iklimi özelliği gösterirken, hemen yanı başında bulunan ünlü Ağrı dağı ve platosu bir çeşit Sibirya iklimine sahiptir.
Anadolu, birçok canlının geçmişte ve bugün yayılışını önleyen, zoocoğrafik açıdan büyük önemi olan, dağ silsilelerinden oluşmuş birçok bari yere sahiptir. Bu bari yerler sadece Türkiye'deki canlıların çeşitlenmesini sağlamamış, kıtalar arasında da biyolojik bileşim bakımından önemli farkların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Anadolu'nun flora ve fauna bakımından tür zenginliği de bu nedene dayanmaktadır. Birçok canlı grubunun evrimsel olarak farklılaşması bu bari yerlerin etkisiyle gerçekleşmiştir. Özellikle buzul dönemlerinde ve buzul sonrası dönemlerde, bu bari yerler, geçişleri büyük ölçüde önlediği için, populasyon farklılaşmalarına ya da yayılışların sınırlanmasına neden olmuştur.
Türkiye diğer biyolojik çeşitliliklerinin yanı sıra omurgasızslar bakımından da bir cennettir. Sadece tür sayısı bakımından değil, varyasyonlarının çeşitliliği bakımından da dikkati çekecek bir yapıya sahiptir. Anadolu hem yatay hem dikey tarandığında, akıl almaz derecede bir biyolojik zenginlikle karşılaşılır. Bunların önemli bir kısmını endemik türler oluşturmaktadır.
Anadolu bir çok yerde koni şeklinde yükselmiş dağlara, ya da platolara sahip olduğu için, yüksek enerjili ışınlardan dolayı, mutasyon oranında ve dolaylı olacakta çeşitlenmede olağan üstü artmalar meydana gelmiştir
Anadolu'da Doğal Hayat
Anadolu zengin bir müzedir. Avrupa kıtasının tümünde bitki türlerinin sayısı yaklaşık 12.000 kadar olmasına karşın, bu gün Türkiye'de saptanmış bitki türü sayısı hemen hemen bu sayıya yaklaşmıştır; gelecekteki çalışmalarla bu sayının daha da artacağı konusunda kesin kanıtlar vardır. Hayvan türlerinin sayısının ise, Avrupa kıtasında yaşayanların hemen hemen 1.5 katı kadar, yani 80.000'in üzerinde olduğu varsayılmaktadır.
Kıtalar arasında güney-kuzey ve kuzey-güney, bazen doğu-batı ve batı-doğu yönünde göç eden kuşların, kullandıkları köprülerden en önemlilerinden biri Anadolu'dur. Bunun bilincinde olan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, bu göçmen kuşların varlıklarını sürdürebilmesi için, özellikle sulak alanların korunması amacıyla yoğun çalışmalar yapmaya başlamıştır.
Anadolu topraklarının özenle korunma zorunluluğu sadece hayvan türlerinin çeşitliliği değil, birçok bitki türlerine de anavatan görevi yapmasıdır. Bunların bir çoğu ıslah edilerek insanlığın hizmetine sunulmuştur. Örneğin; kiraz, kayısı, buğday, nohut, mercimek, incir, lale, kardelen, çiğdem. Hatta tarla bitkilerinin %30'u da Anadolu'dan köken almıştır.
Türkiye'nin üç tarafı denizlerle çevrilidir. Kuzeyde, yakın zamana kadar su ürünleri bakımından yüksek verime sahip Karadeniz, ne yazık ki kısmen çevre ülkelerinin; özellikle Orta Avrupa kökenli atıkları boşaltan Tuna nehri dolayısıyla hızla ölmektedir. Doğrudan ya da dolaylı olarak bu güzel iç denizi kirleten ülkelerin kısa zamanda gerekli önlemi almak için girişimlere başlaması tarihsel bir görevdir.
Karadeniz'i Akdeniz'e bağlayan, birçok sucul canlıya geçiş ya da yumurta bırakmak için köprü ve yuva görevi yapan Marmara Denizi de, çevredeki sanayileşmeden ve kentleşmeden dolayı canlılığını hızla yitirmektedir. Son zamanlarda alınan bir çok önleminde yeterli olduğu söylenemez. Ege Denizi kısmen kirlenmesine karşı, bazı bölgeleri hariç hala temiz olma özelliğini sürdürmektedir.
Doğu Akdeniz, her şeye karşın temiz deniz olma özelliğini ve sayıca zengin olmasa dahi, tür çeşitliliğini korumaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti de insanlığın ortak malı olarak nitelediği bu doğa harikası su habitatını korumak için gerekli önlemleri almış ve güney kıyılarında yaygın endüstrileşmeyi önlemiştir.
Bitkiler Cenneti Türkiye
Türkiye familya, cins ve tür sayısı bakımından zengin bir bitki örtüsüne sahiptir. Avrupa'nın birçok ülkesi yanında, komşusu olan ülkeler arasında da bitki taksonu sayısı açısından en zengin ülkedir. Türkiye'nin floristik zenginliği Avrupa florası ile karşılaştırıldığında açıkça ortaya çıkar:
- Avrupa; 203 familya, 1541 cins, 12.000 tür
- Türkiye; 163 familya, 1225 cins, 9.000 tür
Diğer taraftan Türkiye, odunsu Rosaceae taksonları açısından da çok dikkat çekici bir ülkedir. Diğer Orta Doğu ülkelerine göre meyve ağaçlarının, sayıca ve türce bolluğu bu meyvelerin tarımının Türkiye'den köken aldığı fikrini güçlendirmektedir.
Türkiye endemik bitkiler açısında da Dünyanın dikkat çeken ülkelerinden birisidir. 9.000 çiçekli bitki türünden yaklaşık 3.000 tanesi endemik olup bu sayı bütün Avrupa ülkelerinin endemik türlerinin (2.500) sayısından daha fazladır. Endemikler yanında relikte bitkiler ve enklavlar açısından da Türkiye ilginç özelliklere sahiptir.
Türkiye zengin yüksek dağ florası ile bir yandan Orta ve Güney Avrupa diğer yandan da İran-Turanien floristik bölgesiyle ilişkilidir.
Türkiye fitocoğrafik bakımından, holoarktik bölge içine girmekte ise de bu bölgenin 3 farklı floristik elemanını (İran-Turanien, Mediterranean ve Euro-Siberian) barındırmaktadır. Bu nedenle, Türkiye bitki çeşitlenmesi bakımından da bir ülke olmaktan çok bir kıta özelliği göstermektedir.
Türkiye'de en yaygın vejetasyon tipleri maki, iğne yapraklı ya da yaprağını döken ağaçlardan oluşan orman vejetasyonu ile step vejetasyonudur. Bunların yanında bazı ekolojik farklılıklar nedeniyle daha az yaygın formasyonlarda görülür.
Maki vejetasyonu Akdeniz, Ege ve Marmara denizleri çevrelerinde ortalama 0-1000 metreler arasında yaygındır. Karadeniz bölgesinde ise enklavlar halinde, yer yer ve kesintili olarak görülür. Bu vejetasyona ait bitkiler deniz ile ilişikli bazı büyük nehirlerin yer aldığı vadiler yolu ile Ülkenin iç kesimlerine kadar sokulur.
Yaprağını döken orman ağaçları arasında en yaygın olanlar fanus oriyantalis (Kuzey ve Batı Anadolu'da) ile Quercus spp. (Bütün Türkiye'de) dir. Bunlar çoğunlukla tek düze ancak bazı yerlerde karışık ormanlar oluştururlar.
Orman ağaçları arasında en ilginç ağaç türü 3. zaman (Tersiyer) relikte olan sığla (Liquidambar orientalis)'dir. Bu ağaç türü Türkiye'nin Güney Batısındaki nemli vadiler ile taban suyu yüksek alanlara toplanmıştır. Şimdiye kadar sadece Girit adasında yetiştiği zannedilen Hurma'nın Türkiye'nin güneybatısındaki Datça yarımasında bulunan bazı koylarda da yetiştiği farkedilmiştir.
Türkiye yüzölçümünün %26'sı (20 milyon hektar) ormanlarla kaplıdır. Bu alanların yaklaşık 9 milyon hektarı oldukça iyi, geri kalan 11 milyon hektarı ise bozuk ormanlardır. Avrupa ülkelerinde doğal orman alanları çok az olmasına rağmen (%5) Türkiye'deki orman alanlarının büyük bir kısmını doğal orman alanları oluşturmaktadır. Türkiye'nin ormanlık alanları daha çok Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz 'i çevreleyen dağlara lokalize olmuştur.
Step vejetasyonu, İç ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaygındır. Step formasyonu açısından ülkenin doğu ve batısında, bu formasyonu oluşturan tür kompozisyonu farklılıklar gösterir. Yüksek dağ kompozisyonunu oluşturan tür kompozisyonu da kuzey ve güney dağlarında farklıdır.
Yukarıda bahsedilen yaygın vejetasyon tipleri dışında, çok özel ekolojik şartlarda yetişebilen sucul ve halofitik bitkilerin oluşturduğu bitki komüniteleri de vardır.
Milli Parklar
Bilimsel ve estetik açıdan ulusal ve uluslararası ender bulunan tabii ve kültürel kaynak değerlerini koruma, dinlenme ve turizm alanlarına sahip alanlardır.
- Yozgat Çamlığı Milli Parkı ( Yozgat)
- Karatepe Aslantaş Milli Parkı ( Adana)
- Soğuksu Patara Milli Parkı ( Ankara)
- Kuşcenneti Milli Parkı ( Balıkesir)
- Uludağ Milli Parkı ( Bursa)
- Yedigöller Milli Parkı ( Bolu)
- Dilek Yarımadası-Menderes Deltası Milli Parkı ( Aydın)
- Spil Dağı Milli Parkı (Manisa)
- Kızıldağ Milli Parkı (Isparta)
- Termessos Milli Parkı (Antalya)
- Kovada Gölü Milli Parkı (Isparta)
- Munzur Vadisi Milli Parkı (Tunceli)
- Beydağları Sahil Milli Parkı (Antalya)
- Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı (Çanakkale)
- Köprülü Kanyon Milli Parkı (Antalya)
- Ilgaz Dağı Milli Parkı ( Kastamonu)
- Başkomutan Tarihi Milli Parkı (Afyon)
- Göreme Tarihi Milli Parkı (Nevşehir)
- Altındere Vadisi Milli Parkı (Trabzon)
- Boğazköy Alacahöyük Milli Parkı (Çorum)
- Nemrut Dağı Milli Parkı (Adıyaman)
- Beyşehir Gölü Milli Parkı (Konya)
- Kazdağı Milli Parkı (Balıkesir)
- Kaçkar Dağları Milli Parkı (Rize)
- Hatila Vadisi Milli Parkı (Artvin)
- Karagöl-Sahara Milli Parkı (Artvin)
- Altınbeşik Mağarası Milli Parkı (Antalya)
- Honaz Dağı Milli Parkı (Denizli)
- Aladağlar Milli Parkı (Niğde, Adana,Kayseri)
- Marmaris Milli Parkı (Muğla)
- Saklıkent Milli Parkı (Muğla)
Bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip manzara bütünlüğü içinde halkın dinlenme ve eğlenmesine uygun tabiat parçalarıdır.
- Ölüdeniz- Kıdrak Tabiat Parkı (Muğla)
- Çorum-Çatak Tabiat Parkı (Çorum)
- Abant Gölü Tabiat Parkı (Bolu)
- Yazılı Kanyon Tabiat Parkı (Isparta)
- Uzungöl Tabiat Parkı (Trabzon)
- Kurşunlu Şelalesi Tabiat Parkı (Antalya)
- Gölcük Tabiat Parkı (Isparta)
- Bafa Gölü Tabiat Parkı (Aydın)
- Polonezköy Tabiat Parkı (İstanbul)
- Ayvalık Adaları Tabiat Parkı (Balıkesir)
- Ballıkayalar Tabiat Parkı (Kocaeli)
- Hacıosman Ormanı Tabiat Parkı (Samsun)
Bilimsel ve eğitim bakımından önem taşıyan nadir, tehlikeye düşmüş veya kaybolmaya yüz tutmuş ekosistemler, türler ve tabii olayların meydana getirdiği seçkin örnekleri ihtiva eden ve mutlak korunması gerekli olup, sadece bilim ve eğitim amaçları ile kullanılmak üzere ayrılmış tabiat parçalarıdır.
- Hacıosman Ormanı Tabiatı Koruma Alanı (Samsun)
- Tekkoz-Kengerli Tabiatı Koruma Alanı (Hatay)
- Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı (Bolu)
- Sütçüler Sığla Ormanı Tabiatı Koruma Alanı (Isparta)
- Sarıkum Tabiatı Koruma Alanı (Sinop)
- Beykoz-Göknarlık Tabiatı Koruma Alanı (İstanbul)
- Kavaklı Tabiatı Koruma Alanı (Karabük)
- Çitdere Tabiatı Koruma Alanı (Karabük)
- Kökez Tabiatı Koruma Alanı (Bolu)
- Sülüklügöl Tabiatı Koruma Alanı (Bolu)
- Kasatura Körfezi Tabiatı Koruma Alanı (Kırklareli)
- Sultansazlığı Tabiatı Koruma Alanı (Kayseri)
- Sakagölü Longozu Tabiatı Koruma Alanı (Kırklareli)
- Vakıf Çamlığı Tabiatı Koruma Alanı (Kütahya)
- Kazdağı Göknarı Tabiatı Koruma Alanı (Balıkesir)
- Akdoğan ve Rüzgarlar Ebe Çamı Tabiatı Koruma Alanı (Bolu)
- Sırtlandağ Halep Çamı Tabiatı Koruma Alanı (Muğla)
- Kale-Bolu Fındığı Tabiatı Koruma Alanı (Bolu)
- Alacadağ Tabiatı Koruma Alanı (Antalya)
- Seyfe Gölü Tabiatı Koruma Alanı (Ankara)
- Kaşalıç Tabiatı Koruma Alanı (Kütahya)
- Çığlıkara Tabiatı Koruma Alanı (Antalya)
- Gala Gölü Tabiatı Koruma Alanı (Edirne)
- Körçoban Tabiatı Koruma Alanı (K.Maraş)
- Çamburnu Tabiatı Koruma Alanı (Rize)
- Dibek Tabiatı Koruma Alanı (Antalya)
- Habibi-neccar Tabiatı Koruma Alanı (Hatay)
- Demirciönü Tabiatı Koruma Alanı (Bolu)
- Yumurtalık Tabiatı Koruma Alanı (Adana)
- Dandindre Tabiatı Koruma Alanı (Eskişehir)
- Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı (Denizli)
- Akgöl(Ereğli Sazlığı) Tabiatı Koruma Alanı (Karaman)
Tabiat olaylarının meydana getirdiği özelliklere ve bilimsel değere sahip ve milli park esasları dahilinde korunan tabiat parçalarıdır.
- Samandere Şelalesi Tabiat Anıtı (Bolu)
- Mızıkçam Tabiat Anıtı (Kütahya)
- Bığbığ Orman Sarmaşığı Tabiat Anıtı (Adana)
- Asarlık Tepeleri Tabiat Anıtı (Ankara)
- Anadolu Kestanesi Tabiat Anıtı (İzmir)
- Eskipazar Türbe Çamı Tabiat Anıtı (Bolu)
- Araç Turbe Çamı Tabiat Anıtı (Kastamonu)
- Fosil ardıç Tabiat Anıtı (Konya)
- Titrek Kavak Tabiat Anıtı (Konya)
- Koca Katran Tabiat Anıtı (Mersin)
- Taşdede Pırnal Meşesi Tabiat Anıtı (İzmir)
- Dokuz Kardeşler Çamı Tabiat Anıtı (Çamkırı)
- Barla Sedir Ağacı Tabiat Anıtı (Isparta)
- Kunduracı Çınarı Tabiat Anıtı (İzmir)
- Kızılcaelmaaltı Meşesi Tabiat Anıtı (Sinop)
- Ana Ardıç Tabiat Anıtı (Mersin)
- Çatal Sedir Tabiat Anıtı (Burdur)
- Söğüt Yaylası Ulu Ardıç Tabiat Anıtı (Isparta)
- Meşe Ağacı Tabiat Anıtı (Adapazarı)
- Görkemli Meşe Tabiat Anıtı (Sinop
- Teos Menengici Tabiat Anıtı (İzmir)
- Ulu Kavak Tabiat Anıtı (Aydın)
- Güney Şelalesi Tabiat Anıtı (Aydın)
- Subaşı Havuzlar Çınarı Tabiat Anıtı (İstanbul)
- Kızılağaç Köyü Lübnan Sediri Tabiat Anıtı (Antalya)
- Koca Kaplan Lübnan Sediri Tabiat Anıtı (Antalya)
- Şah Ardıç Tabiat Anıtı (Antalya
- Koca Sedir Tabiat Anıtı (Antalya)
- Söğüt Köyü Çınarı Tabiat Anıtı (Muğla)
- Bayır Servi Ağacı Tabiat Anıtı (Muğla)
- Bayır Çınarı Tabiat Anıtı (Muğla)
- Ovacık Köyü Anadolu Kestanesi Tabiat Anıtı (Muğla)
- Ulu Meşe Tabiat Anıtı (İzmir)
- Çatal Çam Tabiat Anıtı (Isparta)
- Aslan Ardıç Tabiat Anıtı (Antalya)
- Karamık Köyü Sedir Ağacı Tabiat Anıtı (Antalya)
- Beldeğirmen Köyü Çınar Ağacı Tabiat Anıtı (Kastamonu)
- Oniki Kardeşler Tabiat Anıtı (Kastamonu)
- Erenler Çamı Tabiat Anıtı (Kastamonu)
- Kıranı Evliya Ardıcı ( Gümüşhane)
- Ali Ağanın Kavağı ( Gümüşhane)
- Yarendere Fıstık Çamı ( İzmir)
- İlk Kurşun Çınarı ( İzmir)
- Yemişçi Çınarı ( İzmir)
- Fıstık Çamı ( İzmir)
- Örümcek Ormanı Ladini (1) (Gümüşhane)
- Örümcek Ormanı Ladini (2) (Gümüşhane)
- Örümcek Ormanı Ladini (3) (Gümüşhane)
- Örümcek Ormanı Ladini (4) (Gümüşhane)
- Örümcek Ormanı Göknarı (1) (Gümüşhane)
- Örümcek Ormanı Göknarı (2) (Gümüşhane)
- Örümcek Ormanı Göknarı (3) (Gümüşhane)
- Örümcek Ormanı Göknarı (4) (Gümüşhane)
- Kadınlar Kuyusu Koca Menegici (İzmir)
Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmiş bölgeleri çevre kirlenmesi ve bozulmasına karşı korumak, bu alanların doğal güzelliklerini ne tarihi değerlerinin gelecek nesillere intikalini teminat altına almak için oluşturulmuş bölgelerdir.
- Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi
- Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi
- Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi
- Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi
- Göksu Özel Çevre Koruma Bölgesi
- Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesi
- Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi
- Ihlara Özel Çevre Koruma Bölgesi
- Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi
- Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi
- Datça Özel Çevre Koruma Bölgesi
- Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi
Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketlerinin çekilme devresinde altı metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, bütün sular, bataklık, sazlık ve turbiyeler sulak alanlardır.
- Meriç Deltası
- Kızılırmak Deltası
- Kuş Gölü
- Uluabat Gölü
- Çamaltı Tuzlası
- Büyük Menderes Tuzlası
- Göksu Deltası
- Seyhan ve Ceyhan Deltaları
- Işıklı Gölü
- Burdur Gölü
- Beyşehir Gölü
- Eğirdir Gölü
- Eber Gölü
- Akşehir Gölü
- Tuz Gölü
- Seyfe Gölü
- Sultan Sazlığı
- Ereğli Sazlıkları
- Küçük Menderes Deltası
- Gölcük Gölü
- Marmara Gölü
- Demirköprü Barajı
- Salda Gölü
- Yarışlı Gölü
- Karataş Gölü
- Çorak Gölü
- Acı Gölü
- Gölhisar Gölü
- Akgöl
- Saroz Körfezi
- Tuz Gölü (Çanakkale)
- İğneada Longozu
- Uzungöl
- Sera Gölü
- Sarıkum Gölü
- Tortum Gölü
- Erzurum Ovası
- Çıldır Gölü
- Aktaş Gölü
- Kuyucalı Gölü
- Aygır Gölü
- Deniz Gölü
- Gavur Gölü
- Van Gölü
- Erçek Gölü
- Keşiş Gölü
- Sultan Gölü
- Tuzla Gölü
- Yeşilırmak Deltası
- Ladik Gölü
- Edremit Körfezi
- Gönen Çayı Deltası
- Tödürge Gölü
- Hafik Gölü
- Lota Gölü
- Otluk Beli Gölü
- Amik Gölü
- Yenişehir Gölü
- Borabay Gölü
- Kulu Gölü
- Samsam Gölü
- Uyuz Gölü
- Kozanlı Saz Gölü
- Bolluk Gölü
- Tersakan Gölü
- Mogan - Eymir Gölleri
- Sarıyer Barajı
- Karamuk Bataklığı
- Karakuyu Gölü
- Hirfanlı Barajı
- Eşmekaya Gölü
- Hazar Gölü
- Gölbaşı Gölü
- Azaplı Gölü
- Sazlıöz Gölü
- Mekil Gölü
- Balıkdamı
- Kocaçay Deltası
- Bafa Gölü
- B. Çekmece Gölü
- K. Çekmece Gölü
- Yeniçağa Gölü
- Efleni Gölü
- Abant Gölü
- Sünnet Gölü
- Çubuk Gölü
- Karagöl
- Haçlı Gölü
- Bulanık Gölü
- Akdoğan Gölü
- Seki Gölü
- Kaz Gölü
- Arin Gölü
- Nazik Gölü
- Nemrut Gölü
- Tarsus Deltası
- Kovada Gölü
- Hotamış Sazlığı
- Güllük Sazlığı
- Köyceğiz Gölü
- Avlan Gölü
- Gölovası Gölü
- Girdev Gölü
- Kestel Gölü
- Simav Gölü
- Hersek Gölü
- Sapanca Gölü
- Gökçeören Gölü
- Acarlar Gölü
- Balık Gölü
- D. Beyazıt Sazlığı
- Sarısu Bataklığı
- Kurkapanı Gölü
- Şehli Gölü
- Turna Gölü
- Yüksekova Sazlığı
Türkiye kıyılarında yuvalanan iki deniz kaplumbağası Chelonia mydas ve Caretta Caretta'dır. Chelonia mydas'ın yayılış alanı genel olarak Doğu Akdeniz'deki birkaç kumsalla sınırlıdır (Kazanlı, Akyatan, Samandağı). Caretta Caretta ise diğer kumsalların hemen hemen hepsinde yaygındır.
Taraf olduğumuz uluslararası BERN Sözleşmesi (Avrupa'nın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarının Korunması) gereği ülkemiz Akdeniz sahillerinde 17 alan nesli tehlikeye düşmüş Deniz Kaplumbağaları (C. caretta, C. mydas) yaşama ve üreme alanı olarak tespit ve ilan edilmiştir. Bu alanlar Kaplumbağa İzleme ve Değerlendirme Komisyonunca izlenerek ve incelenerek ilgili kurum ve kuruluşların işbirliği ile söz konusu alanlara koruma statüsü ( Özel Çevre Koruma Alanı, Doğal Sit) kazandırılmakta ve ayrıca Çevre Düzeni Planlarına işletilmektedir.
Deniz Kaplumbağaları ve yaşam alanlarının her türlü tehdit ve tehlikeye karşı korunmasını teminen oluşturulan alanlar isimleri şöyledir:
- Dalyan
- Ekincik
- Dalaman
- Fethiye
- Patara
- Kale
- Kumluca
- Tekirova
- Belek
- Kızılot
- Demirtaş
- Gazipaşa
- Anamur
- Göksu Deltası
- Kazanlı
- Akyatan-Ağyatan
- Samandağ
