Uzman SühaN
Administrator
Akciğer amfizemi nedenleri ve tedavisi
Amfizem, kronik obstrüktif akciğer hastalığının ilerleyişi sırasında ortaya çıkan ve nefesinizi verirken hava akımının sınırlandığı bir durumdur. Amfizem sonucunda, hava kesecikleri esnekliklerini kaybederler ve içlerindeki hava gerektiği gibi dışarı atılamaz. Keseciklere sıkışan durgun hava, kesecikleri daha fazla gerer ve durum bir kısır döngüye dönüşebilir. Sigara kullanımı amfizemin başta gelen sebebidir.
Amfizem kötüye gittikçe, üzüm salkımı gibi kümelenmiş olan küresel hava keseciklerini, iç duvarlarında delikleri olan düzensiz gediklere dönüştürür. Bu da, hava keseciklerinin sayısını azaltır ve akciğerlerinize ulaşan oksijenin kan dolaşımına katılmasına engel olur. Yanı sıra, küçük solunum yollarını açık tutan elastik lifler yavaş yavaş yok olurlar, dışarıya nefes verdiğinizde yırtılırlar ve hava, ciğerlerinize girmek yerine dışarıya kaçar.
Akciğer amfizemi tanısı oldukça kolaydır. Özellikle göğüs hastalıkları uzmanları tarafından, herhangi bir tetkik yapılmadan da tanısı konulabilir.
Ancak doğru yöntem, solunum fonksiyon testlerinin mutlaka yapılmasıdır. Bu testler sayesinde hem hastalığın evresini, ağırlık derecesini tespit etmek mümkün olacaktır. Hem de uygulanan tedaviyle ya da hasta tedavisiz kalsa da, yıllar içinde hastalığın seyrini izlemek olanaklı hale gelecektir.
Bu yüzden solunum fonksiyon testleri mutlaka yapılmalıdır. Bu testler zor ulaşılan testler değildir. Ayrıca büyük bir ekonomik yük de getirmez. Yanı sıra kesin tanı koydurur.
Akciğer grafisinde amfizeme ait bazı belirtiler görülebilir ama sadece akciğer grafisine bakılarak hasta takip edilmez. Burada temel alınan, solunum testidir.
Akciğer amfizeminin teşhisinde balgam testinin yeri yoktur. Çünkü bu bir mikrobik hastalık değildir ve oradan bir etken izole etmek söz konusu değildir. Sadece akut atak dönemlerinde enfeksiyon ortaya çıktığında, balgam tahliliyle enfeksiyon etkeni araştırılıp, ona göre antibiyotik verilebilir.Nedenleri
Amfizemin nedenleri şunlardır:
Sigara kullanma: Sigara dumanı amfizemin en yaygın sebebidir. Pasif içici de olsanız, tütün dumanında 4000 çeşit kimyasal bulunur. Bu kimyasallar küçük periferik hava yollarını, hava keseciklerini ve bunların elastik destekleyicilerini yok ederler.
Protein eksikliği: Amfizem hastalarının yaklaşık yüzde 1 veya 2’sinde genetik olarak, akciğerlerdeki esnek yapıların korunmasına yardımcı AAt protein eksikliği vardır. Bu proteinler olmadan enzimler, ilerleyen akciğer hasarlarına, sonunda da amfizeme neden olurlar. AAt eksikliği ile birlikte bir de sigara kullanıcısı iseniz, amfizem 30’lu ve 40’lı yaşlarınızda başlayabilir. Hastalığın ilerleyişi ve şiddeti, sigara kullanımı ile birlikte hız kazanır
Tedavi ve ilaçlar
Sigara içen amfizem hastaları için herhangi bir tedavi planındaki en önemli adım, sigaranın bırakılmasıdır. Bu, akciğerdeki hasarın daha da kötüye gitmesini önlemenin tek yoludur. Fakat sigarayı bırakmak hiç de kolay değildir ve bu kişilerin genellikle iyi bir sigara bırakma planına ihtiyaçları olur. Bu plan ise şunları içermelidir:
Sigarayı bırakmak için bir hedef tarih
Tekrar başlamanın önlenmesi
Hayat tarzı değişikliği tavsiyeleri
Sosyal destek sistemi
Nikotin sakızı veya bandı ve reçete ile satılan bupropion hidroklorür gibi ilaçlar
Diğer amfizem tedavileri ise, kendinizi daha iyi hissetmenize, daha aktif olmaya ve amfizemin ilerlemesinin yavaşlatılmasına yardımcı olmaya yoğunlaşmaktadır. Bu tedaviler şunları içermektedir:
Bronkodilatörler: Bu ilaçlar öksürüğün, nefes darlığının, daralan solunum yollarını genişleterek nefes almadaki zorlukların iyileşmesine yardımcı olabilirler; ama astım veya kronik bronşit tedavisinde oldukları kadar amfizem tedavisinde etkili değildirler.
Nefes yoluyla alınan kortizonlar: Püskürtme spreyi olarak alınan kortizonlu ilaçlar, astım veya bronşitle ilişkili amfizem belirtilerini azaltabilirler. Nefes yoluyla alınan kortizonların, ağızdan alınanlardan çok daha az yan etkileri olmasına rağmen, bunların uzun süre kullanılması kemiklerinizi zayıflatmanın yanısıra yüksek tansiyon, katarakt ve diyabet riskinizi arttırırlar.
GERD tedavisi: Semptomatik gastroözofajeal refleks hastalığı (GERD), birçok kişide solunum yolu hastalığını kötüleştirir. Bu nedenle doktorunuz, tedavi için hayat tarzı değişikliği ve ilaç tavsiye edebilir.
Oksijen desteği: Şayet sizde düşük oksijen seviyesiyle birlikte şiddetli amfizem varsa, evde ve egzersiz yaptığınızda düzenli olarak oksijen kullanmak size biraz rahatlama sağlayabilir. Pek çok kişi, günde 24 saat oksijen kullanmaktadır. Çeşitli oksijen alma biçimleri mevcuttur. Aynı şekilde, ciğerlerinize oksijen desteği sağlamak üzere pek çok cihaz bulunmaktadır.
Akciğer rehabilitasyon programı: Tedavinin önemli bir kısmı da eğitim, egzersiz, alıştırma ile, aktif kalmanızı sağlayacak, sağlığınızı ve hayat kalitenizi iyileştirecek davranış değişikliklerinin bileşiminden oluşan akciğer rehabilitasyon programıdır.
Sigarayı bırakmanız ve beslenmeniz için yardım sağlanacak ve özel nefes alma teknikleri ve enerjinizi korumanın yolları öğretilecektir. Egzersiz, ciğer fonksiyonlarınızın gerilemesini yavaşlatacağından, size bir egzersiz programı da verilecektir.
Antibiyotikler: Bronşit veya zatürre gibi bir bakteriyel enfeksiyonunuz olursa, antibiyotik kullanımı uygun bir tedavi seçeneğidir.
Grip ve zatürreye karşı aşı: Eğer sizde amfizem veya diğer kronik obstrüktif akciğer hastalığı türleri varsa, uzmanlar yılllık grip aşısı ve her beş yılda bir de zatüree aşısı yaptırmanızı tavsiye ediyorlar.
Ameliyat: Akciğer hacmi küçültülmesi ameliyatı olarak bilinen bir deneysel uygulamada, zarar gören akciğer dokusundan küçük bir parçayı aldılar. Hastalıklı dokunun alınması, akciğerin daha etkin çalışmasına yardımcı olur ve solunumu iyileştirir.
Bir başka ameliyatta ise, küçük hava kesecikleri yok edildiğinde, kabarcık denilen geniş hava boşluğundan bir kısmını aldılar. Bu uygulama da solunumu iyileştirebilir.
Organ nakli: Eğer amfizeminiz şiddetliyse ve diğer seçenekler başarısız olmuşsa, akciğer nakli bir alternatif olabilir.
Amfizem kötüye gittikçe, üzüm salkımı gibi kümelenmiş olan küresel hava keseciklerini, iç duvarlarında delikleri olan düzensiz gediklere dönüştürür. Bu da, hava keseciklerinin sayısını azaltır ve akciğerlerinize ulaşan oksijenin kan dolaşımına katılmasına engel olur. Yanı sıra, küçük solunum yollarını açık tutan elastik lifler yavaş yavaş yok olurlar, dışarıya nefes verdiğinizde yırtılırlar ve hava, ciğerlerinize girmek yerine dışarıya kaçar.
Akciğer amfizemi tanısı oldukça kolaydır. Özellikle göğüs hastalıkları uzmanları tarafından, herhangi bir tetkik yapılmadan da tanısı konulabilir.
Ancak doğru yöntem, solunum fonksiyon testlerinin mutlaka yapılmasıdır. Bu testler sayesinde hem hastalığın evresini, ağırlık derecesini tespit etmek mümkün olacaktır. Hem de uygulanan tedaviyle ya da hasta tedavisiz kalsa da, yıllar içinde hastalığın seyrini izlemek olanaklı hale gelecektir.
Bu yüzden solunum fonksiyon testleri mutlaka yapılmalıdır. Bu testler zor ulaşılan testler değildir. Ayrıca büyük bir ekonomik yük de getirmez. Yanı sıra kesin tanı koydurur.
Akciğer grafisinde amfizeme ait bazı belirtiler görülebilir ama sadece akciğer grafisine bakılarak hasta takip edilmez. Burada temel alınan, solunum testidir.
Akciğer amfizeminin teşhisinde balgam testinin yeri yoktur. Çünkü bu bir mikrobik hastalık değildir ve oradan bir etken izole etmek söz konusu değildir. Sadece akut atak dönemlerinde enfeksiyon ortaya çıktığında, balgam tahliliyle enfeksiyon etkeni araştırılıp, ona göre antibiyotik verilebilir.Nedenleri
Amfizemin nedenleri şunlardır:
Sigara kullanma: Sigara dumanı amfizemin en yaygın sebebidir. Pasif içici de olsanız, tütün dumanında 4000 çeşit kimyasal bulunur. Bu kimyasallar küçük periferik hava yollarını, hava keseciklerini ve bunların elastik destekleyicilerini yok ederler.
Protein eksikliği: Amfizem hastalarının yaklaşık yüzde 1 veya 2’sinde genetik olarak, akciğerlerdeki esnek yapıların korunmasına yardımcı AAt protein eksikliği vardır. Bu proteinler olmadan enzimler, ilerleyen akciğer hasarlarına, sonunda da amfizeme neden olurlar. AAt eksikliği ile birlikte bir de sigara kullanıcısı iseniz, amfizem 30’lu ve 40’lı yaşlarınızda başlayabilir. Hastalığın ilerleyişi ve şiddeti, sigara kullanımı ile birlikte hız kazanır
Tedavi ve ilaçlar
Sigara içen amfizem hastaları için herhangi bir tedavi planındaki en önemli adım, sigaranın bırakılmasıdır. Bu, akciğerdeki hasarın daha da kötüye gitmesini önlemenin tek yoludur. Fakat sigarayı bırakmak hiç de kolay değildir ve bu kişilerin genellikle iyi bir sigara bırakma planına ihtiyaçları olur. Bu plan ise şunları içermelidir:
Sigarayı bırakmak için bir hedef tarih
Tekrar başlamanın önlenmesi
Hayat tarzı değişikliği tavsiyeleri
Sosyal destek sistemi
Nikotin sakızı veya bandı ve reçete ile satılan bupropion hidroklorür gibi ilaçlar
Diğer amfizem tedavileri ise, kendinizi daha iyi hissetmenize, daha aktif olmaya ve amfizemin ilerlemesinin yavaşlatılmasına yardımcı olmaya yoğunlaşmaktadır. Bu tedaviler şunları içermektedir:
Bronkodilatörler: Bu ilaçlar öksürüğün, nefes darlığının, daralan solunum yollarını genişleterek nefes almadaki zorlukların iyileşmesine yardımcı olabilirler; ama astım veya kronik bronşit tedavisinde oldukları kadar amfizem tedavisinde etkili değildirler.
Nefes yoluyla alınan kortizonlar: Püskürtme spreyi olarak alınan kortizonlu ilaçlar, astım veya bronşitle ilişkili amfizem belirtilerini azaltabilirler. Nefes yoluyla alınan kortizonların, ağızdan alınanlardan çok daha az yan etkileri olmasına rağmen, bunların uzun süre kullanılması kemiklerinizi zayıflatmanın yanısıra yüksek tansiyon, katarakt ve diyabet riskinizi arttırırlar.
GERD tedavisi: Semptomatik gastroözofajeal refleks hastalığı (GERD), birçok kişide solunum yolu hastalığını kötüleştirir. Bu nedenle doktorunuz, tedavi için hayat tarzı değişikliği ve ilaç tavsiye edebilir.
Oksijen desteği: Şayet sizde düşük oksijen seviyesiyle birlikte şiddetli amfizem varsa, evde ve egzersiz yaptığınızda düzenli olarak oksijen kullanmak size biraz rahatlama sağlayabilir. Pek çok kişi, günde 24 saat oksijen kullanmaktadır. Çeşitli oksijen alma biçimleri mevcuttur. Aynı şekilde, ciğerlerinize oksijen desteği sağlamak üzere pek çok cihaz bulunmaktadır.
Akciğer rehabilitasyon programı: Tedavinin önemli bir kısmı da eğitim, egzersiz, alıştırma ile, aktif kalmanızı sağlayacak, sağlığınızı ve hayat kalitenizi iyileştirecek davranış değişikliklerinin bileşiminden oluşan akciğer rehabilitasyon programıdır.
Sigarayı bırakmanız ve beslenmeniz için yardım sağlanacak ve özel nefes alma teknikleri ve enerjinizi korumanın yolları öğretilecektir. Egzersiz, ciğer fonksiyonlarınızın gerilemesini yavaşlatacağından, size bir egzersiz programı da verilecektir.
Antibiyotikler: Bronşit veya zatürre gibi bir bakteriyel enfeksiyonunuz olursa, antibiyotik kullanımı uygun bir tedavi seçeneğidir.
Grip ve zatürreye karşı aşı: Eğer sizde amfizem veya diğer kronik obstrüktif akciğer hastalığı türleri varsa, uzmanlar yılllık grip aşısı ve her beş yılda bir de zatüree aşısı yaptırmanızı tavsiye ediyorlar.
Ameliyat: Akciğer hacmi küçültülmesi ameliyatı olarak bilinen bir deneysel uygulamada, zarar gören akciğer dokusundan küçük bir parçayı aldılar. Hastalıklı dokunun alınması, akciğerin daha etkin çalışmasına yardımcı olur ve solunumu iyileştirir.
Bir başka ameliyatta ise, küçük hava kesecikleri yok edildiğinde, kabarcık denilen geniş hava boşluğundan bir kısmını aldılar. Bu uygulama da solunumu iyileştirebilir.
Organ nakli: Eğer amfizeminiz şiddetliyse ve diğer seçenekler başarısız olmuşsa, akciğer nakli bir alternatif olabilir.
