A'dan Z'ye mülakat (İş görüşmesi)
iş görüşmesi mülakat iş görüşmesi teknikleri yetkinlik bazlı mülakat soruları örneği örnekleri
İş görüşmesine çağrıldığınızda farklı görüşme yöntemleriyle elemeler yapılmaktadır. İşte iş görüşmesi hakkında bilmeniz gereken herşey.. Mülakta esnasında yapılması yada yapılmaması gerekenlar. En etkin mülakat teknikleri. Mülakat çeşitleri. Mülakatta dikkat edilmesi gereken sorular.Ücret görüşmesi...
MÜLAKAT ESNASINDA
İş görüşmesine çağrıldığınızda farklı görüşme yöntemleriyle elemeler yapılmaktadır. Her şirketin kendisine uygun olduğunu düşündüğü farklı görüşme yöntemi vardır. Sıkça kullanılan bazı yöntemler şunlardır;
Adayın Mülakat Esnasında Yapması Gerekenler
Başarılı bir mülakat için ne yapmalı?
Mülakat yerine zamanında gidin. Bu, "belirtilen saatten 10 dakika önce" anlamına gelir.
Kendinizi sizi karşılayan asistana/ sekretere tanıtın.
Mülakat odası yakınında beklerken rahat olun. Bulunduğunuz yerde varsa, şirket broşürlerini, kitapçıklarını inceleyin.
Mülakat odasına girdiğinizde mülakatı yapacak kişi ya da kişilerle tokalaşın.
Odaya bir iş çantası, ya da ajanda dışında çok fazla eşya ile girmeyin.
İkram edilse bile asla sigara içmeyin.
Size, oturulacak yer gösterilmesini bekleyin.
Mülakat sırasında saate bakmamaya özen gösterin.
Göz temasında bulunarak dikkatli bir dinleyici olduğunuzu gösterin. Eğer aynı anda birden fazla kişi iş görüşmesinde bulunuyorsa hepsi ile belli aralıklarla göz teması kurmaya çalışın.
İlgili olduğunuzu göstermek için vücut dili kullanın. Soruları ve yorumları iyi anladığınızı göstermek için olumlu tepki verin, gülümseyin.
Yavaş ve açık bir şekilde konuşun. Düşüncelerinizi toparlamak için duraksamaktan korkmayın.
Eğer gerekiyorsa, bir sonraki aşamada sizden ne beklenildiğini sorun
Kendinizden emin olun. Mülakatın bu işin size uygun olup olmadığını anlamanız için iyi bir fırsat olduğunu unutmayın.
Kariyeriniz ile ilgili bilgi saklamayın ve yanıltıcı bilgi vermekten kaçının.
"En sevdiğiniz renk nedir?" gibi formal olmayan, beklemediğiniz bir soruyla karşılaşırsanız, şirketteki rolünüzle bağlantılı olarak, sakin bir tavırla bu soruyu yanıtlayın.
Dürüst olun. Olumsuz ifadelerle karşılaşırsanız, sert bir tavırla karşılık vermeyin. Nazik bir şekilde nedenlerinizi söyleyin. Sorulan sorunun cevabını bilmiyorsanız "bilmiyorum" demekten çekinmeyin.
Mülakatı yapan kişi ya da kişilere soru sormak isterseniz, doğru zamanda, nazik bir şekilde sorularınızı yöneltin. Size soru sorma fırsatı verildiğinde sizin için önemli olacağını düşündüğünüz bazı konular hakkında bilgi edinmeye çalışın. Başvurmuş olduğunuz pozisyonun neden açık olduğunu öğrenin. Kime bağlı çalışılacağını ve departmanın çalışma sistemini öğrenin. Ücret, izin süreleri, sosyal haklar hakkında size iş teklifi yapılmadıkça soru sormayın.
Mülakat sonunda teşekkür ederek el sıkışın.
Mülakatı yapan kişiden kartvizitini isteyin ve mülakat sonrasında bir teşekkür notu gönderin.
EN ETKİN MÜLAKAT TEKNİKLERİ
Yapılandırılmış Görüşme Tekniği
Bu görüşme tekniğinde adayın önceden belirlenmiş bir dizi soruyu yanıtlaması beklenir. Adayların kıyaslanması açısından oldukça güvenilir ve geçerli bir yöntemdir.
Sunum Görüşme Tekniği
Bu teknikte adaylara önceden üzerinde çalışmaları için bir problem veya konu verilir. Sunum konusu görüşmeden bir süre önce adaya verilebileceği gibi, görüşmeye geldiğinde görüşmeden hemen önce de verilebilir.
Durumsal Görüşme Tekniği
Durumsal görüşmelerde adaylar "…..olsaydı; başınıza …gelseydi ne yapardınız?" gibi sorularla karşılaşırlar.
Bu tür görüşmeler, adayın kendisini çalışacağı iş ortamında hayal etmesine yardımcı olur. Genellikle sorunlara pratik çözümler getirerek çabuk cevap vermeleri beklenir.
Yetkinlik Bazlı (Davranışsal) Görüşme Tekniği
Yetkinlik, bir firmada belli bir pozisyonda çalışması gereken "ideal" bir çalışanın sahip olması gereken BİLGİ, BECERİ ve DAVRANIŞLARdır. Belli bir pozisyon için yetkinlikler iş analizi yapılarak, iş tanımları hazırlanarak belirlenir.
Bu tür görüşmelerde en önemli yetkinlikler belirlendikten sonra bu noktaların üzerinde durulur; söz konusu davranışları ortaya çıkaracak sorular sorulur. Amaç, geçmişte adayın içinde bulunduğu belirli bir durumda görevinin ne olduğunu, neler yaptığını ve bunun sonucunda ne olduğunu öğrenmektir. Böylece, adayın geçmişte sergilediği davranışların, şirketin ve pozisyonun beklentileriyle örtüşüp örtüşmediği incelenir.
Yetkinlikler,
Görev tanımı değildirler.
Kurumun vizyon, misyon ve değerleriyle örtüşmelidir.
Gözlemlenebilir ve ölçülebilir olmalıdırlar.
Davranış odaklıdır.
Sektör ve kurumlar arasında farklılık gösterebilir.
Üç tür yetkinlik tanımlanmaktadır:
1. Temel Yetkinlikler: Şirketin misyon ve hedefleri doğrultusunda, tüm şirket çalışanlarının sahip olması beklenen yetkinlikler. Örnek
Esneklik
Bütünü görebilme
Yeniliğe ve değişime açıklık
2. Liderlik ve Yönetsel Yetkinlikler: Şirket içinde yönetim kademesinde bulunan ya da ileride bu pozisyona gelebilecek kişilerin sahip olması beklenen yetkinliklerdir.
Örnek
Yaratıcı Olma
Olumlu Kişilerarası İlişkiler
Karar Verme
3. Teknik Yetkinliler: Şirket stratejileri doğrultusunda, departmandan departmana değişen, firmadaki çeşitli işlerin yapılması için gerekli olan bilgi, beceri ve davranışlardır.
Örnek
İkna Etme
Rekabet Analizi Yapma
Satış Desteği Sağlama
Yetkinlikler şirketin yapısına ya da hedeflerine göre farklılıklar göstermektedir. Herkes tarafından sahip olunması beklenen temel yetkinlikler (yeniliğe açıklık, inisiyatif kullanma, esneklik, gibi) olabileceği gibi, belirli bir pozisyona ya da yapılan işe yönelik teknik yetkinlikler (pazarlama bilgisi, strateji geliştirme, ikna etme, gibi) de olabilmektedir.
Şirketlerin özellikle son yıllarda tercih ettiği bir görüşme tekniğidir. Sorulacak sorular önceden belirlenir ve adaya tecrübelerine dayalı sorular sorulur.
Örnek
"Bana detaylı bir rapor yazdığınız bir olayı anlatır mısınız?"
"Raporu nasıl yazdınız? Hangi sorumlulukları aldınız?"
"Raporu yazarken hangi yöntemleri kullandınız?"
"Nasıl sonuçlandı?"
MÜLAKAT ÇEŞİTLERİ
Adaylardan farklı bilgiler alabilmek ve farklı özellikleri ortaya çıkarabilmek için değişik mülakat çeşitleri kullanılabilir.
Birebir Mülakat
En çok kullanılan yöntemlerden biridir. Aday tüm görüşmelerini birebir olarak gerçekleştirir. Bu yöntemde genellikle işveren firmanın bir temsilcisi tarafından yürütülür. Görüşmeler yapılandırılmış bir şekilde yapılabileceği gibi sohbet havasında da geçebilir.
Sıralı/Seri Mülakat
Sıralı görüşmelerde birebir ancak birbiri ardına yapılan birkaç görüşme söz konusudur. Burada mülakat yapan her kişi, söz konusu pozisyonun tek bir yönünü inceler - tecrübe, teknik bilgi, yönetim becerisi gibi.
Panel Mülakatı
Üçten fazla görüşmecinin tek bir adayla yaptığı görüşme yöntemidir. Genellikle çok sayıda elemanın farklı departmanlar için işe alınması planlandığında tercih edilir.
Değerlendirme Merkezi
Bu yöntemde panel yönteminin tersine, görüşmecinin değil adayların sayısı üç veya üçten fazladır. Adaylara çalışmak istedikleri alan ile ilgili ya da genel yöneticilik yeteneklerini ortaya koyabilecekleri örnek olay(lar) verilir, sunum ve/ve ya grup çalışması yapmaları istenir. Eğitimli değerlendiriciler tüm süreci, adayların süreç içindeki tüm tutum ve davranışlarını gözlemlerler ve sonrasında değerlendirme yapılır. Bunun yanı sıra adaylara çeşitli testler de uygulanabilir.
Grup Mülakatı
Son yıllarda gün geçtikçe daha fazla önem kazanan ekip-takım anlayışının eleman seçme ve görüşme şekline bir yansımasıdır. Bu yöntemde seçimde ağır basan, seçilecek kişinin birlikte çalışacağı ekip üyeleridir. Panel yönteme benzerlik gösterse de buradaki görüşmenin asıl amacı gruba uyumun ölçülmesidir. Ekip çalışması ve proje bazlı işlerde kullanımın olumlu sonuçlar verdiği gözlenmiştir. En büyük avantajı, uzun vadede birlikte çalışması söz konusu olan kişilerin önceden birbirlerini tanımalarını sağlamasıdır.
Telefonla Mülakat
Bu tür görüşmeler, genellikle zaman ve mekan imkanları yüz yüze görüşmeye engel teşkil ettiği zaman tercih edilir. Telefon görüşmesi, adayları ön elemeye tabi tutmak amacı ile de yapılabilir. Bu görüşmeler, gelecek aşamaya yani mülakatın en önemli kısmı olan yüz yüze görüşmeye öncü oldukları için ciddiye alınmalıdırlar.
Telefon görüşmeleri iki şekilde kullanılabilir. Bunlardan ilki gazete ilanında verilen telefonlara adayların başvurması ve telefon eden adaylarla görevliler tarafından telefonda bir ön görüşme yapılmasıdır İkinci bir alternatif ise başvuran adayların özgeçmişleri üzerinden bir ön eleme yapılmasının ardından yüzyüze görüşmelere geçilmeden önce bir ikinci eleme unsuru olarak; veya özgeçmişte açık olmayan bazı konuları aydınlatmak amacı ile telefon görüşmelerinin yürütülmesidir. Telefon görüşmelerinin en büyük avantajı diğer yöntemlere göre daha hızlı olmasıdır.
EN YAYGIN MÜLAKAT SORULARI
MÜLAKKATTA DİKKAT EDİLECEK SORULAR
Kendinizden biraz bahsedir misiniz?
"Kendinizden bahsedin" demek her şeyinizi anlatın demek değildir. Bu soru sonu belli olmayan test sorusudur, eğer hazırlıklı değilseniz ne diyeceğinizi ne kadar uzun konuşacağınızı bilemeyebilirsiniz. Görüşmeciler bu soru ile sadece hakkınızda bilgi almak değil aynı zamanda davranışınız, stiliniz ve iletişim yeteneğinizi ölçmeyi de amaçlarlar.
Bu soruya çocukluğunuz, okullar, hobiler, sevdikleriniz, sevmedikleriniz veya önceki iş hayatınızın detaylarını anlatmakla başlamayın, bunun yerine size ait güncel bilgi ve meslek hayatınız ile ilgili iş tecrübeleriniz ve özgeçmişinizdeki bilgileri destekleyen bilgileri anlatın.
Bu soru kendinizi pazarlamak için büyük bir fırsattır. Görüşmenin bu aşamasında en iyisi sakin ve öz anlatmak tavsiye edilmektedir.
Önceki işinizden neden ayrıldınız veya şu anki işinizden neden ayrılıyorsunuz? İnsan kaynakları uzmanları önceki veya mevcut iş hayatınızdaki yönetici/iş arkadaşlarınızla olan kötü ilişkinin anlatılmasının doğru olmadığı konusunda hemfikirleridir. Ancak önceki/mevcut iş ortamında çalışmanın güçlüklerinden bahsedebilirsiniz. Bu sorunun yanıtını verirken dikkatli olmanız gerekmektedir. Unutmayın ki vereceğiniz bilgilerin teyidi kolay olacağından en küçük çelişkili veya dürüst olmayan bir yanıt sizi şüpheli kategorisine alınmanıza neden olacaktır. Belki verilebilecek en iyi yanıt daha iyi bir iş imkanı ve fırsat olarak değerlendirilmesidir. Fazla ücreti hiç bir zaman bir sebep olarak kullanmayın.
En güçlü yönleriniz nelerdir?
Bu soru size yeteneklerinizi ve güçlü olduğunuz özelliklerinizi anlatmanıza fırsat verir. Özetle tecrübelerinizi ve başarılarınızı anlatın. Bu özellikleri önceki iş/okul hayatınızdan örnekler vererek anlatmanız yararlı olacaktır. Görüşmelerde örnek hatırlayın, genelleme yapmadan spesifik konulardan bahsedin.
Gelişime açık yönleriniz nelerdir?
Unutmayın ki görüşmeciler sizlerin mükemmel olmanızı beklemez. Sizden küçük ipuçları almak için sorulan bu soruya dürüstçe büyük zafiyetlerinizi anlatmakla olumlu puan alırsınız fakat bu aynı zamanda iş alınmanızı engelleyebilir. Eğer, "aslında benim pek zayıf yönüm yoktur" şeklindeki bir yanıt verirseniz şansınız çok daha azalacaktır. Çoğu uzmanlar bu soruya kişisel zafiyeti profesyonel bir güce dönüştürecek şekle dönüştürerek yanıt verilmesini tavsiye ederler.
Mevcut işinizde en çok ve en az sevdikleriniz nelerdir?
Görüşmeci bu soru ile size uygun ne tür bir ortamın ve şirket kültürünün uygun olacağı konusunda ipucu alacaktır. Atmosferi çok sevdim gibi ifadeler yerine "şirkette takımın bir parçası olmak beni hoşnut etmiştir" ifadesi kullanmak yararlıdır. En az sevilen konuları konuştuğunuzda mevcut veya önceki işinizde sorumluluk alanınızda olup iş tanımızda yer almayan işlerden bahsedebilirsiniz.
Başka işlere de başvuruyor musunuz?
Bu iş ortamında bu soruya hiç kimse kolayca hayır diyemez. Eğer "hayır" yanıtını verdiyseniz dünyadan hiç haber ve ilgisiz biri olduğunuz konusunda fikir sahibi olunacaktır. Bunun yerine yetenek ve kabiliyetlerinize uygun iş aradığınız beyan edebilirsiniz. "Elinizdeki iş tekliflerini değerlendirdiğiniz" gibi bir cümleyi kesinlikle kullanmayın, çünkü görüşmeciler kendi şirketlerinde gerçek anlamda çalışacak istekli adaylar ararlar, istekli ve ciddi görünün.
Neden sizi işe alalım?
Bu soru iş arayanları gerçekten pazarlama imkanı sağlar, ancak bu soruya "şirket benim için neler yapabilir" den çok ben şirket için neler yapabilirim felsefesi ile yanıt verin. Görüşmeci sizin iş için ne kadar hazırlıklı ve ne kadar istekli olduğunuz konusunda fikir sahibi olmak ister. İşe ne kadar hazırlık olduğunuzu tecrübeleriniz, kariyerinizdeki ilerlemeler ve başarılarınız anlatarak gösterin, özellikle bu işin sizler için ne kadar uygun olduğunu ve kariyerinizi ilerletecek bir fırsat olduğunu vurgulayın.
5 yıl sonra nerde olmayı umut ediyorsunuz?
Bu soruya verilebilecek en kötü yanıt 5 yıl sonra bu şirketin başına veya görüşmecinin yerine geçeceğim yanıtıdır. Bu yanıtlar tehlikelidir, onun yerine özellikle bu işle ilgili sizi nelerin motive edeceğinden bahsedin. Yöneticinin işini istemek yerine 5 yıl sonraki kariyer beklentinizi anlatın. İşverenler, ileriye dönük planlamalar yapan ve gerçekçi amaçları güden adayları tercih ederler. 5 yıl sonra neler yapacağın konusunda kararsız kalmanız şansınızı azaltacaktır. Bir şirketin üst düzey yöneticisi söyle diyor, "Ben neler yapmak istediğini bilen, şahsi ve şirketin amaçlarına inanan elemanlar arıyorum."
Sormak istediğiniz bir soru var mı? Eklemek istediğiniz bir konu var mı?
"Hayır" veya "Her şey görüşüldü" demeyin. Görüşmeci özellikle adayın nitelikleri ilgili kritik bir konuyu atlamak istemez. Kritik olmasa bile bu iş için en uygun aday olduğunuzu yeniden beyan edebilirsiniz. Eğer görüşmecide şüphe uyandığını düşünüyorsanız adaylığınızı pozitif yönde etkilemek için tam fırsattır. Bazen yanlış anlamalardan ötürü kötü giden bir görüşme bazen son anda tam tersine dönebilir. "Başka sorum yoktur" yanıtı ile görüşmenin sonucunu olduğu gibi siz ve görüşmecinin kabul ettiği ve bu işle ilgilenmediğiniz anlamında gelir. Pozisyonun gerekliliklerini ve görüşmenin yapısını göz önünde bulundurarak, görüşmeciye ilgili her tür sorularınızı sorabilirsiniz.
Burada görüşmede sorabileceğiniz sorulara bazı örnekleri göreceksiniz.
Bu işe alınacak kişinin ilk önceliğinin ne olması planlanıyor?
Şirketin yönetim felsefesini nasıl tanımlayabilirsiniz?
Bu işe alınacak kişinin ilk altı ayda/bir yılda neleri başarmasını bekliyorsunuz?
Bu pozisyonda başarılı olan kişinin kariyer yolu nasıl planlanıyor?
Performans değerlendirmesi hangi kriterlere bağlı olarak nasıl gerçekleştiriliyor?
ÜCRET GÖRÜŞMESİ
İşe alım yetkilisi size ücret ile ilgili beklentinizi sorduğunda bunun sebebi genelde adayın beklentilerini şirketin karşılanıp karşılanamayacağını öğrenmek içindir. Bu soruyu hızlı yanıtlayarak çok düşük veya çok yüksek bir rakam telaffuz ederek diskalifiye olabilirsiniz.
Eğer görüşmeci bir rakam beyan etmeniz konusunda ısrar ederse alınacak kişiye verilecek ücretin alt-üst limitlerini sorun. Tatmin edici bir yanıt gelmediği takdirde ilgilendiğiniz işin piyasadaki size uygun ortalama bir rakam beyan edebilirsiniz. Firmanın vereceği maaş genelde beyan edilen rakamın altında olacağından beyan edeceğiniz bu rakamın bir miktar yüksek gösterilmesi yararlı olacaktır.
"Beni ücretten daha çok iş ilgilendiriyor" cümlesini kullanabilirsiniz, ama "para benim için önemli değil" cümlesi zararlıdır. Hali hazırda kazandığınız rakamları sorulduğunda dürüstçe söyleyin, çünkü rakam teyit edilebilir.
İş görüşmesine çağrıldığınızda farklı görüşme yöntemleriyle elemeler yapılmaktadır. İşte iş görüşmesi hakkında bilmeniz gereken herşey.. Mülakta esnasında yapılması yada yapılmaması gerekenlar. En etkin mülakat teknikleri. Mülakat çeşitleri. Mülakatta dikkat edilmesi gereken sorular.Ücret görüşmesi...
MÜLAKAT ESNASINDA
İş görüşmesine çağrıldığınızda farklı görüşme yöntemleriyle elemeler yapılmaktadır. Her şirketin kendisine uygun olduğunu düşündüğü farklı görüşme yöntemi vardır. Sıkça kullanılan bazı yöntemler şunlardır;
Adayın Mülakat Esnasında Yapması Gerekenler
Başarılı bir mülakat için ne yapmalı?
Mülakat yerine zamanında gidin. Bu, "belirtilen saatten 10 dakika önce" anlamına gelir.
Kendinizi sizi karşılayan asistana/ sekretere tanıtın.
Mülakat odası yakınında beklerken rahat olun. Bulunduğunuz yerde varsa, şirket broşürlerini, kitapçıklarını inceleyin.
Mülakat odasına girdiğinizde mülakatı yapacak kişi ya da kişilerle tokalaşın.
Odaya bir iş çantası, ya da ajanda dışında çok fazla eşya ile girmeyin.
İkram edilse bile asla sigara içmeyin.
Size, oturulacak yer gösterilmesini bekleyin.
Mülakat sırasında saate bakmamaya özen gösterin.
Göz temasında bulunarak dikkatli bir dinleyici olduğunuzu gösterin. Eğer aynı anda birden fazla kişi iş görüşmesinde bulunuyorsa hepsi ile belli aralıklarla göz teması kurmaya çalışın.
İlgili olduğunuzu göstermek için vücut dili kullanın. Soruları ve yorumları iyi anladığınızı göstermek için olumlu tepki verin, gülümseyin.
Yavaş ve açık bir şekilde konuşun. Düşüncelerinizi toparlamak için duraksamaktan korkmayın.
Eğer gerekiyorsa, bir sonraki aşamada sizden ne beklenildiğini sorun
Kendinizden emin olun. Mülakatın bu işin size uygun olup olmadığını anlamanız için iyi bir fırsat olduğunu unutmayın.
Kariyeriniz ile ilgili bilgi saklamayın ve yanıltıcı bilgi vermekten kaçının.
"En sevdiğiniz renk nedir?" gibi formal olmayan, beklemediğiniz bir soruyla karşılaşırsanız, şirketteki rolünüzle bağlantılı olarak, sakin bir tavırla bu soruyu yanıtlayın.
Dürüst olun. Olumsuz ifadelerle karşılaşırsanız, sert bir tavırla karşılık vermeyin. Nazik bir şekilde nedenlerinizi söyleyin. Sorulan sorunun cevabını bilmiyorsanız "bilmiyorum" demekten çekinmeyin.
Mülakatı yapan kişi ya da kişilere soru sormak isterseniz, doğru zamanda, nazik bir şekilde sorularınızı yöneltin. Size soru sorma fırsatı verildiğinde sizin için önemli olacağını düşündüğünüz bazı konular hakkında bilgi edinmeye çalışın. Başvurmuş olduğunuz pozisyonun neden açık olduğunu öğrenin. Kime bağlı çalışılacağını ve departmanın çalışma sistemini öğrenin. Ücret, izin süreleri, sosyal haklar hakkında size iş teklifi yapılmadıkça soru sormayın.
Mülakat sonunda teşekkür ederek el sıkışın.
Mülakatı yapan kişiden kartvizitini isteyin ve mülakat sonrasında bir teşekkür notu gönderin.
EN ETKİN MÜLAKAT TEKNİKLERİ
Yapılandırılmış Görüşme Tekniği
Bu görüşme tekniğinde adayın önceden belirlenmiş bir dizi soruyu yanıtlaması beklenir. Adayların kıyaslanması açısından oldukça güvenilir ve geçerli bir yöntemdir.
Sunum Görüşme Tekniği
Bu teknikte adaylara önceden üzerinde çalışmaları için bir problem veya konu verilir. Sunum konusu görüşmeden bir süre önce adaya verilebileceği gibi, görüşmeye geldiğinde görüşmeden hemen önce de verilebilir.
Durumsal Görüşme Tekniği
Durumsal görüşmelerde adaylar "…..olsaydı; başınıza …gelseydi ne yapardınız?" gibi sorularla karşılaşırlar.
Bu tür görüşmeler, adayın kendisini çalışacağı iş ortamında hayal etmesine yardımcı olur. Genellikle sorunlara pratik çözümler getirerek çabuk cevap vermeleri beklenir.
Yetkinlik Bazlı (Davranışsal) Görüşme Tekniği
Yetkinlik, bir firmada belli bir pozisyonda çalışması gereken "ideal" bir çalışanın sahip olması gereken BİLGİ, BECERİ ve DAVRANIŞLARdır. Belli bir pozisyon için yetkinlikler iş analizi yapılarak, iş tanımları hazırlanarak belirlenir.
Bu tür görüşmelerde en önemli yetkinlikler belirlendikten sonra bu noktaların üzerinde durulur; söz konusu davranışları ortaya çıkaracak sorular sorulur. Amaç, geçmişte adayın içinde bulunduğu belirli bir durumda görevinin ne olduğunu, neler yaptığını ve bunun sonucunda ne olduğunu öğrenmektir. Böylece, adayın geçmişte sergilediği davranışların, şirketin ve pozisyonun beklentileriyle örtüşüp örtüşmediği incelenir.
Yetkinlikler,
Görev tanımı değildirler.
Kurumun vizyon, misyon ve değerleriyle örtüşmelidir.
Gözlemlenebilir ve ölçülebilir olmalıdırlar.
Davranış odaklıdır.
Sektör ve kurumlar arasında farklılık gösterebilir.
Üç tür yetkinlik tanımlanmaktadır:
1. Temel Yetkinlikler: Şirketin misyon ve hedefleri doğrultusunda, tüm şirket çalışanlarının sahip olması beklenen yetkinlikler. Örnek
Esneklik
Bütünü görebilme
Yeniliğe ve değişime açıklık
2. Liderlik ve Yönetsel Yetkinlikler: Şirket içinde yönetim kademesinde bulunan ya da ileride bu pozisyona gelebilecek kişilerin sahip olması beklenen yetkinliklerdir.
Örnek
Yaratıcı Olma
Olumlu Kişilerarası İlişkiler
Karar Verme
3. Teknik Yetkinliler: Şirket stratejileri doğrultusunda, departmandan departmana değişen, firmadaki çeşitli işlerin yapılması için gerekli olan bilgi, beceri ve davranışlardır.
Örnek
İkna Etme
Rekabet Analizi Yapma
Satış Desteği Sağlama
Yetkinlikler şirketin yapısına ya da hedeflerine göre farklılıklar göstermektedir. Herkes tarafından sahip olunması beklenen temel yetkinlikler (yeniliğe açıklık, inisiyatif kullanma, esneklik, gibi) olabileceği gibi, belirli bir pozisyona ya da yapılan işe yönelik teknik yetkinlikler (pazarlama bilgisi, strateji geliştirme, ikna etme, gibi) de olabilmektedir.
Şirketlerin özellikle son yıllarda tercih ettiği bir görüşme tekniğidir. Sorulacak sorular önceden belirlenir ve adaya tecrübelerine dayalı sorular sorulur.
Örnek
"Bana detaylı bir rapor yazdığınız bir olayı anlatır mısınız?"
"Raporu nasıl yazdınız? Hangi sorumlulukları aldınız?"
"Raporu yazarken hangi yöntemleri kullandınız?"
"Nasıl sonuçlandı?"
MÜLAKAT ÇEŞİTLERİ
Adaylardan farklı bilgiler alabilmek ve farklı özellikleri ortaya çıkarabilmek için değişik mülakat çeşitleri kullanılabilir.
Birebir Mülakat
En çok kullanılan yöntemlerden biridir. Aday tüm görüşmelerini birebir olarak gerçekleştirir. Bu yöntemde genellikle işveren firmanın bir temsilcisi tarafından yürütülür. Görüşmeler yapılandırılmış bir şekilde yapılabileceği gibi sohbet havasında da geçebilir.
Sıralı/Seri Mülakat
Sıralı görüşmelerde birebir ancak birbiri ardına yapılan birkaç görüşme söz konusudur. Burada mülakat yapan her kişi, söz konusu pozisyonun tek bir yönünü inceler - tecrübe, teknik bilgi, yönetim becerisi gibi.
Panel Mülakatı
Üçten fazla görüşmecinin tek bir adayla yaptığı görüşme yöntemidir. Genellikle çok sayıda elemanın farklı departmanlar için işe alınması planlandığında tercih edilir.
Değerlendirme Merkezi
Bu yöntemde panel yönteminin tersine, görüşmecinin değil adayların sayısı üç veya üçten fazladır. Adaylara çalışmak istedikleri alan ile ilgili ya da genel yöneticilik yeteneklerini ortaya koyabilecekleri örnek olay(lar) verilir, sunum ve/ve ya grup çalışması yapmaları istenir. Eğitimli değerlendiriciler tüm süreci, adayların süreç içindeki tüm tutum ve davranışlarını gözlemlerler ve sonrasında değerlendirme yapılır. Bunun yanı sıra adaylara çeşitli testler de uygulanabilir.
Grup Mülakatı
Son yıllarda gün geçtikçe daha fazla önem kazanan ekip-takım anlayışının eleman seçme ve görüşme şekline bir yansımasıdır. Bu yöntemde seçimde ağır basan, seçilecek kişinin birlikte çalışacağı ekip üyeleridir. Panel yönteme benzerlik gösterse de buradaki görüşmenin asıl amacı gruba uyumun ölçülmesidir. Ekip çalışması ve proje bazlı işlerde kullanımın olumlu sonuçlar verdiği gözlenmiştir. En büyük avantajı, uzun vadede birlikte çalışması söz konusu olan kişilerin önceden birbirlerini tanımalarını sağlamasıdır.
Telefonla Mülakat
Bu tür görüşmeler, genellikle zaman ve mekan imkanları yüz yüze görüşmeye engel teşkil ettiği zaman tercih edilir. Telefon görüşmesi, adayları ön elemeye tabi tutmak amacı ile de yapılabilir. Bu görüşmeler, gelecek aşamaya yani mülakatın en önemli kısmı olan yüz yüze görüşmeye öncü oldukları için ciddiye alınmalıdırlar.
Telefon görüşmeleri iki şekilde kullanılabilir. Bunlardan ilki gazete ilanında verilen telefonlara adayların başvurması ve telefon eden adaylarla görevliler tarafından telefonda bir ön görüşme yapılmasıdır İkinci bir alternatif ise başvuran adayların özgeçmişleri üzerinden bir ön eleme yapılmasının ardından yüzyüze görüşmelere geçilmeden önce bir ikinci eleme unsuru olarak; veya özgeçmişte açık olmayan bazı konuları aydınlatmak amacı ile telefon görüşmelerinin yürütülmesidir. Telefon görüşmelerinin en büyük avantajı diğer yöntemlere göre daha hızlı olmasıdır.
EN YAYGIN MÜLAKAT SORULARI
MÜLAKKATTA DİKKAT EDİLECEK SORULAR
Kendinizden biraz bahsedir misiniz?
"Kendinizden bahsedin" demek her şeyinizi anlatın demek değildir. Bu soru sonu belli olmayan test sorusudur, eğer hazırlıklı değilseniz ne diyeceğinizi ne kadar uzun konuşacağınızı bilemeyebilirsiniz. Görüşmeciler bu soru ile sadece hakkınızda bilgi almak değil aynı zamanda davranışınız, stiliniz ve iletişim yeteneğinizi ölçmeyi de amaçlarlar.
Bu soruya çocukluğunuz, okullar, hobiler, sevdikleriniz, sevmedikleriniz veya önceki iş hayatınızın detaylarını anlatmakla başlamayın, bunun yerine size ait güncel bilgi ve meslek hayatınız ile ilgili iş tecrübeleriniz ve özgeçmişinizdeki bilgileri destekleyen bilgileri anlatın.
Bu soru kendinizi pazarlamak için büyük bir fırsattır. Görüşmenin bu aşamasında en iyisi sakin ve öz anlatmak tavsiye edilmektedir.
Önceki işinizden neden ayrıldınız veya şu anki işinizden neden ayrılıyorsunuz? İnsan kaynakları uzmanları önceki veya mevcut iş hayatınızdaki yönetici/iş arkadaşlarınızla olan kötü ilişkinin anlatılmasının doğru olmadığı konusunda hemfikirleridir. Ancak önceki/mevcut iş ortamında çalışmanın güçlüklerinden bahsedebilirsiniz. Bu sorunun yanıtını verirken dikkatli olmanız gerekmektedir. Unutmayın ki vereceğiniz bilgilerin teyidi kolay olacağından en küçük çelişkili veya dürüst olmayan bir yanıt sizi şüpheli kategorisine alınmanıza neden olacaktır. Belki verilebilecek en iyi yanıt daha iyi bir iş imkanı ve fırsat olarak değerlendirilmesidir. Fazla ücreti hiç bir zaman bir sebep olarak kullanmayın.
En güçlü yönleriniz nelerdir?
Bu soru size yeteneklerinizi ve güçlü olduğunuz özelliklerinizi anlatmanıza fırsat verir. Özetle tecrübelerinizi ve başarılarınızı anlatın. Bu özellikleri önceki iş/okul hayatınızdan örnekler vererek anlatmanız yararlı olacaktır. Görüşmelerde örnek hatırlayın, genelleme yapmadan spesifik konulardan bahsedin.
Gelişime açık yönleriniz nelerdir?
Unutmayın ki görüşmeciler sizlerin mükemmel olmanızı beklemez. Sizden küçük ipuçları almak için sorulan bu soruya dürüstçe büyük zafiyetlerinizi anlatmakla olumlu puan alırsınız fakat bu aynı zamanda iş alınmanızı engelleyebilir. Eğer, "aslında benim pek zayıf yönüm yoktur" şeklindeki bir yanıt verirseniz şansınız çok daha azalacaktır. Çoğu uzmanlar bu soruya kişisel zafiyeti profesyonel bir güce dönüştürecek şekle dönüştürerek yanıt verilmesini tavsiye ederler.
Mevcut işinizde en çok ve en az sevdikleriniz nelerdir?
Görüşmeci bu soru ile size uygun ne tür bir ortamın ve şirket kültürünün uygun olacağı konusunda ipucu alacaktır. Atmosferi çok sevdim gibi ifadeler yerine "şirkette takımın bir parçası olmak beni hoşnut etmiştir" ifadesi kullanmak yararlıdır. En az sevilen konuları konuştuğunuzda mevcut veya önceki işinizde sorumluluk alanınızda olup iş tanımızda yer almayan işlerden bahsedebilirsiniz.
Başka işlere de başvuruyor musunuz?
Bu iş ortamında bu soruya hiç kimse kolayca hayır diyemez. Eğer "hayır" yanıtını verdiyseniz dünyadan hiç haber ve ilgisiz biri olduğunuz konusunda fikir sahibi olunacaktır. Bunun yerine yetenek ve kabiliyetlerinize uygun iş aradığınız beyan edebilirsiniz. "Elinizdeki iş tekliflerini değerlendirdiğiniz" gibi bir cümleyi kesinlikle kullanmayın, çünkü görüşmeciler kendi şirketlerinde gerçek anlamda çalışacak istekli adaylar ararlar, istekli ve ciddi görünün.
Neden sizi işe alalım?
Bu soru iş arayanları gerçekten pazarlama imkanı sağlar, ancak bu soruya "şirket benim için neler yapabilir" den çok ben şirket için neler yapabilirim felsefesi ile yanıt verin. Görüşmeci sizin iş için ne kadar hazırlıklı ve ne kadar istekli olduğunuz konusunda fikir sahibi olmak ister. İşe ne kadar hazırlık olduğunuzu tecrübeleriniz, kariyerinizdeki ilerlemeler ve başarılarınız anlatarak gösterin, özellikle bu işin sizler için ne kadar uygun olduğunu ve kariyerinizi ilerletecek bir fırsat olduğunu vurgulayın.
5 yıl sonra nerde olmayı umut ediyorsunuz?
Bu soruya verilebilecek en kötü yanıt 5 yıl sonra bu şirketin başına veya görüşmecinin yerine geçeceğim yanıtıdır. Bu yanıtlar tehlikelidir, onun yerine özellikle bu işle ilgili sizi nelerin motive edeceğinden bahsedin. Yöneticinin işini istemek yerine 5 yıl sonraki kariyer beklentinizi anlatın. İşverenler, ileriye dönük planlamalar yapan ve gerçekçi amaçları güden adayları tercih ederler. 5 yıl sonra neler yapacağın konusunda kararsız kalmanız şansınızı azaltacaktır. Bir şirketin üst düzey yöneticisi söyle diyor, "Ben neler yapmak istediğini bilen, şahsi ve şirketin amaçlarına inanan elemanlar arıyorum."
Sormak istediğiniz bir soru var mı? Eklemek istediğiniz bir konu var mı?
"Hayır" veya "Her şey görüşüldü" demeyin. Görüşmeci özellikle adayın nitelikleri ilgili kritik bir konuyu atlamak istemez. Kritik olmasa bile bu iş için en uygun aday olduğunuzu yeniden beyan edebilirsiniz. Eğer görüşmecide şüphe uyandığını düşünüyorsanız adaylığınızı pozitif yönde etkilemek için tam fırsattır. Bazen yanlış anlamalardan ötürü kötü giden bir görüşme bazen son anda tam tersine dönebilir. "Başka sorum yoktur" yanıtı ile görüşmenin sonucunu olduğu gibi siz ve görüşmecinin kabul ettiği ve bu işle ilgilenmediğiniz anlamında gelir. Pozisyonun gerekliliklerini ve görüşmenin yapısını göz önünde bulundurarak, görüşmeciye ilgili her tür sorularınızı sorabilirsiniz.
Burada görüşmede sorabileceğiniz sorulara bazı örnekleri göreceksiniz.
Bu işe alınacak kişinin ilk önceliğinin ne olması planlanıyor?
Şirketin yönetim felsefesini nasıl tanımlayabilirsiniz?
Bu işe alınacak kişinin ilk altı ayda/bir yılda neleri başarmasını bekliyorsunuz?
Bu pozisyonda başarılı olan kişinin kariyer yolu nasıl planlanıyor?
Performans değerlendirmesi hangi kriterlere bağlı olarak nasıl gerçekleştiriliyor?
ÜCRET GÖRÜŞMESİ
İşe alım yetkilisi size ücret ile ilgili beklentinizi sorduğunda bunun sebebi genelde adayın beklentilerini şirketin karşılanıp karşılanamayacağını öğrenmek içindir. Bu soruyu hızlı yanıtlayarak çok düşük veya çok yüksek bir rakam telaffuz ederek diskalifiye olabilirsiniz.
Eğer görüşmeci bir rakam beyan etmeniz konusunda ısrar ederse alınacak kişiye verilecek ücretin alt-üst limitlerini sorun. Tatmin edici bir yanıt gelmediği takdirde ilgilendiğiniz işin piyasadaki size uygun ortalama bir rakam beyan edebilirsiniz. Firmanın vereceği maaş genelde beyan edilen rakamın altında olacağından beyan edeceğiniz bu rakamın bir miktar yüksek gösterilmesi yararlı olacaktır.
"Beni ücretten daha çok iş ilgilendiriyor" cümlesini kullanabilirsiniz, ama "para benim için önemli değil" cümlesi zararlıdır. Hali hazırda kazandığınız rakamları sorulduğunda dürüstçe söyleyin, çünkü rakam teyit edilebilir.
