47,XXY/48,XXXY Kromozom Kuruluşunda Klinefelter Sendromlu Bir Olgu Sunumu
sexks
Hilmi İsi*, Diclehan Oral*, A. Ferruh Akay**
ÖZET
Hastanemiz Üroloji kliniğine başvuran, iki evlilik yapan ancak,
infertilite problemi bulunan hastaya Klinefelter ön tanısı ile genetik
araştırma yapılmıştır. Yirmi yedi yaşındaki bu bireyde Barr cisimciği pozitif
bulunmuş ve GTG bantlama tekniği ile yapılan karyotip analizinde
47,XXY/48,XXXY mozaik yapıda kromozom kuruluşu saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Mozaik Klinefelter Sendromu, İnfertilite, Azoospermi,
Case Report: A Case of Klinefelter Syndrome with 47.XXY/48, XXXY Mosaic
Chromosomal Constitution
SUMMARY
A patient who had two marriages previously applied to the Urology
clinik of our hospital with complaint of infertility. A genetic study was
carried out on the 27 year-old male patient with pre-diagnosis of Klinefelter
Syndrome. Through karyotipe analysis performed by GTG banding
technique, the patient was determined to have positive Barr body and
47,XXY/48,XXXY mosaic chromosomal constitution.
Key Words: Mosaic Klinefelter Syndrome, Infertility, Azoospermia
GİRİŞ
İnfertilite olgularının %30-50’sinden erkek
faktörü sorumlu olduğu için erkek infertilitesi
önemli bir sağlık sorunu olarak kabul edilmektedir
(1). Erkek infertilitesinin genetik nedenleri
karyotip anomalileri (yapısal ya da sayısal
kromozom anomalisi), Y kromozom mikrodelesyonları
ve otozomal gen mutasyonlarıdır
(2). İnfertil ve subfertil erkeklerde kromozomal
bozukluklar sık olarak bulunabilmektedir.
Normal populasyonda %0.5 civarında bulunan
bu tip anomalilerin, 9766 infertil erkeğin
değerlendirildiği bir analizde %5.8 oranında
bulunabileceği bildirilmiştir (3). Sperm sayısı
azaldıkça anomali prevalansı artar. En sık
prevalans azoospermik hastalarda bulunmakta
olup, bunların %10-15’i karyotip anomalisi
taşırlar (2). Kromozomal anomaliler seks
kromozom anomalileri veya otozomal
kromozomal anomaliler yanında sayısal ve
yapısal kromozomal anomaliler olarak alt
gruplarda değerlendirilebilir (3). En sık görülen
sayısal kromozomal anomali Klinefelter
Sendromudur. Klinefelter Sendromunun genetik
özelliği fazladan bir X kromozumun bulunmasıdır.
İlk olarak 1942 yılında Klinefelter ve ark.
tarafından tanımlanmıştır. Klinefelter Sendromlu
hastaların yaklaşık %10-15’i mozaik karyotipe
sahip olabilirler (4).
Biz bu çalışmada infertilite nedeniyle
hastanemize başvuran 27 yaşındaki mozaik
yapıda kromozom kuruluşuna sahip Klinefelter
Sendromlu olguyu sunduk.
OLGU
Hastanemiz Üroloji kliniğine infertilite
nedeniyle başvuran 27 yaşındaki erkek hasta
infertilite nedeniyle ikinci evliliğini yapmıştı.
İlk evliliğinde yedi yıl ve ikinci evliliğinin
birinci yılında da çocuğu olmuyordu. Yapılan
fizik incelemede sekonder seks karakterleri
normal, testisler skrotumda normalden küçük
olarak palpe edildi, kol açıklığı 1.91 m., başH.
İsi ve ark. Dicle Tıp Dergisi 2007
135
pubis 0.78 m. ve pubis-yer 1.10 m. olmak
üzere boy uzunluğu 1.88 m. ölçüldü.
Laboratuar tetkiklerinde spermiogramı
azoospermik idi; Skrotal ultrasonografide
(USG) her iki testis skrotum içinde sağ testis
boyutu 19.5 x 16.2 mm., sol testis boyutu 23 x
10.5 mm. olarak izlendi. Hormon değerleri:
LH 18.90 mUI/ml (normal değer:1.7-8.6
mUI/ml), FSH 38.95 mUI/ml (1.6-11 mUI/ml),
Estradiol 29.90 pg/ml (13.5 -59.5 pg/ml), PRL
8.48 ng/ml (4.1-18.4 pg/ml), Testosteron
(serbest) 6.94 pg/ml (8.69 – 54.6 pg/ml) ve
Testosteron (Total) 1.97 ng/ml (2.8-8.8 pg/ml)
değerlerinde saptanmıştır.
Şekil 1. 48,XXXY metafaz ve karyotipi
Hastadan alınan bilgiler doğrultusunda
çizilen pedigride yakın aile bireylerinden
herhangi birinde anomali ifadesine rastlanmamıştır.
Buccal smear’den yapılan değerlendirmede
Barr cisimciği pozitif olarak saptanmıştır.
Kromozom analizi için heparinlenmiş enjektöre
alınan 5 cc. perifer kan Moorhead ve
arkadaşlarının geliştirdikleri “standart” makrokültür
tekniğinin modifiye şekli olan tüm kan
tekniği ya da “mikroteknik” olarak bilinen
yöntem uygulanmıştır (5). Kültür preparasyon
ve GTG bantlama aşamalarında Seabright
(1971)’in yöntemi modifiye edilerek uygulanmıştır
(5). Hastanın GTG bantlama tekniği ile
yapılan karyotip analizinde 47,XXY kromozom.
kuruluşu saptanınca; incelenen metafaz sayısı
artırılmış ve 47,XXY[30]/48,XXXY [2]
mozaik yapıda kromozom kuruluşu saptanmıştır
(Şekil 1).
TARTIŞMA
Erkek infertilitesinin %40’nın nedeni
bilinmemekle birlikte, genetik faktörler bu
nedenler arasında önemli bir yer tutmaktadır.
Yenidoğan döneminde 47,XXY kromozom
kuruluşundaki Klinefelter sendromlu bireyler
klinik olarak normaldir (6) Fenotipik olarak
erkek olan ve ancak erişkin dönemdeki
infertilite ve hipogonadizm nedeniyle tanımlanabilen
bu hastalarda azoospermi, düşük
testosteron düzeyi ve normal seks karakterlerinde
gerilik belirtilmiştir. Bizim olgumuzda da
infertilite hastayı hekime getiren en önemli
neden olarak saptandı. Yapılan fizik incelemede
testislerin ikiside skrotum içinde fakat
normalden küçük olduğu gözlendi ve
spermiogramında azoospermi saptandı. İlginç
olan, hastanın daha önce yaptığı evlilikte
infertilite nedeniyle herhangi bir araştırma
yapmadan ikinci evliliğini yapmasıdır. İnfertil
bir çiftin erkek ve kadında sorun çıkma
olasılığı hemen hemen eşit olduğundan erkeğin
incelenmesi daha kolay olduğundan ilk
inceleme olarak spermiogram yapılması
önerilmektedir.
Klinefelter sendromunun toplumdaki
sıklığı erkek doğumlarda yaklaşık 1/1000
kadardır (2000 total doğumda 1’dir). Bu oran
azoospermik infertil erkeklerde %10-12
kadardır (7). Spontan abortusta klinefelter
sendromu yaklaşık 1/300 oranında saptanır.
Bütün 47,XXY konsepsiyonlarının yarısı
intrauterin dönemde düşükle sonlanmaktadır.
Klinefelter hastalarının yaklaşık %10-15’i
mozaik karyotipe sahip olabilir (8).
Klinefelter sendromunda hastalar boy
olarak uzun ve incedir (8). Mozaik kromozom
kuruluşu saptadığımız olgumuzda boy uzunluğu
1.88 m. olarak bulundu. Klinefelter sendromu
olgularının yaklaşık yarısı paternal mayoz 1’de
Xp/Yp psödootozomal rekombinasyon
Cilt: 34, Sayı: 2, (134 -136)
136
bölgesindeki hata nedeniyle meydana gelmektedir.
Maternal kökenli olguların çoğunluğu
mayoz I’deki hatalardan kaynaklanır, geriye
kalanlar ise, mayoz II ve postzigotik mitotik
hatalardan köken alan mozaik olgulardan
oluşmaktadır (9). Normal veya yüksek
gonadotropin (FSH ve LH) değerlerine
rağmen, leyding hücrelerinin defektif olmaları
nedeniyle plazma testosteron oranı normalden
daha azdır. Normalden fazla olan X kromozomların
varlığı somatik malformasyonları
artırmaktadır (10)
Klinefelter sendromunda spermatogenezi
düzeltecek bir tedavi yoktur. Mozaik Klinefelter
sendromlu olup şiddetli oligozoospermisi
bulunan hastalar için in vitro fertilizasyon
(IVF) ile birlikte intrastoplazmik enjeksiyon
(ICSI) yapılması bir seçenektir. Son zamanlarda
azoospermisi bulunan mozaik Klinefelter
sendromlu olgularda testiküler sperm ekstraksiyonu
yapılmaktadır (2). Biz de olgumuza
testiküler sperm ekstraksiyonu yapılması için
in vitro fertilizasyon uygulanan bir merkeze
sevk ettik.
Sonuç olarak azoospermik infertil erkek
hastalarda altta yatan genetik bozukluğun
ortaya çıkarılması için kromozom analizi
yapmak gerekir.
KAYNAKLAR
1. Leifke E, Nieschlag E: Male infertility
treatment in the light of evidence-based
medicine. Andrologia, 1996; 28;23.
2. Sigman M, Jarow JP. Male infertility. In:
Walsh PC, Retik AB, Vaughan ED, Wein AJ,
eds. Campbell’s Urology. Sekizinci baskı
(Türkçe çeviri). Güneş kitabevi. Ankara
2002:1475-1531.
3. Şamlı MM, Dinçel Ç. Erkek
İnfertilitesinde Genetik Değerlendirme.
Kadıoğlu A, Çayan S, Semerci B, Orhan İ,
Aşçı R, Yaman MÖ, Usta F, Kendirci M.
Erkek Reprodüktif Sistem Hastalıkları ve
Tedavisi. Türk Androloji Derneği Yayınları.
İstanbul 2004: 193-216.
4. Jones LK: Smith’s Recognizable
Patterns of Human Malformation. Elsevier
Saunders. Philadelphia. 2006. 68-69.
5. Başaran N. Tibbi Genetik Ders Kitabı.
6. Basım Bilim Teknik Yayınevi. Eskişehir.
1996: 244-262.
6. Ian D. Young. Medical Genetics. Oxford
Universty Press. 2005: 51-68.
7. Şamlı H, Solak M, İmirzalıoğlu M,
Şamlı MM. Nonobstrüktif Azoospermik ve
Şiddetli Oligozoospermik Erkeklerde Saptanan
Kromozomal Anomaliler.Tıp Dergisi. The
Medical Journal of Kocatepe . Afyon Kocatepe
Üniversitesi. 2005; 6: 7-11
8. İmirzalıoğlu N, Başer İ. Sitogenetik;
Seks Kromozomları ve Anomalileri. İn:
Beksaç M. S, Demir. N, Koç A. Obstetrik;
Fetal Tıp ve Perinatoloji. Medikal Network.
Ankara. 2001: 168-176.
9. Thompson and Thompson. Genetics in
Medicine. Sixth Ed Philadelphia. 2000: 157-
179.
10. Albert de la Chapella. Sex
Chromosomes Abnormalities. İn: Alan E.H.
Emery. Principles and Practise of Medical
Genetics. Second Ed. Churchill Livingstone.
1990; 1: 273-299
Yazışma Adresi
Hilmi İSİ
Dicle Üniv. Tıp Fak. Tıbbi Biyoloji-Genetik A.D.
Hastalıkla ilgili geniş bilgi ve tedavi yöntemleri ile ilgili lütfen aşağıdaki mail adresine ulaşınız.
E-mail: hilisi@dicle.edu.tr
Dicle Tıp Dergisi, 2007 Cilt: 34, Sayı: 2, (134-136)
* Dicle Üniv. Tıp Fak. Tıbbi Biyoloji-Genetik A.D./ Diyarbakır ** Dicle Üniv. Tıp Fak. Üroloji A. D./ Diyarbakır
* Dicle Üniv. Tıp Fak. Tıbbi Biyoloji-Genetik A.D./ Diyarbakır ** Dicle Üniv. Tıp Fak. Üroloji A. D./ Diyarbakır
Mozaik 47,XXY/48,XXXY Kromozom Kuruluşunda Klinefelter Sendromlu
Bir Olgu Sunumu
Bir Olgu Sunumu
Hilmi İsi*, Diclehan Oral*, A. Ferruh Akay**
ÖZET
Hastanemiz Üroloji kliniğine başvuran, iki evlilik yapan ancak,
infertilite problemi bulunan hastaya Klinefelter ön tanısı ile genetik
araştırma yapılmıştır. Yirmi yedi yaşındaki bu bireyde Barr cisimciği pozitif
bulunmuş ve GTG bantlama tekniği ile yapılan karyotip analizinde
47,XXY/48,XXXY mozaik yapıda kromozom kuruluşu saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Mozaik Klinefelter Sendromu, İnfertilite, Azoospermi,
Case Report: A Case of Klinefelter Syndrome with 47.XXY/48, XXXY Mosaic
Chromosomal Constitution
SUMMARY
A patient who had two marriages previously applied to the Urology
clinik of our hospital with complaint of infertility. A genetic study was
carried out on the 27 year-old male patient with pre-diagnosis of Klinefelter
Syndrome. Through karyotipe analysis performed by GTG banding
technique, the patient was determined to have positive Barr body and
47,XXY/48,XXXY mosaic chromosomal constitution.
Key Words: Mosaic Klinefelter Syndrome, Infertility, Azoospermia
GİRİŞ
İnfertilite olgularının %30-50’sinden erkek
faktörü sorumlu olduğu için erkek infertilitesi
önemli bir sağlık sorunu olarak kabul edilmektedir
(1). Erkek infertilitesinin genetik nedenleri
karyotip anomalileri (yapısal ya da sayısal
kromozom anomalisi), Y kromozom mikrodelesyonları
ve otozomal gen mutasyonlarıdır
(2). İnfertil ve subfertil erkeklerde kromozomal
bozukluklar sık olarak bulunabilmektedir.
Normal populasyonda %0.5 civarında bulunan
bu tip anomalilerin, 9766 infertil erkeğin
değerlendirildiği bir analizde %5.8 oranında
bulunabileceği bildirilmiştir (3). Sperm sayısı
azaldıkça anomali prevalansı artar. En sık
prevalans azoospermik hastalarda bulunmakta
olup, bunların %10-15’i karyotip anomalisi
taşırlar (2). Kromozomal anomaliler seks
kromozom anomalileri veya otozomal
kromozomal anomaliler yanında sayısal ve
yapısal kromozomal anomaliler olarak alt
gruplarda değerlendirilebilir (3). En sık görülen
sayısal kromozomal anomali Klinefelter
Sendromudur. Klinefelter Sendromunun genetik
özelliği fazladan bir X kromozumun bulunmasıdır.
İlk olarak 1942 yılında Klinefelter ve ark.
tarafından tanımlanmıştır. Klinefelter Sendromlu
hastaların yaklaşık %10-15’i mozaik karyotipe
sahip olabilirler (4).
Biz bu çalışmada infertilite nedeniyle
hastanemize başvuran 27 yaşındaki mozaik
yapıda kromozom kuruluşuna sahip Klinefelter
Sendromlu olguyu sunduk.
OLGU
Hastanemiz Üroloji kliniğine infertilite
nedeniyle başvuran 27 yaşındaki erkek hasta
infertilite nedeniyle ikinci evliliğini yapmıştı.
İlk evliliğinde yedi yıl ve ikinci evliliğinin
birinci yılında da çocuğu olmuyordu. Yapılan
fizik incelemede sekonder seks karakterleri
normal, testisler skrotumda normalden küçük
olarak palpe edildi, kol açıklığı 1.91 m., başH.
İsi ve ark. Dicle Tıp Dergisi 2007
135
pubis 0.78 m. ve pubis-yer 1.10 m. olmak
üzere boy uzunluğu 1.88 m. ölçüldü.
Laboratuar tetkiklerinde spermiogramı
azoospermik idi; Skrotal ultrasonografide
(USG) her iki testis skrotum içinde sağ testis
boyutu 19.5 x 16.2 mm., sol testis boyutu 23 x
10.5 mm. olarak izlendi. Hormon değerleri:
LH 18.90 mUI/ml (normal değer:1.7-8.6
mUI/ml), FSH 38.95 mUI/ml (1.6-11 mUI/ml),
Estradiol 29.90 pg/ml (13.5 -59.5 pg/ml), PRL
8.48 ng/ml (4.1-18.4 pg/ml), Testosteron
(serbest) 6.94 pg/ml (8.69 – 54.6 pg/ml) ve
Testosteron (Total) 1.97 ng/ml (2.8-8.8 pg/ml)
değerlerinde saptanmıştır.
Şekil 1. 48,XXXY metafaz ve karyotipi
Hastadan alınan bilgiler doğrultusunda
çizilen pedigride yakın aile bireylerinden
herhangi birinde anomali ifadesine rastlanmamıştır.
Buccal smear’den yapılan değerlendirmede
Barr cisimciği pozitif olarak saptanmıştır.
Kromozom analizi için heparinlenmiş enjektöre
alınan 5 cc. perifer kan Moorhead ve
arkadaşlarının geliştirdikleri “standart” makrokültür
tekniğinin modifiye şekli olan tüm kan
tekniği ya da “mikroteknik” olarak bilinen
yöntem uygulanmıştır (5). Kültür preparasyon
ve GTG bantlama aşamalarında Seabright
(1971)’in yöntemi modifiye edilerek uygulanmıştır
(5). Hastanın GTG bantlama tekniği ile
yapılan karyotip analizinde 47,XXY kromozom.
kuruluşu saptanınca; incelenen metafaz sayısı
artırılmış ve 47,XXY[30]/48,XXXY [2]
mozaik yapıda kromozom kuruluşu saptanmıştır
(Şekil 1).
TARTIŞMA
Erkek infertilitesinin %40’nın nedeni
bilinmemekle birlikte, genetik faktörler bu
nedenler arasında önemli bir yer tutmaktadır.
Yenidoğan döneminde 47,XXY kromozom
kuruluşundaki Klinefelter sendromlu bireyler
klinik olarak normaldir (6) Fenotipik olarak
erkek olan ve ancak erişkin dönemdeki
infertilite ve hipogonadizm nedeniyle tanımlanabilen
bu hastalarda azoospermi, düşük
testosteron düzeyi ve normal seks karakterlerinde
gerilik belirtilmiştir. Bizim olgumuzda da
infertilite hastayı hekime getiren en önemli
neden olarak saptandı. Yapılan fizik incelemede
testislerin ikiside skrotum içinde fakat
normalden küçük olduğu gözlendi ve
spermiogramında azoospermi saptandı. İlginç
olan, hastanın daha önce yaptığı evlilikte
infertilite nedeniyle herhangi bir araştırma
yapmadan ikinci evliliğini yapmasıdır. İnfertil
bir çiftin erkek ve kadında sorun çıkma
olasılığı hemen hemen eşit olduğundan erkeğin
incelenmesi daha kolay olduğundan ilk
inceleme olarak spermiogram yapılması
önerilmektedir.
Klinefelter sendromunun toplumdaki
sıklığı erkek doğumlarda yaklaşık 1/1000
kadardır (2000 total doğumda 1’dir). Bu oran
azoospermik infertil erkeklerde %10-12
kadardır (7). Spontan abortusta klinefelter
sendromu yaklaşık 1/300 oranında saptanır.
Bütün 47,XXY konsepsiyonlarının yarısı
intrauterin dönemde düşükle sonlanmaktadır.
Klinefelter hastalarının yaklaşık %10-15’i
mozaik karyotipe sahip olabilir (8).
Klinefelter sendromunda hastalar boy
olarak uzun ve incedir (8). Mozaik kromozom
kuruluşu saptadığımız olgumuzda boy uzunluğu
1.88 m. olarak bulundu. Klinefelter sendromu
olgularının yaklaşık yarısı paternal mayoz 1’de
Xp/Yp psödootozomal rekombinasyon
Cilt: 34, Sayı: 2, (134 -136)
136
bölgesindeki hata nedeniyle meydana gelmektedir.
Maternal kökenli olguların çoğunluğu
mayoz I’deki hatalardan kaynaklanır, geriye
kalanlar ise, mayoz II ve postzigotik mitotik
hatalardan köken alan mozaik olgulardan
oluşmaktadır (9). Normal veya yüksek
gonadotropin (FSH ve LH) değerlerine
rağmen, leyding hücrelerinin defektif olmaları
nedeniyle plazma testosteron oranı normalden
daha azdır. Normalden fazla olan X kromozomların
varlığı somatik malformasyonları
artırmaktadır (10)
Klinefelter sendromunda spermatogenezi
düzeltecek bir tedavi yoktur. Mozaik Klinefelter
sendromlu olup şiddetli oligozoospermisi
bulunan hastalar için in vitro fertilizasyon
(IVF) ile birlikte intrastoplazmik enjeksiyon
(ICSI) yapılması bir seçenektir. Son zamanlarda
azoospermisi bulunan mozaik Klinefelter
sendromlu olgularda testiküler sperm ekstraksiyonu
yapılmaktadır (2). Biz de olgumuza
testiküler sperm ekstraksiyonu yapılması için
in vitro fertilizasyon uygulanan bir merkeze
sevk ettik.
Sonuç olarak azoospermik infertil erkek
hastalarda altta yatan genetik bozukluğun
ortaya çıkarılması için kromozom analizi
yapmak gerekir.
KAYNAKLAR
1. Leifke E, Nieschlag E: Male infertility
treatment in the light of evidence-based
medicine. Andrologia, 1996; 28;23.
2. Sigman M, Jarow JP. Male infertility. In:
Walsh PC, Retik AB, Vaughan ED, Wein AJ,
eds. Campbell’s Urology. Sekizinci baskı
(Türkçe çeviri). Güneş kitabevi. Ankara
2002:1475-1531.
3. Şamlı MM, Dinçel Ç. Erkek
İnfertilitesinde Genetik Değerlendirme.
Kadıoğlu A, Çayan S, Semerci B, Orhan İ,
Aşçı R, Yaman MÖ, Usta F, Kendirci M.
Erkek Reprodüktif Sistem Hastalıkları ve
Tedavisi. Türk Androloji Derneği Yayınları.
İstanbul 2004: 193-216.
4. Jones LK: Smith’s Recognizable
Patterns of Human Malformation. Elsevier
Saunders. Philadelphia. 2006. 68-69.
5. Başaran N. Tibbi Genetik Ders Kitabı.
6. Basım Bilim Teknik Yayınevi. Eskişehir.
1996: 244-262.
6. Ian D. Young. Medical Genetics. Oxford
Universty Press. 2005: 51-68.
7. Şamlı H, Solak M, İmirzalıoğlu M,
Şamlı MM. Nonobstrüktif Azoospermik ve
Şiddetli Oligozoospermik Erkeklerde Saptanan
Kromozomal Anomaliler.Tıp Dergisi. The
Medical Journal of Kocatepe . Afyon Kocatepe
Üniversitesi. 2005; 6: 7-11
8. İmirzalıoğlu N, Başer İ. Sitogenetik;
Seks Kromozomları ve Anomalileri. İn:
Beksaç M. S, Demir. N, Koç A. Obstetrik;
Fetal Tıp ve Perinatoloji. Medikal Network.
Ankara. 2001: 168-176.
9. Thompson and Thompson. Genetics in
Medicine. Sixth Ed Philadelphia. 2000: 157-
179.
10. Albert de la Chapella. Sex
Chromosomes Abnormalities. İn: Alan E.H.
Emery. Principles and Practise of Medical
Genetics. Second Ed. Churchill Livingstone.
1990; 1: 273-299
Yazışma Adresi
Hilmi İSİ
Dicle Üniv. Tıp Fak. Tıbbi Biyoloji-Genetik A.D.
Hastalıkla ilgili geniş bilgi ve tedavi yöntemleri ile ilgili lütfen aşağıdaki mail adresine ulaşınız.
E-mail: hilisi@dicle.edu.tr
